Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

[p. 564]

De Christelyke Spectator. In twaalf Vertoogen. In 's Gravenhage, by J. Thierry en C. Mensing, 1799. In gr. 8vo. 397 bl.

Door 't mededeelen van losse gedachten, aanleiding te geeven, om verder geregeld na te denken, hoe waar het is, dat men, door zich aan de beschouwing van weezenlyke en bestendige dingen over te geeven, zyne gedachten zoo kan aftrekken van 't verdrietige en bedroevende, 't welk ons omringt, dat men wyzer en beter wordt; - waarheid en deugd uit te breiden, - eerbied, liefde, gehoorzaamheid en vertrouwen, met opzigt tot God en Jesus Christus, in de harten van treurige, neergebogene, en, door de verwarringen des tyds, verbysterde harten, te verwekken, te verleevendigen of te bevestigen, is het hoofddoel van deze bladen. De ongenoemde Schryver, wien men echter, uit de hem byzonder eigene schryfwyze, gemakkelyk kan onderkennen, levert, tot dat einde, onder den aangenomen titel van Christelyke Spectator, een mengeling van wysgeerige, geschiedkundige, en zedelyke aanmerkingen, die ruime stoffe tot nadenken geeven. Alles is voornaamelyk ingericht, om zulken, die, door de groote omkeering van zaaken in ons Gemeenebest, veel geleden hebben, en deswegens gevaar loopen, om wrevel aan te kweeken, en wraaklust te koesteren, ten einde daaraan by de eerste gelegenheid bot te vieren, van goeden raad te dienen. Wel verre van die misnoegdheid op te wekken, en 't vuur van verbittering aan te blaazen, doet hy veeleer allerernstigste poogingen, om beweegingen van medelyden, lydzaamheid en verdraagzaamheid, gewilligheid tot vergeeving, en onderwerping aan God, door wiens bestuur alles beschikt wordt, met blyde vooruitzichten op het toekomende, als een balzem, in zulke gewonde harten uit te storten. De Leer en het voorbeeld van Jesus Christus, het hoofddoel van onze bestemming, om opgevoed te worden voor de eeuwigheid, en de groote verwachtingen, waarop het Christendom doet hoopen, zyn de voornaamste punten, waarvan de Christelyke Spectator uitgaat, en waarop hy telkens te rug komt. Men moge hier en daar van hem verschillen, in de naauw bepaalde uitlegging van Bybelsche

[p. 565]

leeringen, en de byzondere toepassing van algemeene ontwyfelbaare grondbeginselen, over 't geheel zal elk godsdienstminnend hart den edeldenkenden man toejuichen, die de gedachten zyner lotgenooten, van 't geen hun verdriet en beroert, tracht af te trekken, en over te brengen tot de beschouwing van bestendige en weezenlyke dingen, die vaste gronden van rust en troost bevatten. Somtyds valt de Christelyke Spectator wel wat in het langwylige. Eenige voorstellingen hebben ook de volkomenste helderheid niet; andere vallen wel eens in 't overdreevene. Maar deze kleine gebreken beneemen niets van de waarde van zoo veele schoone gedachten, wyze opmerkingen, en allergewigtigste aanwyzingen, die men hier allerwege aantreft, en waardoor wy van harten wenschen, dat het roemwaardig doel van den uitmuntenden Schryver, in een uitgebreiden kring van Leezers, overvloedig moge bereikt worden.