Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1805

[p. 12]

Treffende beschryving des watervals van Kirka.

(Overgenomen uit de Voyage Pittoresque et Historique de l.f. cassas en Istria & Dalmatia, par joseph lavallée.)

De Heer cassas ontdekte, op zynen weg na Scardona, aan een oever tusschen twee Rivieren, eenige Romeinsche Overblyfzels, daar onder een Mosaicq metzelwerk, en de ruïnen van een Tempel. Hy richtte zynen weg na de laatstgemelde plaats, egter niet zo zeer ter zaake der Oudheden, als wel om Aftekeningen te maaken van den Waterval van Kirka, welks grootschheid alleen, in dit soort, overtroffen wordt door de Watervallen van Niagara; en misschien dat de laatstgemelden het van den eerstgenoemden niet in sraaiheid winnen. De Reiziger cassas kon deeze Rivier, op welke vyf Watervallen zyn, niet tot den oorsprong nagaan; dan 't geen hy zag en aftekende is allertreffendst. Het Werk, waaruit wy dit ontleenen, geeft twee Plaaten, welker eerste een gezigt op eenigen afstand, en welker tweede een gezigt van naderby deezer Watervallen onder het oog brengt. Deeze Afbeeldingen ondersteunen zeker de Beschryving; dan die op zichzelve is zo treffend, dat wy dezelve onzen Leezeren, als een Proefstuk van Plaatsbeschryving, mededeelen. - 's Beschryvers taal luidt.

Naardemaal de naauwe Valei, door welke de Rivier de Kirka stroomt, schuins na de rechter zyde asdaalt, schynen de bergen, die de twee oevers insluiten, zich agter den Waterval te vereenigen, vormende een halven cirkel, die ten grondsteun strekt van het grootsch tooneel deezer Water-vertooning.

Het digtgegroeide laage houtgewas, de willigen en populieren, vercieren den voorgrond, en, opschietende aan hoogten, welke gelykwydig loopen met de kanten van de rotzen, waar over het water heen stort, beletten zy het oog, den loop der Riviere te zien, vóór dat dezelve de plaats der nederstorting bereikt; schoon deeze aangeweezen wordt door de opvolging van verscheidenerlei kleuren en tinten, of liever door eene soort van schitterenden damp, welken de doorschynen-

[p. 13]

heid des waters, het blaauw des uitspanzels terugkaatzende, horizontaal werpt aan den voet der bergen.

Behalven het oogverrukkend groen van deeze boomen en kreupelhout, fraai gegroept en met een ruime hand verspreid over de wyduitgestrekte en oneffene oevers, die de Valei in derzelver groote uitgestrektheid doorkruissen, ziet men verbaazend hooge bergen, de een op den ander gestapeld; deezer oneffene oppervlakte, naakt- en dorheid steeken ten sterksten af by het helder en schitterend groen op den voorgrond dier Landschapsschilderye. - Aan de slinker zyde, en op de hoogste deezer rotzen, heeft waare Godsdienstigheid een klein en nederig bedehuis gesticht. Het gezigt deezes geringen Kapels is zeer geschikt om het hart des Wysgeers met waare gevoelens van Godsvereering te vervullen; naardemaal dit eene plaats is, zo recht gevormd om den Mensch den god des Heelals te doen aanbidden. De groote verschynzels in de Natuur zyn de eerfte Verkondigers van de Godheid!

't Was geen menschen-hand, welke deeze Rivier hulpe boodt om de rotzen te boven te komen, die schynen zamen te spannen om den loop te stuiten. Menschen-kunst moge, om het landschapstooneel te verfraaijen, de kleine beekjes, over welke het Heidendom veronderstelde dat schroomagtige Stroomgodessen gezag voerden, vereenigen, in marmeren opvangers doen loopen, en over fraaije grotwerken doen vallen - maar 't is gods hand alleen, die deeze Rivier kan beveelen, door de digte en zwaare bosschen heen te dringen, welke, lommerryk op den voorgrond staande, de lange keten van rotzen bedekken, die zo vrugtloos den voorten doortocht zoeken te verhinderen.

De onmeetlyke voorraad van water schynt neder te daalen van het opperste deezer boschadien, het ligte schuim van het geboogen verwelszel dier boomtoppen te doen rollen, en, met licht bestraald, op het donker gordyn deezer geheimzinnige wouden te verspreiden. Schielyk ontlasten dezelve zich, en zinken neder in de duistere diepte van deeze wilde uitgestrektheid.

Indien wy het oog ter slinker zyde van dit by uitstek verheeven tooneel wenden, daar zien wy de geheele Rivier (zo als het schynt) versmaadende die menigte van stroomen, welke dezelve verlaaten hebben, weder aan te neemen, en die, loopende over eene wyduitge-

[p. 14]

strekte valei, van ter zyde het groene veldtapyt, 't welk den loop stuit, dreigt te doorstroomen; en, de volle kragt verzamelende, daalt het water in al zyne grootschheid langs de verbaazende trappen van dit gevaarte neder, stortende van den eersten op den tweeden, van den tweeden op den derden neder. De beweegende oppervlakte van den Stroom verkrygt desgelyks, door de snelheid van den val, eene glad- en effenheid, welke met het zuiverst kristal om den voorrang dingt, op de hoeken zich rondende in lange trappen, gevormd door de hand der Natuure, en, op eenen afstand gezien, gelykende naar ontzettend groote cylinders. Beneden aan den eersten deezer trappen doorsnyden de vereenigde toppen van een aantal boomen, welker stammen verborgen zyn door de menigte van tusschen beide komende voorwerpen, digt op den voorgrond zamengedrongen, den Waterval door een strook groen, zich over de geheele breedte uitstrekkende. Daar men de Rivier nadert, spreidt zich de waterstroom nog wyder uit; een stuk gronds, van gedaante als een paardenhoef, vormt de verbaazende uitstorting over de diepte daar onder; hier verliest het water allen bedwang, en ontmoet geene tegenkanting in den snellen afloop. De ontzettende hoeveelheid van onbedwongen voortstortend water omvangt de schoone uitgestrektheid van het lang en sterk terras; de aarde beeft, tot op eenen afstand, onder de drukking van deezen Waterval; de lugt, getroffen door deeze storting, trilt en gromt. Heerlyke Waterval! verschriklyk geluid! Onze zintuigen zyn niet geëvenredigd aan deeze voorwerpen; het oor schiet te kort in 't hooren, het oog om te zien, het hart om te voelen, en de ziel om te bewonderen!