Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

Brief van den divisie-generaal Dugua, aan den geneesheer Des Genettes, over eenige Egyptische byzonderheden.

Dewyl gy uw verlangen betoond hebt, om eenig bericht te bekomen, aangaande de ontdekkingen, welke ik, aan het hoofd eener Commissie van Geleerden, heb gedaan, in den omtrek van Cairo en in de Provincie van Gyzéh, vind ik my verplicht, u het volgende in een kort bestek te melden.

Wy vertrokken van Cairo op den 5 December 1799, om den Berg Mokatam en den zogenaamden Rooden Berg te bezichtigen. Wy bevonden dat de eerstgenoemde bestond uit horizontale laagen van schelpsteen, hardsteen en kley, tusschen welke verschillende delfstoffen, crystallen van gyps, zwaare spath, enz. verspreid lagen. Onze Natuurkenners beschreeven dit alles naauwkeurig, gelyk ook de gekorvene en de kruipende dieren, die wy op dit onvruchtbaar gebergte vonden.

De zogenoemde Roode Berg heeft onze nieuwsgierigheid niet minder gaande gemaakt. Dezelve is eene verzameling van hardsteenbergen, in 't midden van rotzen, gevestigd op kalksteen. Dit gebergte heeft een omtrek van een uur gaans in het rond. Reeds voor veele eeuwen maakte men van hetzelve gebruik, om 'er steenen uit te hakken, tot het oprichten van aanzienlyke gebouwen; gelyk ook, tot het vervaardigen van mortieren, molensteenen, en andere steenen werktuigen; kanonskogels niet uitgezonderd, die men in laater tyden daar uit heeft doen houwen. Dit gebergte is van alle kanten steil afgewerkt, waar door onze Wysgeeren, die hetzelve moesten beklimmen, om hunne driehoeken, noodig tot het vervaardigen eener naauwkeurige Kaart van Egypte, te vervolgen, veel moeite hadden, om 'er boven op te komen. In de groeven

[p. 383]

vonden onze Kruidkundigen eenige belangryke planten, vooral de roos van Jericho, en eene byzondere zoort van zuuring. De hier aangrenzende valey, welke een gedeelte uitmaakt der woestyne van Birketel-Hadjy, is bezaaid met agaatkeijen en versteend hout.

Op den 11 December deszelfden jaars trok de Burger girard, met eene aanzienlyke bedekking, naar de ruïnen van Heliopolis, werwaards ik, ten volgenden dage, by hem kwam. Hy had reeds op twee plaatzen, in 't midden der ruïnen, laaten graaven: te weeten, by den grooten Obelisk, en op honderd roeden afstands van denzelven. Deeze onderzoekingen beweezen ons overtuigende:

1^o.	Dat de grond deezer vlakte eertyds door afgebrokene gebouwen was opgehoogd.
2^o.	Dat de Obelisk was opgericht boven op die ophooging.
3^o.	Dat de grond deezer vlakte naderhand, door het bezinkzel van het jaarlyks overloopend Nylwater, nog zes voeten hooger was geworden; 't geen overeenstemt met hetgeen men dienaangaande by de Colossus-beelden van Thebe en op het Eiland Raoudah heeft waargenomen.

Ondertusschen is Heliopolis eene dier oude Egyptische Steden, in welke men weinig kentekenen van haare aloude grootheid vindt overgebleeven. Een der merkwaardigste dingen waren de overblyfzels der Stads buitenmuur van gebakken steen, die op zommige plaatzen nog wel vyftig voeten dikte bezat.

Van hier begaven wy ons naar Sakkara, om door de openstaande put in de galeryen te gaan, in welke de mummien der vogelen te zien zyn. Wy bevonden ons aldaar in eene verbaazend groote onderaardsche ruimte, en zagen daar een onberekenbaar aantal potten, gevuld met de overblyfzels der vogelen, die weleer door de Egyptenaaren wierden aangebeden. Voorts gingen wy rondwandelen in de valey, in welke de galeryen der mummien gegraaven zyn. De uitgestrektheid van deezen grond, dien men, met de Pyramiden van Gyzéh, kan beschouwen als het kerkhof van Memphis, beslaat eene uitgebreidheid van tien uuren gaans in het rond. Wy vonden in dit dor aardryk niets, dan keisteenen, doodsbeenderen en gebrokene lykbussen.

[p. 384]

Na hier alles te hebben opgenomen, kwamen wy te Methaïne, welk Dorp, een myl van Sakkara gelegen, volgens alle ingekomene berichten, op den grond van het aloude Memphis gebouwd moest zyn. Dat hier de vermaarde Hoofdstad van Egypte gezocht moest worden, begreepen wy ook ras zeer overtuigende, uit de menigvuldige blokken van granietsteen, die alomme verstrooid lagen, en met allerhande hieroglyphische beelden vercierd waren, op eene vlakte, vol ruïnen, van drie uuren gaans in den omtrek. Zo 'er intusschen nog eenige reden had bestaan, om hier aan te twyffelen, zouden wy een overtuigend bewys, voor de waarheid onzer meening, kunnen afleiden uit de hier door ons gevondene overgebleevene stukken van een der Colossaale beelden, die, volgens het getuigenis van herodotus, door Koning sesostris, voor den Tempel van vulcaan, waren opgericht geweest. Volgens de evenredigheden der deelen des menschelyken lichaams, tot het geheel, moeten wy uit een der vuisten van deeze Colossen, welke de Burger jacotin gemeeten heeft, opmaaken, dat zodanig een geheel Standbeeld vyf en veertig voeten hoog is geweest.

Geduurende de vier dagen, in welke wy deeze Reis volbragten, zagen wy geene zwervende benden van Arabische rovers; maar toen wy, op onzen terugtogt, aan de Pyramiden van Gyzéh kwamen, klaagden ons de inwooners der Dorpen Chabramint en Zahouéh, dat een vyftigtal dier rovers hun vee had weggenomen. Ik gaf den Adjudant-Generaal boyer last, om hen met vyf en twintig mannen te paard te vervolgen. Na verloop van anderhalf uur, haalden zy de rovers ook in, die, geen lust hebbende om te vechten, den gemaakten buit in den loop lieten, en zich ten spoedigsten wegmaakten. Dus bekwamen die arme lieden alles te rug, dat hun ontstoolen was.