Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1808

Johannis Henrici Pareau Oratio &c. Dat is: Redevoering over het minzaam en nuttig verband tusschen de beoefening van de Grieksche en Latijnsche Letterkunde tevens met de Oostersche. Harderwijk, bij E. Tijhoff. In 4to. 37 Bl.

Een gunstig verslag gaven wij in ons Maand werk voor den jare 1805 van des Hoogleeraars Inwijdingsrede tot aanprijzing der vrije beoefening van de Hebreeuwsche Dichtkunde (zie bl. 667.) In dezelve had hij ter loops aangetoond,

[p. 535]

hoe nuttig het ware, de Grieksche en Latijnsche Letterkunde te vereenigen met die der Oostersche talen. Dit aangelegen onderwerp verkoos hij uitvoeriger te behandelen, en is alzoo van hem ten grondslage gelegd dezer Redevoering, met welke hij het Rectoraat der Harderwijksche Hoogeschole in dit jaar nederleide; en mag zij daarom eenigzins beschouwd worden als eene vervolgstoffe op gedachte Inwijdingsrede. Aan de beschaafdheid, bevallige zoetvloeijendheid en keurige houding der Grieksche en Latijnsche schriften kent onze Redenaar teregt den prijs toe boven die van het Oosten, waarin eene min kiesche taal, warmer gevoel en wildere stoutheid heerscht. Evenwel dragen zij geen merk van boersche onbeschaafdheid, maar, gelijk de Classische Schrijvers onderling in waarde verschillen, dus mogen de Oostersche, hoezeer te schatten beneden de besten der Grieken en Latijnen, bij de zoodanigen toch, als van minderen rang zijn, vergeleken worden; ook heeft de Dichtkunde der Hebreërs en der Arabieren hare eigen waarde, en draagt zij het kenmerk van den onderscheiden landaard. Overvloed van Wijsgeerige, Historische, Geneeskundige en Aardrijkskundige boeken is er zelfs in laatstgedachte tale voorhanden, die verdienen gelezen te worden door elken Vriend der Wetenschappen: en vermits de Arabieren, is het niet van de Romeinen, voor het minst van de Grieken, zeer veel hebben overgenomen en vertolkt, heeft men, naar hun voorbeeld, te meer zich toe te leggen op de beoefening van beiderlei Letterkunde, en die te vereenigen. Ja, hoe groot het verschil zij tusschen eene en andere talen, in derzelver regelmatige vorming van woorden, afleiding van beteekenissen uit eenerlei bron, en gelijksoortigheid van zegswijzen, of spreuken, heerscht er zoodanige overeenkomst tusschen de spraak en het spraakgebruik dezer Volkeren, dat alwie, op het spoor van hemsterhuis en valckenaer, het Grieksch en Latijn regelmatig en grondig wenscht te verstaan, niet weinig licht ontvangen zal uit eenerlei beoefening van het Oostersch. Voegt hier bij, dat wederom de spelingen van het Dichterlijk vernuft, hoewel naar iederen landaard onderscheiden, niet zelden ook eenerlei loop en wending der gedachten aantoonen zullen aan hem, die, in gezegde talen ervaren, de voorhanden zijnde stukken wederzijds ter opheldering bezigt. Vooral is

[p. 536]

het nuttig, gedachte takken van Geleerdheid te beoefenen, voor hun, die zich toeleggen om den waren staat van der Ouden kunde in menigerlei vak van wetenschappen na te sporen. Dus, om het alleroudste Wetboek, dat van Mozes, te leeren schatten op zijne wezenlijke waarde, en het inwendig bewijs op te maken van deszelfs Hemeische herkomst, heeft men, uit de Grieksche en Latijnsche Schrijvers, de inzettingen van Lycurgus, Draco, Solon, benevens die der Romeinen, op te sporen, met die van Mozes in tegenstelling te brengen, of te vergegelijken. Eeveneens is het aangenaam voor den Godgeleerden, Wijsgeer, Regtsgeleerden en Geneeskundigen, na te slaan, niet alleen wat de Grieken en Romeinen te dezen geboekt hebben, maar tevens wat de Oostersche Volken hieromtrent, naar hunne meer levendige en vuriger denkwijze, leeraarden. Eindelijk en zeer gepast dringt de Hoogleeraar zijne stelling welsprekend aan, door zich te beroepen op het voorbeeld bovenal van onze voornamere Landgenooten en wegwijzers omtrent het Oostersch, de Heeren schultens, scheidius, schroeder, van der palm, muntinghe, willmet en rau. Namen van het hoogst gezag ten betooge, hoe wel de Grieksche en Latijnsche Letterkunde kan te zamen gaan met de beoefening van het Oostersch, zoodat uit deze vereeniging de Man van juisten smaak en grondige geleerdheid gevormd worde In zulk een gunstig licht vertoont zich dan ook andermaal aan ons de Hoogleeraar pareau in deze zijne tweede Redevoering. Voor het gros onzer Lezeren hebben wij intusschen genoeg gezegd over het onderwerp door Hem behandeld; eene stoffe, kwalijk berekend voor min ervarenen, dan bij uitstek belangrijk daarentegen en aangenaam voor het oor eener kundige Vergadering, tot hoedanige Hij het woord voerde van het Akademisch spreekgestoelte, in eenen zuiver Latijnschen stijl, en met eene deftige welsprekendheid. Wij leggen dus onze pen neder, in hope dat Hij in de beoefening der Grieksche en Latijnsche Letteren, tevens met die van het Oosten, zich jaren verlustigen, en menigerlei nut voor de geleerde wereld stichten moge.