Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1805

Lessen, over de Redekunst en Fraaie Letteren. Door Hugo Blair. Uit het Engelsch vertaald door Herm. Bosscha. Twede, vermeerderde en verbeterde Druk. III Deelen. Te Uirecht, by G.T. van Paddenburg en Zoon, 1804. In gr. 8vo. 448, 327 en 392 bl.

Een gunstig vermoeden, aangaande den goeden smaak by veelen onzer Landgenooten, verwekt, onder andere, het gunstig onthaal, welk, zoo wel als de uitmuntende Leerredenen, ook deeze Lessen van den, in zyne soort, onvergelykelyken Dr. blair by dezelven gevonden hebben. De Hooggel. h. bosscha, in den jaare 1788, van het Rektoraat der Latynsche Schoole te Deventer ontzet, hadt, zonder evenwel als zodanig zynen naam te melden, die Lessen in een bevallig Nederduitsch gewaat gestoken. Het Werk zedert zynde uitverkogt, beslooten de tegenwoordige eigenaars, wilden ze geen neen verkoopen, tot eene nieuwe oplage. De Heer bosscha, zedert als Hoogleeraar te Harderwyk, en nu onlangs te Groningen beroepen, heeft over de nieuwe uitgave het oog wel willen houden; terwyl de Vertaaling, uitgezonderd hier en daar eenige beschaaving, zoo goed als geene verandering ondergaan heeft. Eenige verandering in de spelling, in welke de enkele den dubbelen klinker heeft vervangen, onderscheidt inzonderheid de tweede van de eerste uitgave.

Bekend als dit Werk by veelen is, daar wy gaarne willen medewerken om het ook by het aankoomende Geslagt te doen bekend worden, zal de moeite ons niet verdrieten, ter uitlokkinge van den leeslust, den belangryken inhoud in eene algemeene opgave aan te kondigen. Onder vyf hoofddeelen of stukken betrekt de Heer blair zyne Lessen. ‘Het eerste,’ dus schryft hy, ‘bevat, by wyze van Inleiding, enige ophelderingen over de natuur van den Smaak, en de bronnen van het genoegen, 't welk ons Werken van Smaak in 't gemeen

[p. 68]

verschaffen. Het twede bevat ene beschouwing van de Spraak op zich zelve. Het derde behelst grondregels van den Schryfftyl. Het vierde handelt over de eigenlyk zogenaamde Welsprekendheid, of de verscheidene zoorten van openbare Redevoeringen. Het laatste besluit met ene oordeelkundige beschouwing van de voornaamste zoorten van Taalwerken, zo wel in gebonden' als ongebonden' Styl.’ Van de twee-en-veertig Lessen, in welke dat alles wordt ontwikkeld, zyn deeze de Opschriften: Inleiding. Over den Smaak. Over Oordeelkunde, Vernuft, Geneugten der Verbeelding. Over het Verhevene in de Voorwerpen. Over het Verhevene in de Werken van Redenaars en Dichters. Over Schoonheid en andere aangename Gewaarwordingen. Over den Oirsprong en Voortgang der Spraak. Over den Oirsprong en Voortgang van de Spraak en het Schrift. Over het Zamenstel der Spraak. Over het Zamenstel der Spraak, en over de Engelsche Taal. Over den Styl, de Duidelykheid en Juistheid. Over het Zamenstel van gehele Zinnen. Vervolg. Harmonie der Zinnen. Over den Oirsprong en Aard der Figuurlyke Taal. Over de Metaphora. Van de Hyperbole, Prosopopoeia en Apostrophe. Van de Comparatie, Antithesis, Interrogatie, Exclamatie, en andere Spraak-figuren. - Figuurlyke Taal, Algemene Karakters van den Styl; Uitvoerige, Beknopte, Sterke, Zwakke, Droge, Platte, Nette, Fraaie, Bloemryke Styl. Algemene Karakters van den Styl; Eenvoudige, Gemaakte, Driftige Styl; Aanwyzingen tot enen goeden Styl. Over de Welsprekendheid, of het Openbaar Spreken; Geschiedenis der Welsprekendheid; Grieksche Welsprekendheid; Demosthenes. Vervolg; Romeinsche Welsprekendheid; Cicero; Hedendaagsche Welsprekendheid. Onderscheidene Zoorten van Openbare Redevoeringen; Welsprekendheid in Volksvergaderingen; Uittreksels uit Demosthenes. Gerechtelyke Welsprekendheid; Ontleding van Cicero's Redevoering voor Cluentius. Over de Welsprekendheid van den Kansel. Behandeling ener Redevoering in alle hare Delen, Inleiding, Afdeling, Verhaal en Verklaring. Het Betogende, het Hartstogtelyke Gedeelte van ene Redevoering; het Slot. Over de Uitvoering, of Mondelyke Voordragt. Over de Kunst om zich tot enen Redenaar te vormen. - Vergelyking van Oude en Nieuwe Schryvers. Geschiedkundige Schriften. Wysgerige Verhandelingen; Zamenspraken; Brieven; Romans. Over de Poëzy; derzelver Oirsprong en Voortgang; Aard der Versen. Over het Herderdicht en het Lierdicht.

[p. 69]

Over het Leerdicht en de Beschryvende Poëzy. Over de Poëzy der Hebreeuwen. Over het Heldendicht. Over de Ilias en Odyssen van Homerus, en de Eneis van Virgilius. De Pharsalia van Lucanus, het Verloste Jerusalem van Tasso, de Lusiade van Camoëns, de Telemaque van Fenelon, de Henriade van Voltaire, het Verloren Paradys van Milton. Over de Toneel-Poëzy; de Tragedie. Vervolg over de Tragedie; Grieksche, Fransche, Engelsche Tragedie. Over de Komedie; Grieksche en Romeinsche, Fransche en Engelsche Komedie.

Met deeze algemeene aankondiging van het voortreffelyk Werk moeten wy ons vergenoegen; alleenlyk 'er nevens voegende, dat de Hoogleeraar bosscha veelen dienst zou gedaan hebben, indien hy de aanmerkingen des Heeren blair, raakende de Engelsche Taal, nevens de Engelsche en Fransche Tragedie en Komedie, ook op het Nederduitsch toepasselyk hadt gemaakt. Een ruim veld van nutte aanmerkingen lag daartoe voor hem open. Voor onzen landaart zou het Werk daarmede in waarde gewonnen hebben.