Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

Nieuwe Scheikundige Bibliotheek. 6de Stuk. Te Amsterdam, by de Wed. J. Dóll en Zoonen, 1799. In gr. 8vo. 106 bl.

Behalven eenige uittrekzels uit buitenlandsche Scheikundige Schriften, en het nader bericht van Directeuren van 't Bataafschap Genootschap te Rotterdam, omtrent het bericht van den Heer van Hussem, aangaande de zuivering van bedorven water, komt in dit Stukje voor, eene belangryke Verhandeling van den Heer c.g. ontyd, over de werking en het nut van onderscheiden Zuuren, en vooral van het verdund Salpeterzuur, in de geneezing der Venusziekte. Naauwelyks hadden de Lavoisieriaansche ontdekkingen een nieuw licht verspreid over de Scheikunde, en de bewonderenswaardige eigenschappen van het Zuurmaakend be-

[p. 192]

ginzel (Oxygène) leeren kennen, of men trachtte daar van ook gebruik te maaken in de Geneeskunde, en zo wel de bronnen van veele ziekten, als de werking van veele geneesmiddelen, te verklaaren, uit eene wegneeming of toevoeging van genoemde beginzel van of tot de vaste deelen en de vochten des menschelyken lichaams. Daar nu tot hier toe niemand reden had kunnen geeven van de werking der Kwikbereidingen in de Venusziekte, en deeze middelen meestal als Oxydes, of overzuurde zelfstandigheden, konden worden beschouwd, kwam men op het denkbeeld, dat in deeze ziekte eene vermindering van het Zuurmaakend beginzel plaats had, en dat de geneezing een gevolg was van de ontwikkeling des Zuurmaakenden beginzels der Kwikbereidingen, en van deszelfs toevoeging tot de vaste deelen des Lyders.

Was nu deeze onderstelling waar, zo moest daar uit natuurlyk volgen, dat de Zuuren, die een grooten overvloed van dit beginzel bezitten, gelyk Salpeterzuur, Overzuurd Zoutzuur, enz. dezelfde of nog wel eene meerdere werking, tegen deeze verschrikkelyke kwaale, moesten doen, als de Kwikmiddelen. Ras wierden ten dien einde alomme een aantal proeven aangesteld, uit welke ook bleek, dat verscheidene Venerische toevallen, vooral door het Salpeterzuur, gelukkig waren geneezen. Thans liepen de liefhebbers van nieuwigheden geheel en al met hunne Zuuren in de hoogte, zo dat zelfs de Heer Cruicksank zich vleide, dat men, met geduurende eenige dagen rykelyk Citroenen, Oranje- en Chinasappelen te eeten, de verschrikkelyke Venuskwaal, in den beginne, zou kunnen stuiten. Ondertusschen heeft de Heer ontyd, na alles naauwkeurig onderzocht te hebben, zeer voldoende beweezen, dat de Zuuren en de middelzoutige overzuurde zelfstandigheden, met welke men zich vleide de voornoemde kwaal te zullen kunnen geneezen, over het geheel, onvoldoende, en dat zommige derzelve, by voorbeeld het Overzuurd Zoutzuur, gevaarlyke middelen zyn, die het geheele lichaam in een staat van ontsteeking brengen; dat voorts wel het Salpeterzuur in zommige gevallen van dienst is geweest, doch geenzins algemeen en zeker, ja dat het byna nooit een waar

[p. 193]

Venerisch toeval heeft kunnen geneezen, zo niet vooraf Kwikmiddelen waren toegediend geweest.

Hier uit volgt echter geenzins, dat het Salpeterzuur, in de behandeling deezer vuile ziekte, van geen wezendlyken dienst zy. De Schryver bepaalt integendeel drie gevallen, in welke men met goed gevolg van dit Zuur in de Venuskwaalen gebruik kan maaken, en wel:

1^o. By Lyders, wier gestel, door kwylkuuren, stoovingen, of het onverstandig misbruik van Kwikmiddelen, geweldig verzwakt is. Het herstelt alsdan de kragten, en stelt den Lyder in staat om naderhand de Kwikmiddelen weder te kunnen verdraagen.

2^o. By persoonen, die natuurlyk tot Klierziekten geneigd zyn; naardien de Kwikmiddelen, by zodanige Lyders, de Klierziekten dikwyls in werking brengen, zomwylen zelfs met een doodelyke uitkomst. Het Salpeterzuur herstelt, door zyn versterkend vermogen, deeze wanordes, en stelt de Lyders in staat, om vervolgens wederom het noodige Kwik ter geneezing te kunnen verdraagen.

3^o. Het Salpeterzuur is insgelyks van eene groote nuttigheid, wanneer scorbutische, of zwakke en aan zenuwtrekkingen onderheevige Lyders door Venusziekte worden aangedaan. Zodanige Lyders kunnen immers de Kwikmiddelen niet verdraagen, maar verliezen zelfs meermaalen het leven, door de toevallen, welke by hun zodanige middelen verwekken. Het versterkend Salpeterzuur is hier van het grootste nut; het verbetert der Lyderen gestel, vermeerdert hunne kragten, en is dus een der beste voorbereidende middelen tot het aanwenden der Kwikbereidingen.