Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1805

[p. 56]

Historische Gedachtenis-rede. Ter gelegenheid van den vyf-en-twintigjaarigen Predik-dienst in de Gemeente van Amsterdam; als mede van den geheelen, ruim achten-dertigjaarigen Euangeliedienst, daar, en in vier voorgaande Gemeenten. Over Genesis XXXII:10. Uitgesprooken in de Wester Kerk, op den 25sten avond van Slagt-maand 1804. Door Antonius Kuyper, Predikant te Amsterdam. Te Amsterdam, by J.A. Meyboom, 1804. In gr. 8vo. 42 bl.

Menigmaal beklaagden wy de Leeraaren van den Godsdienst met geheel ons hart, wanneer wy van de onbegryplyke onvatbaarheid hunner toehoorderen stalen aantroffen; en al aanstonds by het inzien dezer Leerreden hadden wy wederom dit medelydend gevoel, daar de Weleerw. kuyper, gezegd hebbende dat hy den Heere een Avondoffer wilde toebrengen, om misverstand voor te komen, het bericht voor nodig hield, dat hetzelve niet bestaan zou uit Myrrhe, Galban en Onyche; en wy konden ons tevens, naauwlyks zonder lachen, voorstellen, met welk eene gespannene verwachting en nieuwsgierigen angst de eenvoudige schare de verschyning van den Seraf zal hebben te gemoet gezien, welken de Leeraar bad dat met eene vuurige Altaarkool mogt komen aanvliegen, en hoe zy in deze verwachting werd te leur gesteld! Aan het slot der Leerreden, toen des Leeraars hart was uitgezegd, was zyn mond en tong nog eene vloeijende beek, en wilde iets van 's Heeren lof dankend zingen, en daar mede eindigen; gelyk 'er dan ook een versje volgt. En hiermede zouden wy van dit boekje afstappen, ten zy wy gaarne onze Lezers eenigzins wilden doen delen in het, zo wy menen, onschuldig vermaak, dat wy by de lezing van hetzelve genoten hebben; wy kunnen echter niet alles aanstippen.

By de verklaring van den text trok vooral onze aandacht, dat door de twee heiëren, tot welke Jacob geworden was, niet (naar het algemeen? aangenomen begrip) verstaan moeten worden twee eigenlyk gezegde Heiren, waarmede hy zich tegen Esau verdedigen kon; maar, dat dubbel Heirleger van Engelen, dat Mahanaim, vs. 2 vermeld; hetwelk ook ter opheldering van Hoogl. VI:13 dienen kan.

Lang staat de Leeraar stil by de weldaden, wel-

[p. 57]

ke God hem in elken tydvak zynes bedryvigen levens bewezen heeft. Zyne geboorte, aan de groenende Buitençingels, uit eerlyke en onbesprooken' Ouders, - zyne studie te Harderwyk en Leyden; - een twede tydvak loopt tot zyne plaatsing als Predikant in zyne Geboorte-gemeente te Amsterdam. Eerst had hy deze betrekking te Buiksloot, daarna te Wormer, voords in het gryze Oudewater, (hier had de Leeraar het niet best; hy vond daar beider vuisten vol arbeids; daar scheen het, dat de Heer des Huizes zyne jeugdige krachten wilde beproeven, en een engen band om zyne lendenen leggen; - en als het daar nog zo toegaat, als de Leeraar zegt dat het 'er in dien tyd toeging, zo raden wy ieder' Predikant, die in der tyd te Oudewater beroepen mogt worden, zich voor schade te wachten!) en eindelyk te Delf, vanwaar een boodschap tot hem kwam: Menschenkind! maak u gereedschap van vertrekking. Daar had hy het uitnemend naar zyn zin; in dat ander Basan en Gilead lieflyke plaatsen vielen zyne snoeren; simpel weg, hy trouwde daar eene lieve Vrouw. Dan, pas agt maanden had hy 'er de wacht der Heilige dingen waargenoomen, of hy werd naar Amsterdam beroepen. Nu begint het derde tydvak: hy begon aldaar op den 24sten avond van Slachtmaand, NB. in het jaar 1779 der voorleeden Eeuw, zyne Euangelieprediking; die hy getrouw en yverig waarnam; zelfs eenmaal op het schril-schavot; by welke gelegenheid de ter dood veroordeelde niet alleen van de binding van Jesus sprak, maar ook de ladder, die hy op moest, by de ladder van Jacob vergeleek. De Leeraar geniet eenen gelukkigen ouderdom van byna 62 jaren, genoot doorgaans eene goede gezondheid, en is nog sterk naar 't lichaam; alleenlyk is zyn geheugen eenigzins, en zyn gezicht aanmerklyk verzwakt, voor ruim twee jaren, door een vlammend bliksemlicht. Voor grove en ergelyke zonden bewaard, roemt de Leeraar Gods onderstenning, enz. en wekt de schaapen zyner weide op tot het hooren van hunne menigvuldige en groote voorrechten. O, roept hy uit, wat hebben wy veel beleefd en hoe meenig hard hoofd overleefd! En zo komt hy tot de laatste byzonderheid in het derde tydvak van zyn leven onder zyne tegenwoordige Gemeente. Maar schrik niet, zegt hy, het begint met den Dood! Wy zyn stof en asch. - Velen van het Achtbaar Burgerheer-

[p. 58]

lyk Ligchaam, velen zyner vrienden en bekenden zyn dood; van de meer dan 2000 gedoopte Kinderen, 1610 aangenoomene tot Lidmaaten, en van de ruim 1000 in 't Huwelyk ingezegende, zyn veele weg; en hoogstwaarschynlyk draagt niemand van de ontworpene en over de meer dan 1790 door hem uitgesprokene Leerredenen, behalven nog drie kleenere Redevoeringen, eenige weetenschap meer, dan hy alleen. Hier laat de Leeraar terstond op volgen: Wat ryke stof tot dankbaarheid en vergenoeging geeft my dit; en bericht dan nog, dat hy de laatste proeven van de 4784 Teksten, met 174 uit de Apokryphe Boeken daaronder begreepen, van het Bybels zaaklyk Woordenboek van den Eerw. j.g. staringh, heeft nagezien en verbeterd, en dat dezelve alzo by wyze van Register by het eerste Deel van dat Werk onder zynen naam zyn uitgegeven. Hem troffen intusschen ook rampen, enz.

In een twede stuk zou de Leeraar opzetlyk handelen: welke verpligting tot dankbaarheid dit van hem vordert. Hier vinden wy, hoe gedenkwaardig de maand November is, in naam en dag, vruchtbaar in veele byzonderheden, in ramp- zo wel als in voorspoed, voor de Stad, 't Heiligdom, de Kerk, en voor hem. Trouwens in deze maand is J.C. geboren; en op dezen zelfden dag, in deze zelfde Kerk, vierde niet alleen hy, maar ook zyn Collega van voorst, den vyf-en-twintigjarigen Predikdienst; den volgenden morgen 14 dagen geleden hield Prof. cras eene Lyk-oratie op Prof. walraven, en morgen zou Prof. willmet zyne Inaugurele Oratie doen; den 9 Novemb. 1801 heeft 't verschriklyk gestormd, waardoor die zelfde Kerk ook schade leed, enz.

Ten derden zou de Leeraar nagaan, hoe hem dit alles moest aanspooren om verder onder 's Heeren hulp voord te gaan, dien dag en avond 't H. Dienstwerk als 't ware te hervatten, en met een hartelyk en welmeenend woord van opwekking en zegenbede te sluiten. Hier vinden wy Aanspraken en opwekkende Zegenwenschen. Zyn Eerws. vier vorige Standplaatsen krygen elk eene beurt. Buiksloot wordt aldus begroet: ‘Myn geliefd Buiksloot, eersteling myner kracht, gy smaakte om uwen Godsdienstyver, toen ik, in zo veel liefde, aan uwe wateren zaaijen mogt, als een ander Zebulon, aan 't scheepryk Y, den zegen van de verborgene dingen des Zands. - Stroomen van levend genadewater vloei-

[p. 59]

den uit uwen buik, en veele ontvingen den H. Geest.’ - ‘En nu,’ zegt de Leeraar verder, ‘wat zult gy zeggen, Amsterdamsche Gemeente! wat schiet 'er voor ons over? - - Dubbele, ruime dankstof,’ enz. en nu volgt nog eene roerende aanspraak.

Tot viermaalen toe (deze opmerklyke byzonderheid moeten wy nog opgeven) klom de dood in zyne vengsteren, en ontrukte hem de gezellinnen zyner liefde. Het verblydt ons intusschen, dat hierdoor 's Mans gezondheid geen nadeel leed, maar dat (zie bl. 20 van deze Leerreden) de uiterlyke blos en frissche gelaatstrekken zyns aangezichts in hem zulken man van jaaren niet tekenen; weshalven wy 't ook niet voor onmooglyk houden, dat zyn Weleerw. nog wel eens eene vyfde gezellinne zyner liefde zoeken zal.