Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1809

Bijbel-spreuken, opgehelderd door leerzame Voorbeelden of zedelijke Verhalen, hij welke plaatsen uit de H. Schrift tot een grondslag gelegd zijn. Door W.G. Reddingius, Predikant te Dronrijp. Te Groningen, bij W. Zuidema. 1808. In kl. 8vo. 182 Bl.

De Eerw. Opsteller van dit Werkje heeft zich voorgesteld, ook nu wederom, gelijk hij meermalen was, nuttig te zijn voor zijne Landgenooten en Medechristenen. Hij wilde door voorbeelden stichten; door goede, de zaden der godsvrucht doen wortelen en tot vruchtbaarheid ontwikkelen; door kwade, het zaad der ondeugd doen verstikken en deszelfs uitspruitsels versterven. Eenigermate poogt hij hierin na te volgen den Heer en Heiland Jezus Christus, die ook dikwijls voorbeelden bezigde, ten einde daardoor zijn onderwijs nadruk bij te zetten, en hetzelve te beter ingang te bezorgen tot 't verstand en hart zijner toehoorderen.

Ter bereiking van dit loffelijk doel, deelt de Eerw. Schrijver hier mede een aantal zedelijke verhalen, in eenen populairen, eenvoudigen, vloeijenden en onderhoudenden stijl. Dezelve zijn, blijkens onze eigene bevinding, zeer geschikt om den leeslust der jeugd op te

[p. 222]

wekken, en moeten ook vast met genoegen gelezen worden door die minvermogenden en mingeoefenden onzer Medechristenen, voor welken dezelve voornamelijk geschikt zijn. Het is van hier dat wij dit Werkje aanbevelen tot prijsjes voor kinderen, en meervermogenden aanmoedigen om hetzelve te koopen, en onder behoeftigen, zoo maar leergierigen, uit te deelen, waartoe de prijs ook zeer gematigd gesteld is.

Wij vinden in dit Werkje vijf-en-twintig zedelijke Verhalen of Voorbeelden van verschillenden aard, wel geschikt om ten goede aan te sporen en van het kwade af te schrikken. Een enkeld voorbeeld, uit eene echte gebeurtenis ontleend, ontmoeteden wij bl. 176 env. Voor 't overige zijn het verzierde vertellingen, die zeer goed doel treffen. Wij vinden hier de tegenwoordige voordeelen der godzaligheid; de hebzucht; den huisselijken vrede in geringen toestand, als beter dan onrust met rijkdom; het verderfelijke van den hoogmoed; het belang van eenen goeden naam, vooral voor jonge lieden, geschetst. Voorts vinden wij hier getoond het terugwerkend voordeel der bermhartigheid; het nut van goede, het nadeel van kwade gezelschappen; het onheil der kwaadsprekendheid; het leed, door een ontaarden zoon, den ouderen verwekt; het pligtmatige der vergeeflijkheid; de vreugde der ouderen uit 't gedrag van brave kinderen; de dwaasheid van 't vertrouwen op vergankelijke goederen; het onwankelbare des vertrouwens op God; de kunst der vergenoegdheid; het schadelijke der traagheid; het beminnelijke van een vredelievend karakter; het nadeelige der eigenwijsheid; het belang, eene verstandige vrouw te bezitten; het afschuwelijke der dronkenschap; het loon der onbermhartigheid; het nut der tegenspoeden; het verschrikkelijke eener kijfachtige vrouwe; het gewigt der zedelijke verbetering; de kortstondigheid des levens, en het gerust afsterven van eenen Christen.

Bij de Verhalen is gebruik gemaakt van het onderwijs des Bijbels, ten einde het nut te vergrooten. Door het bijbrengen van de plaatsen der H.S., die vóór elk verhaal of aan deszelfs hoofd gesteld zijn, en met een woord, daar zulks noodig is, opgehelderd worden; door het zamenvoegen, daarenboven, van de voorbeelden met dezelve, waardoor de waarheden, pligten en verzekeringen, daarin vervat, als aanschouwelijk wor-

[p. 223]

den, dacht de Eerw. Schrijver te regt zijn nuttig oogmerk beter te zullen bereiken, dan door verhalen alleen. Hij geeft hierdoor aanleiding, dat men die gezegden of spreuken in het geheugen prente, misschien wel eens opsla, in den Bijbel naleze, en alzoo dubbeld voordeel erlange. - Eene enkelde keer had de toelichting iets omstandiger kunnen en ook dienen te zijn. Bij v. Het Xde Verhaal heeft aan 't hoofd Rom. XII:20. Indien dan uwen vijand hongert, zoo spijzigt hem; indien hem dorst, zoo geest hem te drinken. Want dat doende zult gij kolen vuurs op zijn hoofd hoopen. - Hierop begint deze afdeeling aldus: ‘Wanneer wij te werk gaan volgens die schoone lessen van het Christendom, door welke ons wordt aanbevolen, onze vijanden lief te hebben, en het kwade, dat zij ons aandoen, niet met kwaad, maar met goed, te vergelden: wanneer wij dus, naar de vermaning van den Apostel, hun, zoo zij door honger of dorst gekweld worden, gereedelijk spijze of drank aanbieden, om zich daarmede te versterken en te verkwikken: zoo zullen wij hen gewis beschamen en tot inkeer brengen; het welk Paulus uitdrukt met de spreekwijze: kolen vuurs op hun hoofd te hoopen. Het volgende verhaal zal ons een duidelijk voorbeeld daarvan vertoonen.’ - Zonder wijdloopige uitbreiding had toch met een kort woord kunnen aangeduid worden, op welk eene wijze dit zonderling gezegde de beteekenis heeft gekregen van iemand te beschamen of tot inkeer te brengen. Beter beviel ons te dien opzigte de inleiding tot het XIde Verhaal, Ps. CXXVII:4. Gelijk de pijlen zijn in de hand eenes helds: zoodanig zijn de zonen der jeugd. - ‘In den stijl der Oosterlingen worden brave zonen met pijlen vergeleken, omdat, gelijk een held zich van dit wapentuig bedient, om de aanvallen van vijanden af te weren, zoo ook zulke zonen tot verdedigers van hunne ouderen kunnen strekken,’ enz. Ons bestek niet gedoogende meer van dit Werkje te zeggen, sluiten wij de aankondiging met hetzelve nadrukkelijk ter lezing en verspreiding aan te prijzen.