Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1809

Levensgeschiedenissen van Zelfmoordenaars. Door K.H. Spiess. Naar den vierden Druk uit het Hoogduitsch. Te Leeuwarden, bij de Wed. J.P. de Boy. In 8vo. 283 Bl.

Dertien onderscheidene verhalen, van eenen wél treurigen inhoud, gelijk reeds de titel vermeldt; men zal dezelve doorgaans met deelneming lezen, alhoewel, wij ontveinzen dit niet, er naar ons gevoel eene zonderlinge stemming van den geest vereischt wordt, om juist bij voorkeur zoodanige geschiedenissen te verzamelen, en dezelve alzoo in te kleeden, als ook in dit geschrift den man van smaak en gevoel kenschetst. Intusschen dit schijnt nu de smaak van spiess, en wij hadden van zijne hand meer dan een meesterstuk van even treurigen inhoud. En, het is eene bekende maar ware opmerking, dat het eene zeer verkeerde gevoeligheid, of liever wel gevoelloosheid, mag genoemd worden, de oogen af te wenden van de ellende der menschheid; er is geen droppel ellende minder rondom ons, omdat wij het gezigt daarvan, uit zoogenoemd teeder menschlievend gevoel, niet kunnen verdragen; integendeel, die dezelve opmerken kan, en opmerken wil, kan dikwijls veel nog voorkomen, zeer veel voor het minst verzachten. Deze verhalen, die alle wel in gebeurde daadzaken hunnen grond zullen hebben, boezemen medelijden in met zoodanige ongelukkigen, terwijl zij tevens de misdaad doen verfoeijen. Wij vinden in dezelve vele menschkundige aanmerkingen en wenken, en erlangen tot meerdere aanleiding; zij doen ons op onze hoede zijn tegen de wanhoop en wat daartoe leidt, vooral de misdaden schuwen, welke die wanhoop veroorzaken. Kortom het boekje, wegens het aantal der verhalen voor geen uittreksel in ons Maandwerk vatbaar, is lezenswaardig; en schoon niet ieder hier voorkomend verhaal van dien aard is, de meeste, en het geheel alzoo, doen den Lezer instemmen met dezen uitroep des Schrijvers: ‘O Liefde! groot zijn de vreugden, die gij den menschen schenkt! Heerlijk zijn uwe genietingen! Schoon is uw lot! Maar wanneer ik alle de slagtoffers optellen wilde, die voor u gebloed hebben, dan zou de menschenvriend u haten, verfoeijen, en zich voor uwe bekoorlijkheden in eene woestijn verbergen.’ Immers wij vertrouwen het schetsen van zoodanige tafereelen, met dat gevolg bij velen, den Heere spiess wel toe, alhoewel zooda-

[p. 482]

nige gevolgtrekking niet billijk wezen zou, daar men de vreugde in de eene, en het treurige in de andere schaal behoorde te leggen, wanneer de eerste toch de andere rijkelijk zou overwegen, vertrouwen wij; behalve het een en ander nog, dat men almede overwegen en toetsen moest, eer men juist de Liefde, als de veroorzaakster van zoo veel ongeluks en tranen, zou mogen veroordeelen en haten. Het komt ons voor, gelijk wij reeds vroeger opmerkten, dat de Heer spiess meer in zijn vak werkt, wanneer hij de holen des ongeluks, dan wanneer hij de paleizen der vreugde teekent. Er is indedaad ellende genoeg, maar men behoeft daarom juist alles niet aan te zien van deszelfs zwartste zijde, of al het zwarte bij voorkeur op te zoeken.