Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1805

De gestolen Kerssen, Tooneelspel voor jonge lieden, door M. van Heijningen Bosch. Longum iter est per praecepta: breve et efficax per exempla. Sen. - Te Groningen, bij W. Zuidema. In 8vo. 90 bl.

Een Stukje zo als het voor Kinderen wezen moet, waardoor gene hartstocht te vroeg wordt opgewekt, gene ondeugd wordt uitgelokt, niets dat eerwaardig is eenigzins bespotlijk wordt voorgesteld; bij welks vertoning, derhalven, iedere zodanige vrees vervalt, die den verstandigen Vader doorgaans terughouden moet, om zijne nog jonge Kinderen aanschouwers te maken van een anderzins ook voortreflijk Toneelstuk; - zo wel en recht voor Kinderen bewerkt daarenboven, dat wij met verlangen De tiende Penning of de kleine Geuzen binnen Amsterdam, 't geen ons de Schrijver belooft, te gemoet zien; waarbij hij ons ook zijne aanmerkingen zal mededelen, hoe het Toneel voor Kinderen behoort te worden ingericht, opdat het ook voor hun een allerheilzaamst middel tot zedelijk onderwijs worde; van welke aanmerkingen wij iets voortreflijks verwachten.

Intusschen kunnen wij eene en andere aanmerking niet terughouden. Niet alleen zouden wij, gelijk de Schrijver dit zelve vermoedt, de inkleding van de ontdekking des Diefstals, voor Kinderen van twaalf of veertien jaren, te kinderachtig houden, maar moeten het hooglijk afkeuren, dat een Vader, ook met de beste zedelijke bedoeling, in de opvoeding, van het vooroordeel en bijgeloof partij trekt, en wel vooral wanneer de Kinderen daarmede niet besmet zijn, of men 't bij hun reeds heeft uitgeroeid. ‘Ik kende den aard van onzen Frans,’ doet weinig af; juist om zodanigen aard zouden wij het nog minder geraden achten. Onmidlijke Godlijke tusschenkomst, of tusschenkomst van hogere Geesten, zouden wij nimmer te hulp roepen, en is volstrekt niet nodig om het Kind ontzach in te boezemen voor de alomtegenwoordige Godheid. De opheldering vergoedt het zeker wederom eenigzins; maar het p.. i.. e.. p Doortje! van den ouden Knecht, die voor den Geest van den Kersseboom speelde, na zulk

[p. 375]

eene ernstige handeling, en zulk een indrukwekkend gebed van den Vader, veroorzaakte bij onze Kinderen (toen wij bij hun de werking van dit Stukje eens beproeven wilden) zulk een onmanierlijk gelach, dat wij vrezen dat de goede indruk van het geheel daardoor niet weinig werd verzwakt, en wij alle moeite hadden om hunne aandacht voor zodanige herinneringen en vermaningen te boeijen, als wij hun, na de lezing, hadden toegedacht. Eindlijk nog begint het Stuk ons te vroeg: niemand der jeugdige aanschouwers moest den Dief in het eerst kennen of kunnen uitvorschen; vooral moest niet blijken, dat de Vader of iemand de Kinderen beluisterd had, of iets had gezien; maar de dader moest uitkomen, niet maar door de voetstappen, maar door meerdere even eenvoudige en onmerkbare kleinigheden; meerdere, zeggen wij, opdat men niet in het denkbeeld kwam, dat men de openbaarmakende Godheid zou kunnen ontgaan, door het vermijden van soortgelijk eene onbedachtzaamheid. Ons dunkt zo zou de voortreflijke herinnering aan den stillen groten Getuige, ook dan wanneer wij gene getuigen hebben, reeds voor de Jeugd zo nodig, sterker nog roeren en werken.

De betuiging van den Heer van heijningen bosch, dat bescheidene aanmerkingen hem welkom zouden zijn, namen wij, gelijk de Lezer ziet, voor geen bloot compliment, zo als men zegt; en waarlijk hij heeft een' te goeden aanleg, en dit Stukje zelfs is in meer dan één opzicht te voortreflijk, dan dat hij zo iets als eene captatio benevolentiae zou willen gebruiken.