Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1804

Berigt wegens eene ongewoone duisternis in de maand juny 1804 op Newfoundland voorgevallen. Medegedeeld door den Heer J. Bristowe.

(Uit het Engelsch.)

Het volgende berigt wegens eene ongewoone duisternis, op de kust van Newfoundland voorgevallen, omtrent den tyd des Zomer-zonnestands, voor weinige dagen door mynen Broeder my toegezonden, zal, waarschynelyk, by veelen niet onaangenaam zyn, en den verhevelingskundigen waarneemer in de gedagten herroepen een buitengewoon verschynzel in den dampkring, omtrent dien zelfden tyd hier te lande (Engeland) opgemerkt, 't welk, myns bedunkens, aan de zelfde oorzaak mag worden toegeschreeven, en met het verschynzel, aan de kust van Amerika gezien, wel konde in verband staan. Myn Broeder was onderweg van Newfoundland na Miramichi, in Nieuw-Schotland. Zyn berigt zal ik woordelyk overneemen.

Uittrekzel uit eenen Brief van Henry Bristowe, voerende het Schip Poole, gedagteekend Miramichi 28 Juny 1804.

‘Op mynen togt herwaarts gebeurde 'er iet ongemeens, 't welk, dunkt my, in eenige oorden van Newfoundland moet gezien zyn, hoewel het volk alhier 'er niets van zag; het viel voor op Zondag, den 17 deezer, ongeveer twee mylen ten zuiden van het Eiland St. Pie-

[p. 728]

ter. Met het aanbreeken van den dag was het donker en nevelagtig; de Zon ging als een vuurkloot op, en verdween oogenblikkelyk, door dikke, donkere, roode en geele wolken verduisterd. Ten agt uure konde ik naauwlyks zonder kaarslicht ontbyten. By tusschenpoozen weerlichtte het een weinig; dit duurde tot elf uure, wanneer het volstrekt duister wierdt, zodanig, dat ik op het kompas niet meer kon zien, dan in een zeer donkeren nacht ten twaalf uure zonder licht. Myn Kok moest een kaars ontsteeken, om te zien of zyn pot kookte. Het vuur hadt eene bleeke, of liever purperagtige kleur. Bykans twintig minuuten bleef het volstrekt duister, wanneer het, eerst in het Noorden, begon op te klaaren. Het Eiland St. Pieter vertoonde zich even als het land doet in den nacht, wanneer de Maan van agter eene dikke zwarte wolk ten voorschyn koomt, die over het land hangt, en (oogschynlyk) een el of twee heldere lucht tusschen het land en de wolken, en voor 't overige rondom den horison zoo zwart als pik. Den geheelen dag hadden de wolken eene bloedroode en geele kleur. Het regende niet, en 'er waaide een slappe koelte uit het Westnoordwest. Al myn volk was verschrikt. Het was eene grootsche, maar schrikwekkende vertooning. Gaarne, denk ik, zoudt gy dezelve gezien hebben.

hen. bristowe.’

Op den 19 Juny, twee dagen naa het boven vermelde zonderling verschynzel, zag ik de zonnestraalen, die door de wolken scheenen en in myn huis op een steenen vloer vielen, eene purperverf aanneemen, even alsof de vensterglazen beslagen waren; dit was 's morgens tusschen tien en elf uure; de lucht was dyzig, doch niet donker. Ik ging terstond buitenshuis, om de oorzaak van een zoo ongewoon verschynzel te onderzoeken; wanneer ik opmerkte, dat de wolken, tusschen welke de Zon van tyd tot tyd zich vertoonde, met eene purperkleur geverfd waren, eenigzins leevendig, maar niet zeer glansryk. De wolken dreeven uit het Westnoordwest, niet zeer snel, doch deeden evenwel, van tyd tot tyd, den dampkring zich eenigzins onstuimig vertoonen. De weinige wind, die 'er waaide, kwam uit den zelfden hoek. Den gantschen dag behielden de wolken haare purperkleur, hoewel dezelve tegen zonne-ondergang

[p. 729]

flaauwer wierdt. Zoo binnen als buiten de Stad wierdt het vreemd verschynzel door veele lieden opgemerkt, en veroorzaakte by de schroomvalligen eenige ontsteltenis. Men hadt opgemerkt, dat 's avonds te vooren de Maan zich vuurig vertoonde, doch niet zeer helder; en op den 19 ging de Zon in eene soort van nevel op, die, hoewel dezelve haare straalen niet onderschepte, haar evenwel van haaren luister beroofde.

De gelykheid van kleur en vertooninge in de wolken, hoewel in verschillenden graad, haar loop, de afstand van tyd, en de streek, in welken de wind op den 19 waaide, bekragtigen, naar myn inzien, het gevoelen, dat die wolken een gedeelte diens digten lichaams uitmaakten, 't welk op den 17 de zonnestraalen aan de kust van Amerika onderschepte. Het is bekend, dat de banken en de kust van Newfoundland aan zoo dikke nevelen onderhevig zyn, als de zulken, die ze nooit gezien hebben, naauwlyks kunnen gelooven. Of het niet waarschynelyk zy, dat een dier onmeetelyke lichaamen van verdikte dampen allengskens in de hoogere gewesten des dampkrings is opgeklommen, door de werking eenes geringen windstrooms, voor het oogmerk berekend, doch niet sterk genoeg om het te doen van een scheiden, en aldaar te doen blyven hangen, tot dat het door een zagten westen wind oostwaarts wierdt gedreeven, is der nadere overweeginge wel waardig; alsmede, waarom liever purperen dan andere straalen wierden terug gekaatst.