Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

Over de aanweezenheid der campher in de aetherische olien. - Eene zeer gewigtige Waarneeming. Medegedeeld door den Heer B. Tieboel, Apothekar te Groningen.

Over deeze aanweezenheid is lang onder de Scheikundigen getwist; doch zy is, zo veel ik weete, onbeslist gebleeven. - Men had waargenomen, dat 'er zich, uit veele deezer Olien, naa verloop van eenigen

[p. 514]

tyd, eene doorschynende brooze krystallyne stoffe afscheidde, voorzien met den reuk en smaak der olie, doch niet zo doordringend; by zommige eenigzins zuur, - ontvlambaar, - onoplosbaar in water, doch niet in wyngeest, - door aangebragte warmte op nieuw in de olie oplosbaar, en zich wederom door koude afscheidende. - Zommigen hielden het voor een zout. Neuman, meyer en bucholtz verklaarden het voor Campher, ofschoon het ook eigenschappen bezat, met den aart der Campher niet overeenkomende. Gaubius vond het in een glaasje met oude ol. aurant. curassavic., en hield het voor een natuurlyk zout. - Men heeft deeze stoffe gevonden in ol. Foenicul. - Petroselin. - Sassafras, - Cascarillae; in deeze hield men het voor een krystallyne stoffe; - in ol. Cinnamom. - Flor. Cassiae, - Aurant. - Macis, - Majoranae; in deeze hield men het voor een zout; - in ol. Lavendul. - Rosrimarini, - Menth. Piperit. - Pulsatillae, voor eene waare Campher. Omtrent deeze afgescheidene stoffe, of dit Samenstremzel, vindt men eenige Waarneemingen van marcqueron in de Annal. de Chym. T. XX. p. 174.

Vóór eenige dagen las ik in het Journ. der Pharmacie van tromsdorf, 1800. B. VIII. St. 1. s. 225, eene, voor den Scheikundigen allergewigtigste, Waarneeming van den Heer proust, welke de aanweezenheid der Campher in zommige deezer Olien buiten allen twyffel stelt. Zie hier een zaakelyk uittrekzel.

In 1789 verscheen 'er in Segovia een Werkje, onder den Titel: Resultado de las experiencias hechas sopra el Alcanfor de Murcia. Con licentia, en Segovia por Don Antonio Espinosa. - De Schryver hiervan is de Heer proust, een Fransche Scheikundige.

De Heer proust had waargenomen, dat 'er zich, in een met Lavendel-olie gevulde vles, verscheidene krystallisatien, uit op elkander zittende octoëdren, boomswyze hadden samengehoopt; zelfs vond men buiten aan de vles, waarlangs een gedeelte olie gevloeid was, een streek eener stoffe zo wit als sneeuw. Dit bragt hem op de ontdekking der Campher. Hy vermoedde dat ze ook gevonden wierde in andere Lipvormige planten, welke overvloedig in Murcia groeijen, en waarvan men de weezenlyke olie bereidt. Zyne proefneemingen toonden hem, dat de uitdamping in de vrye lucht voldoende was om de Campher uit deeze olien af te schei-

[p. 515]

den, by eene temperatuur van 6 a 10 gr. volgens reaumur, (47-56 fahr.) - Hy zette op een stille plaats porceleine schaaltjes met Rosmarein-, Majoraan-, Salie- en Lavendel-olie in de opene lucht. Uit de Rosmarein-olie verkreeg hy 1/15, uit de Majoraan-olie 1/0, uit die van Salie ⅛, uit die van Lavendel ¼ Campher. - Uit de Lavendel-olie scheidde zich de Campher reeds af na 24 uuren, als kleine op elkander liggende blaadjes; de aankleevende olie scheidde zich van de Campher af, in een tregter, by de temperatuur van 15 gr. By een spoediger uitdamping scheidt ze zich in 12 uuren af. In een heet jaargetyde neemt de olie by de destillatie zo veel tot zich, dat zy zich by de verkoeling afscheidt. - Een Apothekar uit Madrid verzekerde den Heer arezula, dat men reeds zedert langen tyd de Campher uit de vlugge olien van Murcia afscheidde, en dat men de halve Kilogramma voor 15 Decimen verkoft; genoegzaam 17 oncen voor 11 tot 12 gr. - De olie van Salie laat de Campher langzaamer vallen; de Majoraan- en Rosmarein-olie nog traager. De tusschen vloeipapier gezuiverde olie was droog, wit, glanzig als sneeuw.

Als men Lavendel-olie in een vlak waterbad, by eene warmte iets minder dan van kookend water, overhaalt tot men ⅓ verkreegen heeft, en na de verkoeling de overige ⅔ 'er uitgiet, dan krystalleert de Campher; men drukt 'er, door een hairen zeef, de olie uit. Men behandelt de overgebleevene olie op dezelfde wyze; de kookende hitte en de verdere dan tot ⅓ voortgezette overhaaling doen de Campher in de helm sublimeeren: op deeze wyze geeft de olie de helft van haar gewigt aan Campher. Drie bewerkingen zyn voldoende om alle Campher uit Lavendel-olie af te scheiden. Doch men verkrygt, in plaats van een vierde, altoos een vyfde. De overgebleevene olie heeft nog 1/72 in zich. De Heer proust gelooft, dat, zo men in 't groot werkte, men, in plaats van 8/72 daarin voorhanden zynde Campher, 15/2 verkrygen zoude.

By de zuivering der Campher door sublimatie, gavan 24 deelen van dit product 22 deelen zeer witte en zuivere vaste Campher. Het bydoen van Kalk maakt de sublimatie gemakkelyker, en geeft 23/24 zuivere Campher: uitgeloogde asch doet denzelfden dienst.

[p. 516]

Beide deeze byvoegzels moeten zeer droog zyn. Een redelyk sterk vuur en vlakke pannen zyn in deeze bewerking voordeelig. Men kan de Campher, welke vloeibaar wordt, eer zy sublimeert, en niet zo vlug is als de olie, laaten kooken; en dus heeft ze meer vuur ter sublimatie noodig, dan men in 't algemeen gelooft: en dit is ook het eenige middel om de Campher digt en doorschynend te maaken. Misschien is dit het geheim der Hollandsche Rafinadeurs. By eene mindere hitte blyft ze bladderig, vol gaatjes en los aaneenhangend.

Volgens eene berekening omtrent den prys der Lavendel-olie en Campher in Murcia, stelt hy, buiten alles, het gewin nog op 60 tot 63 per Cent. De Campher der olie van Salie geeft 12 tot 13 per Cent; de Majoraan-olie 10 tot 11, en de Rosmarein-olie 4 tot 5.

De proefneeming met Campher uit Murcia, en met de gewoone Campher, verlooren beide, met Salpeterzuur behandeld, 25 op 100 deelen.

Niets verwondert my meer, dan dat ik tot nog toe, in geene der Duitsche Journaalen, van deeze zo gewigtige bewerking iets heb geleezen.

Ik heb twee oncen Lavendel-olie in een glaazen schaaltje laaten uitdampen, maar geene teekens van Campher gezien: 'er bleef ⅛ taaije Terpentynagtige stoffe terug: hieruit bleek, dat deeze olie vervalscht ware; en dit is by gekogte olien altoos het geval.

Men vindt in de heetste gewesten van Indien de meeste Campher in de Campher-boomen: misschien is dit ook de rede, waarom in het heete Climaat van Murcia zo veel Campher in de planten gevonden wordt. Ik bezit nog een stuk Campher-hout uit Sumatra, waarin de Campher tusschen het hout gekrystalliseerd is: deeze is de zuiverste Campher de Baros.