Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

[p. 342]

Gods Stem tot de Stad; of opwekking tot Bekeering, vervat in een kort Bericht van de zoo genoemde Geele Koorts en Sterfte te Philadelphia, door J.H.C. Helmuth, Luthersch Predikant aldaar. Uit het Hoogduitsch vertaald; en daar voor geplaatst, een Brief aan den Uitgever, door Jan van der Roest, Predikant te Haarlem. Te Amsteldam, by J. Weppelman, 1799. In gr. 8vo. te zamen 57 bl.

Een omstandig bericht omtrent de zoogenoemde Geele Koorts en sterfte te Philadelphia, in 1793, by gelegenheid van de hervatting dier Ziekte, in 1798, in 't licht gegeeven door een ooggetuige van deze vreesselyke ramp, die de aandoenelykste tooneelen heeft bygewoond, en wel door een Godsdienstleeraar, die daaruit aanleiding neemt tot aanmerkingen van de ernstigste natuur, om Godsdienstigheid en zedelyk gevoel op te wekken, moet ongetwyfeld daar ter plaatze, waar men voornaamelyk het tooneel der beschreienswaardigste elende gehad heeft, van alle Godsdienstlievende menschen met byzondere belangneeming ontvangen zyn, al ware het ook, dat men dit droevig onheil juist niet in alle opzichten uit dit oogpunt kon beschouwen, 't geen de Eerw. Schryver als ontwyfelbaar vaststelt, en waarvan ook de Eerw. van der roest, in de Voorrede, de verdediging heeft op zich genomen. De Berichtschryver houdt de zoogenoemde Geele Koorts, en sterfte te Philadelphia, voor eene byzondere en allezins rechtvaardige straf, aan de Inwooners van die Stad, uit hoofde van aldaar heerschende zedeloosheid en ongodsdienstigheid, door de Voorzienigheid toegezonden, en hierop zyn alle 's Mans aanmerkingen, over den geheelen loop van deze Ziekte, en haare ontzettende uitwerkselen, gegrond. De Eerw. van der roest is van oordeel, dat dit Stukjen, onder den Goddelyken zegen, zou kunnen dienen, om heilzaame indrukken te verwekken, in de gemoederen van onze Landgenooten, die het leezen zullen, en dat het van weezenlyke nuttigheid zal zyn, in de tyden waarin wy leeven. ‘Wy zuchten wel,’ zegt hy, ‘tot nu toe, niet onder dezelfde rampen, waaronder Philadelphia zuchtede, en welke de Schryver zoo beweeglyk schildert: Dan, wy worden gedrukt, door andere bezoekin-

[p. 343]

gen, welke van die eigene hand komen. Geheele landstreeken van ons Gemeenebest zyn, thans, door overstroomingen en doorbraaken, tooneelen van ellende en verwoesting; en wy weeten niet, voor welke rampen wy nog gespaard blyven.’ Of nu evenwel van de eenvoudige Landbewooners, in die streeken, daar men de meest nadeelige uitwerkselen van doorbraaken en overstroomingen heeft waargenoomen, meestal menschen, die men, in allen gevalle, minder bedorven, dan de Inwooners van de groote Steden in 't voormaalig Holland, zal vinden, kan voorondersteld worden, dat zy, meer dan hunne Landgenooten, zulke openbaare strafoefening verdiend hebben, willen wy daar laaten. Dit is zeker, dat verre de meeste eigenaars van overstroomde Landen 'er zich doorgaans over 't geheel wel by vinden. De overigen, die 'er metterdaad veel by lyden, vinden, door de goede beschikking der altyd wyze en goede Voorzienigheid, onder ons nog al bewoogen harten, waardoor zy ook in hunne ongelegenheden te gemoet gekomen worden. Wy hadden wel gewenscht, dat de geachte Voorredenaar wat meer onderscheid gemaakt had, tusschen de gepastheid van ernstige aanmerkingen by lyders en ongelukkigen, om hen te doen letten op hun hart en leeven voor God en menschen, die niemand, die eenige menschenkennis en Godsdienstliefde bezit, ligt zal ontkennen, en tusschen soortgelyke stellige bepaalingen, en waarlyk dikwyls ongegronde gevolgtrekkingen voor byzondere menschen, waarvoor wy altoos, zoo min in de Voorrede, als in het Bericht zelve, niets, dat steek houdt, aangetroffen hebben.