Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

Katechismus van den Heiligen Godsdienst en Zedenleere. Uit het Fransch. Te Leyden, by J. van Thoir, 1799. In gr. 8vo. 242 bl.

Al wederom een Katechismus! dagten wy, toen dit Boek ons 't eerst in handen viel. Zal 'er dan nooit een einde zyn aan het opeenstapelen van dusdanige Leerboeken? Der moeite zat, die onze taak ons oplegt, om, naa zoo veele voorafgaanden, ook dit Geschrift, eigenlyk voor mingevorderden in jaaren geschikt, dan onze leeftyd reeds bereikt heeft, te moeten onderhand neemen, verschooven wy, van tyd tot tyd, de leezing en beoordeeling van dit Werk. Eindelyk kwam het aan de orde van den dag. En hoedanig was daar van het gevolg? Eerst by een algemeen, en vervolgens by een meer gebyzonderd overzigt, wierden wy van eene edele verontwaardiging tegen ons zelven aangetast. Het zo dikmaals ondervonden gevoel van onze

[p. 276]

Menschelykheid vernieuwde zich, en dat Vooringenomenheid, de kennisneeming van zaaken vooruitloopende, wel eens nutte zaaken, met eene soort van kleinagtinge, voorbyziet, en onverbruikt laat liggen. Van de menschlyke natuure is dit eene algemeene karaktertrek: en wat zou ons doen waanen, boven dat zwak te zyn verheven? Naa eene aandagtige leezing van deezen Katechismus, hebben wy denzelven, om meer dan ééne reden, een zeer nuttig Geschrift bevonden, volkomen berekend om der Jeugd rechtschapene Godsdienstgevoelens in te prenten, en welken geleezen te hebben ook meergevorderden in jaaren en in kundigheden zich geenzins zullen beklaagen. 't Is zo; één gebrek, en dat wel een hoofdzaaklyk, zullen zommigen hier berispen; 't is, dat de Schryver over zommige Leerstellingen, die by veele Christenen den rang van Grondwaarheden bekleeden, zich niet verklaard, en dezelve geheel onaangeroerd heeft gelaaten. Doch 't geen deeze als een gebrek berispen, zullen anderen als eene deugd bewonderen; immers alle de zulken, die het eens zyn met den Uitgeever van den Franschen Druk, schryvende: ‘Zo men ergens duidelyk en eenvoudig moet zyn, en zich eeniglyk aan de eerste grond-oorzaaken moet vast hechten, is het by de Godsdienstige onderwyzingen der Jeugd. Men behoeft hun (ver volgt hy) de ondragelyke hairklovery der Godgeleerden niet te leeren kennen, maar dat geen, het welk alleen den Mensch rechtvaardig en waarlyk gelukkig voor den Tyd en Eeuwigheid kan maaken. Dit is het eenigste oogwit van den Godsdienst. Al wat daar niet heenloopt, alle bovennatuurlyke stellingen, die geene de minste betrekking tot dat oogmerk hebben, en veelal niet dienen dan om den geest te verwarren, moeten zonder genade verworpen worden.’

De Inleiding bevat eenige algemeene aanmerkingen, over de natuur van den Godsdienst, deszelfs bronnen, den geschiktsten tyd des leevens om zich in den Godsdienst te oeffenen, nevens de verpligting tot eigen onderzoek. Nu treedt de Schryver ter zaake, verdeelende zyn geheele Werk in drie Algemeene Deelen: van welke het eerste Deel behelst de waarheden, die men gelooven moet, alle welken opgesloten zyn in deeze stelling, dat God de menschen eeuwig gelukkig maaken kan en wil. - Het tweede bevat de Pligten, die de men-

[p. 277]

schen moeten betragten om tot die Gelukzaligheid te geraaken. - Het derde behelst alle de hulpmiddelen, welke de Euangelische Genade den menschen verschaft, om kragtdaadig aan hunne Heiligmaaking, en daardoor aan hun geluk, te werken.

Een doorloopend uittrekzel gedoogt de natuur deezes Werks niet, zelf niet om daar uit iets ter proeve voor te draagen. Ten aanzien der Methode zullen wy alleenlyk aanmerken, dat de Schryver, naa eenige waarheid of pligt beredeneerd of betoogd te hebben, telkens de gewoonte heeft, om, door het aanvoeren van gepaste Schriftuurtexten, het nedergestelde te bevestigen, in de keuze van welke hy, doorgaans, niet ongelukkig geslaagd is. Agteraan ontmoet men nog een afzonderlyk Opstel, getiteld: Wyze van bevestiging der Belyderen in de Christelyke Leer, bevattende verscheiden nutte en stigtelyke aanmerkingen, van welke allen, wien zulks aangaat, met vrucht gebruik kunnen maaken.

Wie ook de Schryver van deezen Katechismus moge geweest zyn, waaromtrent wy, tot onze verwonderinge eenigzins, geen licht ontvangen, noch uit de Voorrede des Vertaalers, noch uit de Opdragt des Drukkers van de Fransche Uitgave aan de Eerwaarde Heeren van de Classis der Leeraaren van de Gemeenten van Neuchatel en Valengin, noch uit de Voorrede des Uitgeevers van den Franschen Druk, - hy zy dan uit- of hierlander; wy zegenen zynen arbeid in ons hart, en wenschen dat dezelve in veeler handen moge vallen, ter vermeerderinge van redelyke Godsdienstkennisse, en ter bevorderinge van tydlyken gemoedsvrede en eeuwig geluk van zeer veelen, die God vereeren en gehoorzaamen door den gezegenden Verlosser jezus christus.