Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1810

Karakterschets der Mannen, gegrond op menschkundige waarnemingen. Eene Wederga van de Karakterschets der Vrouwen. Door C.F. Pockels, Geheimraad van den Hertog van Brunswijk-Lunenburg. Uit het Hoogduitsch vertaald. IIIde en laatste Deel, in 2 Stukken. Te Groningen en Amsterdam, bij W. Wouters en J.F. Nieman. In gr. 8vo. 310 Bl.

‘Of er een hooger levensbeginsel van bevattings- en doordringingskracht in den Man, dan in de Vrouw, aanwezig is, - dus iets werkelijk oorspronkelijks en karakteristieks in de binnenste geestigheid van den Man zelf voorhanden zij?’ Deze vraag wordt in dit Deel door den Schrijver, hij zegt het zelf, niet zonder huivering beäntwoordt, en toestemmend beäntwoord. Wij gelooven gaarne, dat hij huiverde; wij voor ons huiveren hier niet: want het is ons vast besluit, wij mengen ons niet in dien twist, en willen zelfs bij de opgave bijzonder kort zijn. Het eerste Stuk van dit derde Deel handelt over de mannelijke Genie, als oorspronkelijkheid van de hoogere zielskracht van den Man. In de wijze van denken verklaart de Schrijver, dat de Vrouw den Man, als een haar volkomen gelijk wezen, evenaart, met alle die regten en voortreffelijkheden, welke de menschen tot de rede verheffen, en eeuwig van de wereld der dieren zullen afzonderen; maar tevens meent hij, dat eene grootere bewegelijkheid van den mannelijken geest zigtbaar is. Hij geeft voorts de beteekenis van Genie in eenen negativen zin; vierderlei onderscheiding maakt hij: 1) Enkel leerzame, ligtbevattende, leergierige kunstenaars. 2) Vurige, vrijmoedige, onstuimige vernuften; zelfdenkers zonder uitvindingskracht. 3) Zoogenaamde kracht-genie, geforceerde origineele mannen. 4) Geestige vernuften. - Hierop geeft hij van de ware door hem bedoelde Genie, die hij der Vrouwen weigert, deze bepaling: de vrije spontaniteit van den geest, in de normale

[p. 307]

uitvinding en voortbrenging van nieuwe werken. Hare hoofdvereischten zijn dan, 1) Vrijheid van haar inwendig streven en werken. 2) Spontaniteit, - zelfkracht en zelfstandigheid van den geest. 3) Aanwending der vrije zelfskracht tot uitvinding van het nieuwe, voornamelijk van het schoone. 4) Normaliteit van voortbrengselen der Genie. Een Aanhangsel (zoo willen wij het noemen) over Genievolle, Romaneske en Humoristische schrijverij, volgt hierop. Wij kunnen niet ontkennen, dat wij hier zeer veel goeds, over het geheel zeer veel waarheids vonden. Maar nu het tweede Stuk dezes Deels! Over de vrouwelijke Genie. Die is van eene passive natuur. Hier willen wij alleen den inhoud afschrijven: ‘Zij kan het geestig geschapene gevoelen, zonder de genie van den Man te bereiken. Dwalingen van zoogenaamde Vrouwen van genie in haren huis- en moederstand, als ondeugende opvoedsters, in hare zedelijkheid als schrijfsters. - Dichteressen. Beoordeeling harer talenten hiertoe. Odendichteressen; karschin. Fouten der vrouwelijke Oden. - Klaagliederen; elegien. Oorzaken van derzelver groot getal in de vrouwelijke Dichtwereld. Derzelver beoordeeling. Smachtende, verlangende gedichten. Vrolijke vrouwelijke poëzijen. Derzelver waarde. Karschin, elisa, rudolphi. Landschaps-, natuurtafereelen van allerlei soort. Derzelver gewone fouten, en zenuwzwakten. - Gevoelige en gevoelende gedichten. Verscheidene soorten van poëtische gevoeligheid, in zoo verre zij zich werkelijk in gedichten uitdrukt. - Vrouwelijke gezangen der liefde. Gebrek harer kieschheid. Voorbeelden. Sappho. - Vrouwelijke smaak in de prozaische schrijverij. Romanschrijfsters. Smaak in de moden en in de kunsten.’ - Wij zullen ons wel wachten om aan dit gedeelte van des Schrijvers Werk denzelfden lof als aan vorige deelen te geven. Onze lieve vrouwtjes mogen lezen en herlezen, en het liefst hooren wij eene wederlegging uit eenen schoonen mond. Om al de wereld nemen wij voor den Schrijver geen partij; maar omgekeerd zoo zouden wij ons ook niet aanmatigen den Schrijver in alles te wederleggen; en gelijk Asmus bij het gezegde: Das Weib musz nicht zu Wort kommen, den dass ist eine schreckliche Sache, voorzigtig aanteekent: Ist nur von den Weibern in Griechenland zu verstehen; zoo zeggen wij overal, waar wij den Heer pockels zoo geheel en al geen ongelijk kunnen geven: Ist nur von den Weibern in Deutschland zu verstehen. En iets dergelijks houden wij voor den Heer Vertaier, wanneer onze Vaderlandsche Vrouwen en Meisjes tegen hem optreden, ook de beste verdediging.