Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1810

[p. 238]

J.C. Schröder, Disputatio Mathematica inauguralis De Pressione Fluidorum, ad Aggerum Theoriam applicata. Traj. ad Rhen. 1809.

Met genoegen ontwaren wij door middel dier Schriften, die ons den hedendaagschen Letterarbeid aankondigen, dat er van tijd tot tijd vele bekwame Jongelingen aan onze Hoogescholen gevormd worden, blijkens zoo vele schoone Verhandelingen in onderscheiden vakken van Geleerdheid en Wetenschappen, getuigen van de vlijt en ijver, waarmede, ten minste van velen, de Letteren behandeld worden. Met lof verdient melding gemaakt van boven aangekondigde Verhandeling over het wel aanleggen der Dijken tegen de persing van het water op dezelve. Vele bekwame en door ervarenheid bedrevene Mannen mogt ons Vaderland tellen in het vak der Waterbouwkunde; eene zaak, voor hetzelve van het uiterste aanbelang, daar de voortduring van deszelfs Physiek bestaan daarvan grootendeels afhangt. De Heer schröder wijdt zich ook dezer studie toe, en hoopt in deze loffelijke eerbaan zijn Vaderland nuttig te zijn; hebbende hiertoe aan Utrechts Hoogeschool, onder geleide van den beroemden Hoogleeraar van beek calkoen, zijne studien ingerigt, en zich in de Wiskunde, met toepassing op het Theoretische gedeelte der Waterbouwkunde, in 't bijzonder geoefend; waarvan deze Akademische Proeve, bij gelegenheid van zijne bevordering tot Doctor in de Wijsbegeerte, ten uitnemenden bewijze strekt. Ondervinding moet wel hier, gelijk elders, veeltijds den weg wijzen; doch wij achten, dat Theoretische kundigheden ten grondslage moeten dienen. De Steller van dit Stuk legt groote bekwaamheid aan den dag in het ontwikkelen der Mathematische Formulen, en in het toepassen van dezelve op het gegeven onderwerp, wegens de persing van het Water en den vorm der Dijken. Het eerste Hoofddeel handelt bepaaldelijk over de persing van het Water op bodems van onderscheidene gedaanten en verschillende rigtingen, welke in fraaije algemeene Formulen worden opgegeven. Het tweede Hoofddeel handelt meer bijzonder over de Dijken.. Wegens de stof wordt de kleiaarde als de geschiktste opgegeven, als zijnde het minst poreus en het sterkst zamenklevend, waardoor zij bestand is tegen het indringen van het water, hetwelk de

[p. 239]

Dijken gevaar doet loopen van uitgekolkt te worden. Er zijn in 't bijzonder drie gevallen, waarin Dijken tegen het geweld van het water bezwijken: 1) de Dijk wordt door het water omvergeworpen, 2) of in stukken gebroken, 3) of, in zijn geheel, van zijne plaats verschoven. Deze drie gevallen worden afzonderlijk onderzocht; en door algemeene Formulen aangewezen, wat er vereischt worde, om Dijken of Muren de vereischte gedaante en sterkte te geven, om de persing van het water tegenstand te bieden, ten einde de drie opgegeven gevallen geene plaats hebben, wanneer namelijk de hoogte, en dus ook de persing van het water, en de digtheid van de stof, waaruit de Dijk gemaakt wordt, gegeven zijn. Uit al hetwelk afgeleid wordt, dat aan eenen Dijk zou moeten gegeven worden de vorm van eenen gelijkbeenigen Driehoek; doch toont de Auteur voorts aan, dat er in de Practijk eene andere en betere gedaante aan de Dijken te geven is, waardoor dezelve meerdere vastheid bekomen, te weten die van een Trapezium of geknotten Driehoek. De vastheid van den Dijk moet voorts op zichzelve beschouwd worden; want de bovenste deelen der aarde op de benedenste drukkende, loopt de Dijk gevaar om uit te zakken, en zich door zijne eigene zwaarte uiteen te werken, indien denzelven niet de behoorlijke gedaante gegeven worde. Het hangt af van den aard der stof zelve, welke helling daaraan moet gegeven worden; want de stof week zijnde, neemt dezelve eene bepaalde helling aan, terwijl zich de onderste deelen, of de voetsteun, verbreeden; waarop de Schrijver onderscheidene Proeven genomen heeft, waarvan de uitkomsten worden opgegeven. Doch de Ondervinding heeft in dit alles veel geleerd, 't geen de Theorie over het hoofd ziet; gelijk het overloopende of overslaande water, de Dijken van den binnenkant uitkolkende, veelal oorzaak is, dat dezelve bezwijken, waarom de voorzorg zich vooral ook daartoe moet bepalen.

Wij hopen, dat de jeugdige Schrijver zich door zijnen arbeid zal doen kennen, als toegerust met die Theoretische kundigheden, welke, gevoegd bij ervaring, hem kunnen geschikt maken, om op deze wijze nuttig te zijn voor een Land, 't welk Mannen, die zich aan deze studien bepaaldelijk toewijden, niet kan ontberen.