Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1807

[p. 57]

Onderwijs in den Godsdienst voor jonge lieden, door H.C. Serrurier. In 's Hage, bij Vosmaer en Zoonen. 1806. In gr. 8vo. 64 Bl.

Wel mogen wij onze Natie gelukwenschen met het verschijnen van dit niet vertaald geschrift; bij alle verstandigen en weldenkenden moet het ter haarer eere dienen. Men klaagt, namelijk, dat bij veelen van de aanzienlijksten in den Lande, van den Godsdienst weinig werks gemaakt, en haar een niet zeer gunstig hart wordt toegedraagen. Op deeze voetstoots uitgestorte klagte ontmoeten wij hier eene gelukkige uitzondering. Een aanzienlijk Amsterdamsch Regent, sieraad van den Raad der Hoofdstad, de Heer serrurier, verledigt zich, om, ten behoeve zijner kinderen, een kort en eenvoudig onderwijs in den Godsdienst, nevens eene breeder ontwikkeling van het historisch gedeelte der Schriftuure, op te stellen, en door den druk algemeen verkrijgbaar te maaken. Een man van zoo veel aanziens, uitgebreide kunde, menigvuldige diensten, vroeg en laat, en tot op den huidigen dag nog, den Vaderlande en zijnen medeburgeren beweezen, als zijne Excellentie de Ridder van kinsbergen, bemoedigt den Heer serrurier in zijnen arbeid, en spoort hem tot de uitgave van zijn Werkje aan. Eenige baate, hoopen en vertrouwen wij, zullen deeze voorbeelden doen, om zommigen, die min gunstig over den Godsdienst denken, tot staan te brengen, en te doen zien, dat uitgebreide kunde en gezond verstand met zucht voor godsdienstige kennis en betragting, op de Openbaaring gegrond, zich zeer wel laaten overeenbrengen. Op de Heeren kinsbergen en serrurier tog laat zich de aantijging geenzins toepassen, dat godsdienstigheid wel eens in zwakheid van verstand haaren grondslag heeft, als moetende zij beiden onder de verlichtste mannen der eeuwe gerangschikt worden.

Wat voorts den inhoud van dit boekje aangaat, dezelve is doelmaatig, en naar de vatbaarheid der daar bij belanghebbenden berekend. Het historische gedeelte der Schriftuure, naar Recensents begrip eene hoofdvereischte in een kinder-vraagboekje, beslaat wel het grootste vak. Leerstukken, welke het Hervormd

[p. 58]

Kerkgenootschap, waartoe de Heer serrurier behoort, bij onderscheiding kenmerken, worden 'er niet in behandeld, maar alleen die groote en algemeene waarheden, omtrent welke de Christenen meestal het onderling eens zijn. Ten besluite worden de voornaamste zedepligten opgeteld, en over Doop en Avondmaal, zonder deswegen in geschil te treeden, in 't gemeen gesproken. - Zoo veel wat aangaat het doorgaand beloop van dit leerboekje.

Hier konde Recensent eindigen, ware het niet dat hem onder het leezen iets ware voorgekomen, zulk een opgeklaard inzigt omtrent hetgeen in de Bijbelstudie en het recht verstand der gewijde Schrijveren, vooral de Apostelen, moet worden in acht genomen, dat wij ons genoopt vinden ter overneeminge van het bedoelde gedeelte. Hetzelve behelst een antwoord op de algemeene vraag, ‘wat men bij de overweging der ontwijffelbare leerstukken des Bijbels steeds in 't oog hebbe te houden.’ Hierop doet de Heer serrurier den leerling antwoorden: ‘Dat de Bijbel in zeer onderscheidene tijden en omstandigheden, door zeer onderscheidene personen, en met zeer onderscheidene oogmerken is geschreven, en van welke onderscheidene oogmerken wij niet volledig onderrigt kunnen zijn, zoo als dit bijzonder plaats heeft met opzigt tot de brieven der Apostelen, dewijl dezelven veelal zijn ingerigt ter beantwoording van voorstellen, 't zij schriftelijk, of bij monde aan de Apostelen gedaan, ter bestrijding van dwalingen, en ter bestuuring van bijzondere Gemeenten, doch welke voorstellen, dwalingen en toestanden der Gemeenten zomtijds slechts gedeeltelijk, en zomtijds geheel niet, ter onzer kennis zijn gekomen: en dit is ook de reden dat de Apostelen zich nu en dan schijnen tegen te spreken, welke zwarigheid evenwel te gemakkelijker geheel vervalt, wanneer men zich daar beneven erinnert, dat de Apostelen dikwils tegenstrijdige uitersten hadden te bestrijden, en dus in sommige gevallen op zekere leerstellingen meer opzettelijk moesten aandringen en blijven staan dan in andere, wanneer zij die zelfde leerstellingen als onderstelde waarheden konden aanmerken; waarbij men verder niet uit het oog moet verliezen de onderscheidenheid van stijl van de Apostelen zelven, en het nog grooter en wezenlijker

[p. 59]

onderscheid tusschen den stijl der Oosterlingen in 't algemeen en den onzen; want, en ter dier tijd, en ook nu nog, waren en zijn de Oosterlingen gewoon hunne denkbeelden zeer veel sterker uit te drukken dan wij, zoo dat, indien men aan hunne uitdrukkingen de geheele kragt der woorden wilde hegten, die wij 'er in onzen stijl aan voegen, men niet alleen noodzakelijk andere denkbeelden zoude vormen, als (dan) de bedoeling der Schrijveren was, en dus in groote dwalingen vervallen; maar, door alles letterlijk op te nemen, zoude men de ongerijmdste onwaarheden staande houden, hetwelk door veele voorbeelden ten duidelijksten is aan te toonen.’ - Op eene vraag, ‘hoe men dan bij dit onderzoek zich te gedragen hebbe,’ volgt dit tot antwoord: ‘dat wij, om voor alle uitersten, waartoe wij zoo gemakkelijk neigen, bewaard te blijven, in het nasporen der ontwijffelbare leerstukken van den geopenbaarden Godsdienst, nooit te zeer op enkele en bijzondere uitdrukkingen in den Bijbel blijven staan, waar uit zoo veele, en nimmer eindigende, geschillen zijn voortgekomen: maar dat wij âeze leerstukken uit den algemeenen en steeds heerschenden geest der Bijbelsche geschriften moeten opmaken, en dat wij in de verdere bijzonderheden elkanders welmenende overtuiging liefderijk dragen.’

Mogten deeze regels door alle Schriftuurverklaarders worden in acht genomen!