Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

[p. 301]

Mengelwerk, tot fraaije letteren, konsten en weetenschappen, betrekkelyk.

Gedachten over het doopen met den Heiligen Geest en met vuur. Matth. III:11. Luc. III:18.

Dit zeggen van Joannes den Dooper heeft den Uitleggeren van het N.T. ongemeen veel moeite gegeeven. Die 'er in 't geheel geen raad mede wisten, hebben tot het gewelddaadig hulpmiddel, om deze woorden, ϰαὶ πυρὶ. (en met vuur,) voor een byvoegsel van eene laatere hand te verklaaren, de toevlucht genomen. Men heeft gemeend voor deze verbetering van den text nog al eenigen grond te hebben, omdat noch marcus, H. I: 8, noch joannes, H. I: 35, 'er iets van melden. Het is evenwel niet raadzaam, zulke maatregelen, ter verkryging van de naauwste overeenstemming der Euangelisten, in 't werk te stellen. De woorden ϰαὶ πυρὶ worden in alle afschriften en oude vertaalingen, zoo wel by lucas, als by mattheus, gevonden. Men moet dan liever omzien naar de beste wyze van uitlegging. Sommigen der vermaardste Geleerden zyn op de vreemdste verklaaringen gevallen.

De scherpzinnige teller, die over zoo veele zwaare plaatzen van het N.T. een nieuw licht verspreid heeft, weet 'er in zyn Woordenboek niet anders van te maaken, dan het volgende:

‘Het byvoegsel en met vuur laat zich terstond bevatten, als wy en voor of neemen, in dezen zin, Hy zal u of tot betere menschen maaken, of, wanneer gy Hem niet voor uwen Leeraar wilt aanneemen, eenmaal uw Richter zyn.’

De Eerwaardige lang, die het nuttig gebruik van teller's Woordenboek, door een aantal grondige aanmerkingen, zoo aanmerkelyk heeft verbeterd, wil liever het gevoelen van hun bytreeden, die in deze woorden eene voorspelling van de symbolische verschynselen vinden, die,

[p. 302]

volgends Hand. II:2, 3, by de uitstorting van den H. Geest plaats gehad hebben, waarby uitdrukkelyk melding gemaakt wordt van vuurige blixemstraalen.

De geleerde Engelschman thomas gataker, van wien teller zyne verklaaring ontleend heeft, beroept zich nog op het 10de en 12de vers van het derde Hoofdst. by mattheus, en meent, dat in het tusschenstaande elfde vers vuur dezelfde beteekenis moet hebben, als in het voorgaande en volgende, daar van verderven door vuur, van straffen door vuur, wordt gesproken. Maar deze uitlegregel gaat geenzins door.

Men maakt zich dikwyls moeielykheden, daar ze niet zyn. De tegenstelling van water en vuur schynt hier alles duidelyk te maaken. Joannes stelt zynen nog geringen en zwakken invloed op de veredeling en zedelyke verbetering der menschen over tegen de ongelyk sterkere en meer vermoogende omkeering van de zedelyke gesteldheid van het menschelyk geslacht, welke jesus zou te wege brengen. Gelyk de kracht van het vuur door de lichaamen heenen dringt, alles oplost en verandert, zoo zal ook de in Hem woonende Goddelyke kracht, (de heilige Geest en vuur, dat is zoo veel als het vuur van den heiligen Geest, het vermoogen van die Goddelyke kracht, die in Hem woont, en zich in zyne leerwyze vertoond heeft,) de harten der menschen doordringen, en de grootste zedelyke veranderingen uitwerken. Deze uitlegging wordt bevestigd door de omstandigheden, waarin zich joannes bevond, toen hy dit zeide, en voorts door de natuur der zaak, terwyl de uitkomst aan deze voorspelling volkomen heeft beantwoord. Joannes heeft daarin het toenmaals overbekend spraakgebruik der Profeeten nagevolgd. Wie erinnert zich niet de schoone teekening by zachar. XIII:9, daar het zinnebeeld van vuur ook van de veredeling en zedelyke verbetering van de overgeblevenen uit eene groote slachting gebruikt wordt:

Ik zal het derdedeel in het vuur brengen,
En ik zal het louteren, gelyk men zilver loutert,
En ik zal het beproeven, gelyk men goud beproeft.
Het zal mynen naam aanroepen, en ik zal het verhooren:
Ik zal zeggen, het is myn Volk, en het zal zeggen, Jehova

is myn God.

[p. 303]

Zoo wordt ook by maleachi, H. III:2, 3, vuur genoemd, in de beschryving van een aanstaanden doorluchtigen dag van hervorming, om verbetering van zeden te bevorderen:

Maar wie zal den dag zyner toekomste verdragen?
En wie zal bestaan, als Hy verschynt?
Want Hy zal zyn, als het vuur eenes goudsmids, en als

zeepe des vollers:

Hy zal zitten, louterende, en het zilver reinigende,
En Hy zal de kinderen Levi reinigen,
Hy zal ze doorlouteren, als goud en als zilver:
Dan zullen zy Jehova spysoffer toebrengen in gerechtigheid.

Niemeyer heeft over die plaats, in het vyfde Deel van zyne Charakterik der Bibel, (Karacterkunde des Bybels), bl. 528, de volgende zeer gepaste aanmerking: ‘Die aan de beeldryke en hyperbolische spraak der Profeeten gewoon is, zal deze beschryving niet te groot vinden, al had maleachi ook slechts aan de terugkomst van nehemia gedacht, die, in den eigenlyksten zin, eene hervorming van den stam Levi, en eene loutering van den Priesterstand, door afscheiding van onwaardige leden, ondernam; maar zy bevat meer algemeene trekken, die voegelyk op eene veel grootere hervorming kunnen toegepast worden.

Grotius, die zoo veele andere wenken, tot ontdekking van de beste verklaaringen, gaf, die men heeft over 't hoofd gezien, schynt ook hier de meening van joannes wel getroffen te hebben. Wy zullen zyne woorden hier nog laaten volgen: ‘Caeterum sensus magis reconditus hic videtur esse, non satis esse, Christo Judice, si malis factis abstineamus, quod lotio indicabat: sed requiri vim ad bona agentem magno quodam impetu, quae donis illis conspicuis adumbrata est.’