Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1804

Merkwaardige Levenschets van Peter Joseph Scheffer, Pastoor te Keulen, wegens het vermoorden van twee Vrouwen, op den 27 December 1803 te Aaken openlyk geguillotineerd. Grootendeels door hem zelven beschreven. Benevens verscheiden Uittreksels uit eenigen zyner Leerredenen, Verhandelingen, Brieven, Vaerzen, enz. en het verhaal zyner Rechtpleging. Met zyn welgelykend Afbeeldsel. Uit het Hoogduitsch vertaald. Te Amsteldam, by G. Roos, 1804. In gr. 8vo. 233 bl.

In deeze Leevensschets ontmoeten wy een nieuw bewys van de dikmaals aangevoerde aanmerkinge, dat een gezond hoofd op een zeer ongesteld hart kan geënt zyn; dat Theorie en Praktyk zomtyds, in een zelfden mensch, met elkander jammerlyk overhoop liggen; een nieuw bewys van die strydigheid in de zedelyke waereld, tot het geeven van eene voldoende oplossing van welke de schranderste hoofden hunne onmagt bekennen. Scheffer was een persoon van goeden huize, die eene beschaafde opvoeding genooten, en de waereld hadt gezien; die, in 't byzonder, in de fragmenten van Brieven en Vaerzen, hier afgegeeven, zich voordoet als iemant, met een tedergevoelig hart begaafd, voor de vriendschap gestemd, en 't welk de zoetigheden van dezelve in haare volle kragt smaakte. Men hoore den man in eenen brief, geschreeven aan zekeren vriend, die eene buitenlandsche reize hadt ondernomen. ‘Myn éénigste! liesste! beste! zo zyt gy dan vertrokken, dien ik met geheel myne ziel bemin, eer ik a nog vooraf in myne broederlyke armen drukken, u hartelyk kusschen en u het laatst vaarwel zeggen kon. Toen ik in uw huis kwam, naar u vroeg, en men my zeide dat gy afgereisd waart, broeder! klonk zulks my als een donder-

[p. 431]

slag in de ooren. God! riep ik, ik heb my toch zo gevleid dat ik hem zien zou! zo riep ik, en ging weder naar myne woning, sloot my op en barstte in luid geween uit ... Nu, vaarwel, myn eenigste! liefste! beste! ik omhels u, ik kusch u duizend maalen in gedachten. Vergeef, vergeef, wanneer ik u ooit door iets beledigd hebben mogt, en by alles wat u waard en heilig is, vergeet in verre landen niet den slechts voor u levende vriend.’ En, evenwel, die zelfde scheffer, die sentimenteele man, kon twee Zusters, die langen tyd ten zynen huize verborgen geweest waren, wier bezittingen hy, niet door losbandigheid, maar veel meer door slordig huishouden en onoplettendheid op zyne zaaken, hadt helpen verteeren, en met welke hy niet blykt ooit ongeoorlofde gemeenschap gehouden te hebben; die twee Vrouwen kon hy, met bedaard overleg, in koelen bloede, vermoorden; naa de eerste met stokslagen ter aarde geveld te hebben, beiden, kort naa elkander, op eene eenzaame plaats, waarheen hy listiglyk haar gelokt hadt, de halsaders afsnydende.

Een doorloopend uittrekzel van dit verhaal zou te lang vallen. Naa eene aandagtige leezing, dunkt ons de Schryver des boosdoenders karakter zeer juist getroffen te hebben in zyn Voorbericht, 't welk wy, om onze Leezers ter nadere kennisneeminge van dit zonderling verschynzel in de zedelyke waereld uit te lokken, hier wel willen overneemen. Met behoud van 's Vertaalers zeer gebrekkige punktuatie, ontmoeten wy aldaar de volgende teekening. ‘Scheffer behoorde geenszins onder die misdadigen, die, door eene losbandige levenswyze, weggesleept, door toorne ontstoken, door hebzucht verblind, door liefde woedend, de hand aan vader, broeder, echtgenoot of vrind sloegen, en wier naamen in de crimineele Registers vereeuwigd zyn; hy behoorde niet tot de classe van gemeene, verwilderde menschen, zonder eenige opvoeding, kennis of gevoel, integendeel gaf hy blyken van eenig genie, behoorde tot een' stand, wiens groot doel de verzedelyking der menschen is, hy kende de volle diepte des misdryfs, waarin hy zich stortte, hy had eens luid op den kansel daartegen zyne stem verheven, zyne hand was niet gewoon met moordtuig om te gaan, vrede en heil, geluk en rust had hy tot hier toe de stervelingen verkondigd, hy was, eindelyk, niet, als andere doortrapte booswigten, gevoelloos voor de eer en onverschillig omtrent het geen de waereld van hem dacht.’

Ten slot willen wy hier nog aanmerken, dat de gantsch zonderlinge wyze, op welke scheffers moord aan het licht kwam, een nieuw bewys aan de hand geeft van de Goddelyke wraake, welke de pleegers van dusdanige gruweldaaden meestal op de hielen volgt, en zelden toelaat, dat dezelve

[p. 432]

ongestraft bedreeven worden. De Dichter p.g. witsen geysbeek schreef op des Moordenaars Portret het volgende Byschrift:

Schynheiligheid, vermomd in priesterlyk gewaad,

Ontmenschte ondankbaarheid is duidlyk hier te ontdekken

In schlffers valsch, geveinsd en menschschuw gelaat.

Beschouwer! ge yst met recht op 't zien van deze trekken:

Deze outerdienaar pleegde, ô gruwel nooit gehoord!

Met voorbedachte woede een' dubblen vrouwenmoord.