|
| |
Leven van Mevrouw Bonaparte, Gemalin des Eersten Konsuls. Uit het Fransch vertaald, naar den derden druk. Met haar Afbeeldzel. Zonder naam van Drukker of Uitgeever. In gr. 8vo. 175 bl.
Onder de vermaakelykste, en tevens zeer nuttige Boeken, behooren ongetwyffeld de waare Levensverhaalen van zulken onzer Natuurgenooten, die, door hunne uitsteekende verdiensten, stand, vernuft of daaden, en door den byzonderen samenloop van omstandigheeden, boven het overige gedeelte van het Menschdom verheven zyn, en dus, als over hetzelve uitsteekende, aller oogen trekken, en het onderwerp der gesprekken van hunne tydgenooten uitmaaken: maar inzonderheid zyn die Levensverhaalen vermaakelyk en nuttig, wanneer ze tot de geringste omstandigheeden, welke zulke persoonen betreffen, doordringen, en dus, in die groote voorwerpen, eenige, anders, met betrekking tot hun groot geheel, geringe, toevalligheeden, die zy met ons gemeen hebben, uitvoerig beschryven. Deze laatstgenoemde vermaakelyke en nuttige zyde der Levensbeschryvingen is ondertusschen die, welke men in de Geschiedverhaalen doorgaands het minst uitgewerkt aantreft; daar elk Schryver het groote, het in 't oog vallende, het algemeene van zyn onderwerp voornaamlyk voor den geest hebbende, over deze geringere byzonderheeden doorgaands heenen ziet, of wel zyn Werk
| |
| |
alleenlyk uit algemeen bekende berichten opstelt, en, door gebrek aan persoonlyken omgang met het voorwerp, waarover hy schryft, geene huisselyke aanteekeningen van hetzelve kan mededeelen.
Het Werkjen, welks tytel wy hier boven opgaven, verdient, derhalven, uit hoofde der micrologische anecdoten, welken men in hetzelve, betreffende den beroemden bonaparte en deszelfs Gemaalinne, aantreft, boven veele andere Levensverhaalen van groote Personagien eenige uitzondering, daar het den Leezer met het huisselyke leven dier thands, voor geheel Europa, zo belangryke Echtgenooten, in verscheidene opzichten, bekend maakt. De berichten, welken de Schryver daaromtrent geboekt heeft, hebben, naar ons inzien, het voorkomen der waarheid, wyl zy niets opleveren dan het gene met de waarschynelykheid overeenkomstig is. Men heeft 'er, echter, noch den naam des Schryvers, noch, in deze Vertaaling, den naam des Drukkers voor geplaatst; welligt om zich voor sommige byzonderheeden niet verandwoordelyk te stellen.
Eenige der meest belangryke aanteekeningen, betreffende den aart en omgang van beide de onderwerpen dezer Levensbeschryving, zullen, onzes oordeels, by wyze van een kort uittreksel, onzen Leezeren niet ongevallig zyn.
Eene korte levensschets van den Held bonaparte, die van zyne geboorte, op den 15 Aug. 1769, tot op zyn huwelyk met josephine de beauharnais vervolgd wordt, doet ons den beminden Echtgenoot van de Heldin dezer Geschiedenis by voorraad nader kennen, en bericht ons eenige byzonderheeden, welke ons zyn ingebooren aart en uiterlyk daarmede niet ongelyk voorkomen doen kennen, en hem beschryven als van eene kleine, onaanzienlyke, schraale gestalte; terwyl echter zyne welgespierdheid getuigt van de kracht, die in alle zyne daaden blykbaar is; zynde voords, volgends het bericht van dezen Schryver, zyne gelaatskleur bleek en zeer afsteekende by zyne kort afgesnedene zwarte hairen, zyne oogen zwart en diep in 't hoofd liggende, zyn voorhoofd breed, zyn gang zeer snel en byna ylende, echter niet huppelende of zweevende, maar met mannelyke welvoeglykheid verbonden. Zyn character stemt met deze uiterlykheeden volkomen overeen: van der jeugd af was hy vlug van begrip, doordringend van oordeel, peinzend, en een vyand van beuzelachtige spelen; terwyl hy zich meest bezig hield met het leezen van oude Schryvers, inzonderheid zulken, welke de Geschied- os Krygskunde betroffen: deze zyne afgetrokkenheid steeg somwylen tot stugheid en gemelykheid, waardoor hy dikwyls in groote moeijelykheeden verviel met zyne medeleerlingen in het Militaire School te Brienne, waar heenen hy gezonden werd door toedoen van den Marquis de marboeuf, welke te dier
| |
| |
tyd Gouverneur van Corsica was, en met zyne Ouders een' zeer gemeenzaamen omgang onderhield; waaromtrend de Schryver van dit Werk aanmerkt, dat eenigen willen, dat hy zyne geboorte veeleer aan dien Marquis, dan wel aan den Procurator carlo bonaparte, verschuldigd zoude zyn. Uit deze Militaire School geraakte hy terstond op de glorieryke loopbaan, welke hy zo moedig, tot het toppunt van aanzien en vermogen, is doorgestreesd, en van welke wy ook in dit Werkjen een beknopt bericht vinden. Zyne eerste vryheidszucht scheen hy voornaamlyk in zyn Vaderland, door zich naar het voorbeeld van zynen Land- en Tyd - genoot, den Generaal paoli, te vormen, verkreegen te hebben, en deed dezelve, by het uitbersten der onlusten in Frankryk, onbeschroomd en onbewimpeld ten sterksten blyken. Zyn Oom salicetti maakte hem met den Krygscommissaris barras bekend, en aan dezen had hy zyne eerste verheffing tot den rang van Officier der Artillerie, en dus in zeker opzicht de gelegenheid te danken, waardoor hy zynen krygsroem tot zulk eene verbaazende hoogte heeft kunnen doen stygen. Geduurende zyn verblyf te Parys maakte hy kennis met de Weduwe van den, onder het Schrikbewind van robespierre, geguillotineerden Hertog de beauharnais, wier leven, of liefst eenige voornaame trekken uit heur huisselyk leven, eigentlyk het hoofdonderwerp van dit Werkjen uitmaakt.
Josephine de beauharnais (immers heur eigen Geslachtnaam wordt in het Werkjen niet gemeld) is eene Americaane, en geboortig van St. Domingo; heur Vader was een ryke Planter aldaar, en heure Moeder is thands nog in leven, en op het Eiland Martinique woonachtig. Zy wordt in dit Werkjen wel niet als eene Schoonheid beschreeven; doch heure bevalligheid, opgeruimd humeur, vrolykheid, losheid en geestigheid, vergoeden dat gene, wat haar aan volkomene lighaamlyke schoonheid ontbreekt. Heur Vader, die zeer ryk was, gaf haar eene opvoeding, welke haar van der jeugd af aan pracht en overvloed gewende, en haar tot de verkeering in de Groote Waereld bestemde. By deze gewoonte en zucht tot eene prachtige levenswyze behield zy niettemin een natuurlyk gezond verstand en een' zuiveren smaak voor het goede en schoone; terwyl heur aandoenlyk en gevoelig hart, te midden in het geruisch der verstroijende vermaakelykheeden, door de ellende heurer natuurgenooten dikwyls zo sterk getroffen werd, dat zy eenslags alle heure natuurlyke blygeestigheid verloor, stil en peinzende werd, ja zelfs traanen stortte, wanneer heur fyn gevoel haar aan ongelukkigen herinnerde.
Zy was van der jeugd af eerzuchtig, beleefd, gedienstig, voorkomend, beminde inzonderheid de danskunst, waarin zy groote vorderingen maakte; waarna zy door heure Ouders,
| |
| |
volgends heur vuurig verlangen, naar Parys gezonden werd. Hier geraakte zy, door heure bevallige zeden, in kennis met den Hertog de beauharnais, aan welken zy dan ook huuwde, en dezen heuren Echtgenoot op de voorgemelde ongelukkige wyze verloor. Na deszelfs dood begaf zy zich met heure Dochter hortense op het Buitengoed van barras, met wien zy reeds lange eenen vriendschaplyken ommegang onderhouden had. Daar was het, dat bonaparte haar het eerst aantrof, en terstond, ondanks heur luchtig en los gedrag, hetwelk zo zeer met zyn aangebooren ernst en vast manlyk character contrasteerde, eene sterke genegenheid voor haar opvatte. Zy was hem ook, van het eerste oogenblik, dat zy hem zag, grootelyks genegen, alhoewel zyne somberheid en afgetrokkenheid haar weinig bevielen; doch barras deed hem haar welhaast in zyne eigene waarde kennen: terwyl deze Held, door het vermogen der liefde gedwongen, zyn gedrag, zo veel hem mogelyk was, naar dat van zyn bemind voorwerp trachtte te vormen, zelfs tot in zo verre, dat hy, om haar te believen, de danskunst begon te leeren, en het kaartspel, waartegen hy anders eenen natuurlyken weerzin gevoelde, zo veel deze zyn afkeer tegen hetzelve toeliet, al mede haar ten gevalle begon te oeffenen; welke inschikkelykheid ten haaren opzichte ook heure keuze tot hem bepaalde, en een Huwelyk ten gevolge had, dat met alle mogelyke pracht en luister te Parys voltrokken werd.
Weinige dagen na deze plegtigheid moest bonaparte Parys verlaaten, om die daaden in Italien te verrichten, welke hem tot den mededinger van de voornaamste Helden der Oudheid gevormd hebben. Als zodanig weder teruggekeerd, was zyne Gemaalinne, die uit den aart zeer eerzuchtig is, nog te meer voldaan over heure keuze; en hy, van zynen kant, deed haar alle de aangenaamheeden en glans des levens, welke thands met zynen rang overeenkomstig waren, genieten. Hortense beauharnais bleef nog bestendig de lievelinge van heuren heldhaftigen Schoonvader, en deelde hartelyk in zyn geluk en roem. Van den Zoon van beauharnais wordt geene de minste melding gemaakt.
Na de voorspoedige vorderingen van heuren Gemaal vernomen te hebben, verlangde Mevrouw bonaparte naar zyn byzyn; zy begaf zich derhalven naar Italien, en werd te Florencen, waar heur Echtgenoot zich toen bevond, op de luisterrykste wyze ontfangen; terwyl heure eigene prachtige levenswyze de Inwooners tot bewondering noodzaakte, en sommigen in nyd ontstak; anderen weder vereerden haar met den bynaam eener Heilige, haar Notre Dame des Victoires noemende. In Genua wekte zy insgelyks ieders verbaazing en veeler wangunst op. Men gaf haar ter eere aldaar een Bal, en had niets gespaard om hetzelve zo prachtig en schitterend mogelyk te maaken; en inzonderheid dee- | |
| |
den de Dames heur uiterste best, om haar in pracht en opschik voorby te streeven. Zy verscheen daarom aldaar in zulk een' glans, dat zy alles rondom zich heen verduisterde; heur opperkleed alleen kostte tachtig ducaaten, en werd op dien avond door het dansen ten eenemaal bedorven en voor het vervolg onbruikbaar gemaakt.
By heure aankomst in Milaan begaven zich de aanzienlykste Dames, prachtig uitgedoscht, naar heure wooning, om heure opwachting by haar te maaken. Zy werden aangemeld; doch Mevrouw bonaparte, welke vermaak scheen te hebben in het vernederen der trotschheid van andere Dames, en in heure meerderheid aan dezelven te doen gevoelen, liet haar eenigen tyd in de voorkamer wachten, en eindelyk zeggen, dat zy niet te spreeken was. Dit, met heur te vooren als minzaam, verpligtend en beleefd beschreeven character, zeer weinig strookend gedrag pryzen wy hier der bevallige Sexe juist niet als een voorbeeld ter navolging aan; doch 'er zullen welligt in de omstandigheeden van Mevrouw bonaparte, en in het gedrag der Genueesche Dames ten heuren opzichte, redenen plaats gehad hebben, welken dezen heuren schyn van onwelleevendheid rechtvaardigden.
Vervolgends vertrok bonaparte naar Toulon, om de groote Expeditie tegen Egypten te onderneemen; geduurende welke afwezenheid van heuren Gemaal Mevrouw bonaparte van den Bankier lecoulteux het schoone Landgoed Malmaison kocht, en hetzelve op de prachtigste wyze liet inrichten, ten einde aldaar den tyd van zyn afzyn, in verstrooijende gezelschappen, bals en feesten, zo veel mogelyk, voor haar draagelyk te maaken.
Dit Lusthuis is thands nog het geliefdst verblyf van den Held, waar hy zyne weinige uitspanningen in gezelschap zyner door hem teder beminde Gade en Schoondochter hortense by voorkeur geniet.
Zo prachtig Mevrouw bonaparte leeft, zo eenvouwdig en maatig leeft heur Gemaal. Hy arbeidt doorgaands veertien onafgebrokene uuren, eet zeer maatig en schielyk, doch drinkt gaarne koffy, en vooral des nachts onder zyn' arbeid. Eene wandeling in het park van Malmaison, of het balslaan, zyn zyne eenigste uitspanningen. - Men zorgt op alle mogelyke wyze voor zyne veiligheid. De Lieutenant de Police, fouché, bewaakt hem als zynen beschermgeest. In iederen grooten Schouwburg is een afzonderlyk deur voor hem ten uit- en ingang gemaakt: 25 man Gardes te paard verzellen hem overal, waar hy in het publiek verschynt; en de toegang tot een bezoek op Malmaison gaat met de grootste moeijelykheeden gepaard; wyl hy elk, dien hy aldaar spreeken wil, te vooren met een door zyn' Secretaris ondertekende kaart laat noodigen.
Hy leeft met zyne Gemaalin op den vertrouwlyksten voet,
| |
| |
daar zy elkander doorgaands op de gemeenzaamste wyze by elkanders naam noemen, en met het woordjen tu, in de plaats van het oude en onder aanzienlyke lieden gebruikelyke vous, aanspreeken; zo als zy ook, geheel tegen het Fransch gebruik, in een gemeenschaplyk bed slaapen; en dewyl men (gelyk de Schryver 'er niet onaartig byvoegt) in Parys Mevrouw bonaparte geduurig tot een voorbeeld van goeden toon en smaak nam, hebben reeds verscheiden Dames ook hierin heure levenswyze nagevolgd. - Dikwyls sluit ook bonaparte zyne Gemaalin in het grootste gezelschap met alle tederheid in de armen en kuscht haar.
Hunne dagelyksche middagmaaltyd bestaat uit 25 couverts. Bonaparte laat de zorg, om de eer der tafel op te houden, aan zyne Gemaalin over, en by de gezelschappen en assemblées verschynt hy veeleer als gast dan als gastheer; zynde gemeenlyk altyd ernstig en somber en met zyne ontwerpen bezig. By de kleine Concerten zyner Gemaalinne staat hy gewoonlyk in een' hoek van het vertrek, en is geheel oor voor de muziek.
Sedert eenigen tyd verwisselt bonaparte dikwyls zyn klein stil Malmaison met het schoone Slot van St. Cloud. Van hier dat eenige spotters zeiden: de St. Cloud à Versailles il n'y a qu'un pas!
Sedert de verheffing van heuren Gemaal heeft Mevrouw bonaparte alles om zich heen met nog meer pracht en smaak ingericht dan te vooren. Heure meubilen zyn van zeer groote waarde; de meesten van mahognyhout en brons. Heur rydtuig is wel eenvouwig, doch met grooten smaak ingericht; en tot Jockei heeft zy een' kleinen Mameluk, dien heur Gemaal uit Egypten medegebragt en haar ten geschenke gegeeven heeft, welke haar over tafel bedient. Heur Hofstoet bestaat thands uit enkel voormaalige adelyke Dames.
Bonaparte blyft inmiddels onvermoeid in zynen arbeid. Het is niets ongewoons, dat hy de nachten tot zyn overladen werk te hulp neemt, en ook het zelfde van zyne Secretarissen vordert, van welken hy insgelyks den onasgebrokensten yver vordert, waar door zy zich ook alleen van zyne genegenheid te gunst kunnen verzeekeren: wat hy hun eenmaal ter taake geeft, moet voltooid worden.
By deze drukke bezigheeden ziet hy gaarne, wanneer de omstandigheeden zulks toelaaten, dat zyne Gemaalin hem van de opwachtingen der Vreemdelingen, en de waarneeming der honneurs in dergelyke gevallen, ontlast; van welken post zy zich ook, met alle de hoedanigheeden van eene Dame van hoogen rang, op de voldoenendste wyze kwyt: zy is alsdan altyd opgeruimd, en rekent het zich tot een' pligt, om elk, met wien zy spreekt, heusch en gevallig te bejegenen, en zich voor hem van heure voordeeligste zyde te vertoonen.
| |
| |
Uit deze weinige trekken, welken wy uit dit Werkjen, zo verre ons bestek zulks duldde, overgenomen hebben, zal men den onderhoudenden inhoud genoegzaam kunnen beoordeelen. De Vertaaling is in styl zeer vloeijend, doch hier en daar in spelling voor verbetering vatbaar. |
|
Auteursrechtvrij