Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

[p. 219]

Burgheim onder zyne Kinderen, of nieuwe Samenspraaken en Vertellingen, voor Kinderen van agt tot veertien jaaren; over de Natuur en het menschlyk Leven. Het Hoogduitsch van G.W. Mundt vry gevolgd Met Plaaten. Te Amsteldam, by M. Schalekamp, 1801. In 8vo. 223 bl.

Dit werkje is waarlyk niet ongeschikt om den lees- en vooral den leer lust van zodanige kinderen aan te wakkeren, voor welke het eigentlyk geschreven is. De onderwerpen zyn belangryk, en de samenspraken onderhoudend, ongedwongen en leerzaam. Eerbied voor God en menschenliefde is ook duidlyk het doel. Natuurlyk, evenwel, wordt alles hier vry oppervlakkig behandeld; en dit kan niet wel anders zyn in dit soort van geschriften: ook menen wy, dat 'er hier en daar vry wat voorkomt, 't welk de vatbaarheid van de jongsten der kinderen, voor welke dit boekje, naar den tytel, bestemd is, zal te boven gaan; en zullen de kinderen gewis hunnen Vader of Opvoeder, wanneer zy hetzelve gelezen hebben, ene menigte van vragen doen; en het zou jammer zyn, zo deze hunnen opgewekten leerlust dan niet kon voldoen. Zyn gezond verstand niet alleen, maar veelmeer grondige kennis der natuur, zal hy hiertoe behoeven. Tot eigen nadenken en verdere ontwikkeling geeft hem dit werkje gene genoegzame handleiding, noch voldoende wenken. Het is derhalven niet voor iederen Leermeester geschikt; en zonder Leermeester, en daarop volgend ontwikkelend onderricht, zal de weetlust van het Kind niet genoegzaam bevredigd zyn.

Wy willen door deze aanmerking evenwel geenzins de waarde van deze Gesprekken verkleinen; maar daar 'er thands zo veel voor kinderen in de wereld komt, moet de Vader en Opvoeder, daar hy toch alles niet kopen kan, ene verstandige keuze doen; en aan de zulken, die zich slechts weinig in dit vak kunnen aanschaffen, aan leermeesters, die zelve nog weinig kennis van de natuurkunde hebben, zouden wy den raad geven, liever naar een of ander meer volledig stuk om te zien. Maar Ouders, die juist het kopen van een boekje meer of min voor hunne kinderen niet behoeven te ontzien, en die gaarne iederen trek tot nuttig onderricht voldoen willen, verzekeren wy, dat dit geschrift voor hunne kweekelingen een aangenaam leesboek wezen zal; en wy durven hen beloven, dat zy ook door dit boekje hunnen kinderen vreugde, nuttige vreugde zullen geven.

De samenspraken, die tusschen enen Predikant, zyne vrouw, en vier lieve kinderen gehouden worden, hebben de volgende opschriften: De Aarde; De Blinde en zyn Hond; wederom

[p. 220]

de Aarde; De gevangen Vogel; De Berg; Iets over het Oog; Oirsprong der Beeken en Rivieren; Het uitgemaalen Meir; De Zee; Het Kerkhof; Nog iets van de Aarde; Vervolg der Jaargetyden; Het Spook; Het Spook en de Phosphorus; Het Recht der Sterksten; Een inzicht in de Dierlyke Schepping; De Vloeden; Eene reis naar de Maan; De Rekenschap; Het uitzicht uit de Maan; Van den Almanach der Maanbewooners; Een kleine reis op de Maan; en Menschlykheid jegens de Dierlyke Schepping.

De Uitgever meldt ons in het Voorbericht, dat hy niet alleen (om zeer goede redenen) het toneel uit Duitschland in Gelderland heeft verplaatst, maar ook het gehele plan des Duitschen Schryvers heeft omgeärbeid, en dat hy, wanneer dit werkje onzen Landgenoten bevalt, hetzelve voord zal zetten; wy vertrouwen, dat hy daartoe aanmoediging genoeg zal vinden.

Hier en daar vonden wy enen trek, zo roerend schoon, dat ook voor ons dit boekje ene niet onaangename lecture was; hoewel wy ons dan wel eens vroegen: is dit toch nu wel genoeg in den toon voor kinderen? b.v. daar Mientje zegt, dat het geen wonder is, dat sommige voor de heerlyke Zon op de kniejen vielen, het andwoord van den Vader: ‘Gy hebt gelyk, myn kind! het gebed, dat zy tot de schoone Zon richtte, werdt, onderwege, als een dwaalend kind, door een' Engel op den rechten weg gevoerd, en kwam toch tot den throon des grooten Onbekenden.’ enz.