Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

Nieuwe Scheikundige Bibliotheek. 8ste Stuk. Te Amsterdam, by W. Holtrop, 1800. In gr. 8vo. 83 bl.

Behalven de beoordeelingen en de uittrekzels van eenige andere Chemische Werken, vindt men, in dit stukje der Nieuwe Scheikundige Bibliotheek, een Extract uit het zevende Deel van het Kruidmengkundig Journal van trommsdorff, in het welk verscheiden belangryke stukken voorkomen, waarvan wy tot een proefje zullen overneemen de waarneemingen van den Apotheker bucholz, betrekkelyk het zuiver Wynsteen-zuur. Na de verschillende bereidingen van dit nuttig voortbrengzel te hebben nagegaan, ontdekte deeze Konstkenner, dat de hoeveelheid des gebruikten Zwavelzuurs steeds te groot

[p. 589]

en te onzeker was, en dat 'er nog altoos onveranderde Wynsteenzuure Kalkaarde overbleef, 't geen hy ontdekte door middel van zout- of salpeterzuure Zwaaraarde, door welke de ontbinding van zuiver Wynsteenzuur niet troebel wordt. Van deeze stoffe liet hy zo lang indruipen tot dat 'er geen nederslag meer volgde, waaruit hy kon berekenen hoe veel zwavelzuur te veel was genomen. Alle zyne proeven te zamen genomen overtuigden hem, dat, tot verzadiging van zes ponden Wynsteenkrystallen, zes-en-twintig oncen zeer zuiver kryt vereischt worden, en dus veel minder dan doorgaans gebruikt wordt. Uit deeze loog bekwam bucholz doorgaans drie ponden en zes oncen droogen Tartarus Tartarisatus, terwyl de overgebleevene wel afgewasschene en gedroogde Wynsteen Selenit vier ponden en drie of vier oncen woog. Voor ieder pond van deezen Wynsteen Selenit gebruikte hy zeven drachmen en vyftig greinen zuiver zwavelzuur, met deeze uitkomst, dat de zes gebezigde ponden Wynsteen-krystallen steeds vyf- of zesen-dertig oncen zuiver Wynsteenzuur leverden.

Byna de helft van dit stukje der Scheikundige Bibliotheek wordt beslagen door eene Verhandeling over de toepassing der Pneumatische Scheikunde op de Geneeskunst, en over de geneeskundige kragten der geoxygeneerde zelfstandigheden, voorgeleezen in de Ecole de Medicine te Parys door fourcroy, medegedeeld door H.H. Med. Doct. te Amsterdam. Deeze zeer uitvoerige en uitmuntend gestelde Verhandeling is leezenswaardig, dewyl zy alles by elkander byeenverzamelt, 't geen wy met eene meerdere of mindere zekerheid aangaande deeze stoffe weeten. De geleerde Schryver stelt veel vertrouwen op de geneeskundige kragten, zyns erachtens, in verscheidene Geoxygeneerde, of het Oxygene wegneemende, lichaamen te vinden; doch raadt teffens om niet te verre te gaan, en geen oud gebouw af te breeken, eer men genoegzaame materialen tot een nieuw verzameld hebbe, waarvan het, zyns bedunkens, nog verre af is. ‘Naauwelyks,’ zegt hy, ‘kent men eenige verschynzelen van zekere verrichtingen van de dierlyke huishouding; naauwelyks heeft men eenige gelukkige toepassingen gemaakt van de nieuwe Pneumatische ontdekkingen, en reeds wil men 'er algemeene gevolgtrekkingen, over de natuur en de oorzaak der ziekten, uit haalen; naauwelyks heeft men de scheiding van eenige der voornaamste

[p. 590]

vochten in den gezonden staat ontworpen, en men wil de ziekten reeds rangschikken, volgens de scheikundige veranderingen der vloeistoffe, en eene humorale rangschikking der ziekten voortbrengen. Men stelt voor, de ziekten te verdeden, volgens de overmaat of gebrek van hydrogène, azote, oxygène of carbone, terwyl men nog in geene enkele dierlyke stof, byzonderlyk beschouwd, de evenredigheid der zamenstellende beginzels gevonden heeft. Men verwart reeds, 't geen zyn kan, niet het geene is; men geeft eenvoudige waarneemingen, als zodanig alleen door hunne ontdekkers aangeboden, op, als beweezen waarheden. Men zou byna zeggen, dat deeze vernuften zo driftig, om theorien te scheppen, zo algemeen en vlytig als de denkbeelden, die hun bezig houden, door eene te voorbaarige toepassing en onderstellige uitkomsten, willen schaden aan eene Weetenschap, welke zy niet genoeg beoeffend hebben, om 'er een voorzichtig schroomvallig gebruik van te maaken.’