Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1804

Steph. Sybr. Nauta, Frisius, Specimen inaugurale, Chirurgico-Medicum, de corporibus peregrinis ex oesophago removendis. &c. &c. Workumi Typis I. Verwey. In 8vo. 53 pp.
Andreas Blaumus Bakker, Frisius, Dissertatio inauguralis, Chirurgico-Medica, de Urina Medice vel Chirurgice eliminanda. &c. &c. Worcumi Typis I. Verwey. In 8vo. 120 pp.

[p. 146]

Sicco Ens, Frisius, Historia extractionis Cataractae. &c. &c. Worcumi Typis I. Verwey. In 8vo. 329 pp.

Deze drie op de Hoogeschool te Franeker verdeedigde Dissertatien verdienen, wegens de belangrykheid der daarin verhandelde onderwerpen, eene byzondere opmerking; weshalven wy dezelven onzen Leezeren ook eenigzins nader willen doen kennen.

De Schryver van het eerste Stukje bepaalt zich hier alleen tot een onderzoek van de verschillende wyzen, op welke vreemde ligchaamen, die in den slokdarm zyn blyven zitten, uit dezelve kunnen weggenomen worden; zonder evenwel verder gewag te maaken van het zelfde ongemak omtrent de luchtpyp, noch ook van de behandeling der reeds in de maag gezakte vreemde ligchaamen; en in zoo verre vindt men hier eene taamelyk uitvoerige en duidelyke beschryving van de onderscheide meeningen van verschillende Schryvers omtrent de behandeling, gelyk ook van de verschillende werktuigen, welken men in die gevallen by de Heelkundigen vindt aangepreezen; waarby de Schryver ook hier en daar eenige gegronde aanmerkingen gevoegd heeft, byzonder omtrent de zoogenoemde Medicina infusoria en de Oesaphagatomia, ten aanzien van welke laatste kunstbewerking hy zich tegen het gevoelen van den Heer van gesscher verklaart, beschouwende hy de wyze, welke de gemelde Heelmeester de voorkeur geeft, als zeer moeijelyk en vol gevaar; in welke byzonderheden ons bestek niet toelaat te treeden: wy zullen dus alleen hier byvoegen, dat het ons zeer bevreemdde, dat in dit Stukje niets gerept wordt van de Verhandeling van den Heer eckolt over dit onderwerp, welke, volgens het algemeen oordeel, tot heden toe als het volledigst stuk ten dien aanzien beschouwd wordt^(*); gelyk wy ook niet willen ontveinzen, dat zommigen der agter deze Dissertatie volgens gewoonte geplaatste Theses, en byzonder No. 3, 4, 7 en 8, wel hadden mogen agterwege blyven; zy kunnen ten minsten aanleiding geeven om zich geen

(*) Hetzelve is in den jaare 1799 te Leipzich onder den volgenden titel in het licht gekomen: über das ausziehen fremder körper aus dem speisckanale und der luftrohre, von joh. gotl. eckolt, der Med. und Chirurg. Doctor &c. &c. - mit funf Kupfertafeln.

[p. 147]

al te gunstig denkbeeld te vormen van de opgehelderde Geneeskundige begrippen van den Verdeediger derzelven.

De Schryver van het tweede Stakje beoogt, zoo als reeds uit den titel blykt, om zoo wel de Genees- als de Heel-kundige middelen voor te stellen, door welke eene belette of gebrekkige Pisloozing kan geneezen worden, en heeft ten dien einde zyne Dissertatie in twee byzondere Afdeelingen gesplitst; in de eerste van welken de eigenlyke Geneeskundige behandeling wordt voorgesteld; waarop in de tweede de middelen, welken de Heelkunde aan de hand geeft, onderzocht worden. Wy moeten ondertusschen verklaaren, dat de eerste Afdeeling, of eigenlyk het Geneeskundige, ons niet het gewenschte genoegen gegee ven heeft. Het schynt ons toe, dat de Heer bakker deze Afdeeling met eene al te vlugge pen behandeld heeft, en dat hy mogelyk ook deswegen (althans in vergelyking van het geen daaromtrent in de tweede Afdeeling voorkomt) te weinig gebruik gemaakt heeft van de laatere Geneeskundige Schriften. Onder anderen vindt men een duidelyk bewys daarvan op bladz. 6 § IV, alwaar de Schryver, eene bepaaling willende geeven van de zoogenoemde pisdryvende, middelen juist verkiest, het geen Dr. poerner, in den jaare 1767, daaromtrent zeer gebrekkig gezegd heeft. Wy erkennen, dat het nog heden altoos eene moeijelyke taak is, welk der leerstelsels men ook omhelze, eene juiste en voldoende bepaaling te geeven van de wyze van werking van die middelen, aan welke wy eene soortelyke eigenschap op de organen van ons ligchaam toeschryven. Of 'er, echter, zedert den hier aangevoerden Dr. poerner, geene betere, ten minsten meer aanneemelyke, ophelderingen daaromtrent gegeeven zyn, zal de Heer bakker, vertrouwen wy, even min als iemand, die eenige Geneeskundige Litterature heeft, een oogenblik in twyffel willen trekken. - Een veel gunstiger getuigenis, daarentegen, kunnen wy geeven van het tweede gedeelte dezer Dissertatie. Hier treft men eene beknopte, maar tevens zeer duidelyke beschryving aan van het gebruik van den Catheter, als ook van de verschillende wyzen, om de doorbooring der pisblaas te bewerkstelligen; waarby de Schryver voorzeeker de voornaamste, zoo oude als nieuwe Schryvers, geraadpleegd, en ook eenige zeer juiste en oordeelkundige

[p. 148]

aanmerkingen gevoegd heeft. Onder anderen vindt men hier de byzonderheden van de drie verschillende wyzen van deze kunstbewerking zeer wel uiteengezet, als ook een beredeneerd onderzoek omtrent de voorkeuze van de eene of andere Methode, omtrent welke de Schryver die van fleurant, over het algemeen, boven alle verkiest, en, zoo wy gelooven, niet ten onrechte; althans (zonder evenwel daarmede iets te willen beslissen omtrent een geschil, 't welk zoo veele beroemde Mannen heeft bezig gehouden) wy hebben de moeijelykheid en het gevaar van de Methode van mery by ondervinding leeren kennen.

De derde Dissertatie geeft een bewys van den onvermoeiden iever en vlyt, waarmede de Heer ens zyn Werk zamengesteld heeft. Deze Verhandeling, waarby nog een byzonder Titelblad afzonderlyk, ter algemeene uitgave, gedrukt is, is in twee Afdeelingen verdeeld. In de eerste vindt men op eene beknopte wyze byeenverzameld, al het geen, zedert den jaare 1752 tot 1802, door de beroemdste Mannen, over de verschillende wyzen van de kunstbewerking der Cataract, geschreeven is; terwyl in de tweede Afdeeling, by wyze van Epicrisis, eenige redeneeringen over die verschillende Methoden enz. volgen. Die geenen dus, welke zich in een kort bestek willen erinneren het geen zedert een groote vyftig jaaren omtrent die operatie gezegd is, zonder eene tallooze menigte Schryveren te doorbladeren, zullen hier zeer veel voldoening vinden. Agter het Werk vindt men vyf zeer uitvoerige Plaaten, door den Schryver zelven getekend, van alle de werktuigen, die in dit geval aangepreezen zyn, en tot die kunstbewerking betrekking hebben. Alhoewel in de Verhandeling zelve op die Plaaten geweezen wordt, ware het, onzes achtens, niet overtollig geweest, dat 'er gemakshalve eene byzondere uitlegtafel by de Plaaten gevoegd was.