Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

[p. 426]

Aanmerkingen over de landengte van Suez, en over de mogelykheid van de vereeniging der Roode en Middellandsche Zeeën.

(Uit het Fransch.)

Indien men immer de vereeniging der Roode Zee met de Middellandsche konde te wege brengen, zou, in zekeren zin, de gedaante der Wereld veranderen. China en Frankryk zouden, als 't ware, nabuuren worden. Men zou het noodlot dier barbaarsche Eeuwen beklaagen, geduurende welke de Europeaanen, die naar Asie wilden reizen, verpligt waren rondom Africa te zeilen. En Frankryk zou bloeijen door de vernietiging van den Engelschen Koophandel, die dan noodwendig ten gronde zou gaan.

Om zich een denkbeeld te maaken van het gewigtig verschil tusschen de beide wegen, om uit Europa, ter zee, naar de Indiën te reizen, behoeft men alleen in aanmerking te neemen, dat de Schepen doorgaans binnen veertien of twintig dagen van Marseille naar Alexandrie kunnen zeilen. Dat de goederen van daar binnen den tyd van vier dagen naar Cairo kunnen worden overgevoerd. Dat de reis van Cairo naar Suez insgelyks in drie dagen kan worden volbragt. Dat men, eindelyk, doorgaans, vooral geduurende de goede Moussons, van Suez naar Suratte in dertig of vyf en dertig dagen kan zeilen. Zo dat het, langs deezen weg, niet onmogelyk zou zyn, een brief van Parys naar Suratte in vyftig dagen tyds te bezorgen. Ondertusschen valt hier wederom tegen aan te merken, dat de terugreize niet zo gemaklyk is; dewyl men, geduurende den meesten tyd des jaars, op die reize, met tegenwinden te kampen heeft. Dan geduurende het Voorjaar en den Herfst ontbreekt het ook niet aan gunstige winden, die de vaart van de Straat van Babel-Mandel naar Suez zeer doenlyk maaken; waarom ook de Turken en Arabieren, die zeer slegte Zeelieden zyn, deeze reis nimmer in andere jaargetyden onderneemen. Wanneer nu de Handel langs deezen weg eenmaal behoorlyk gevestigd is, zal het niet bezwaarlyk vallen, de tyden van den geschikten Mousson tot de terugreizen naauwkeuriger te bepaalen, en de reizen daar naar te schikken. Ook

[p. 427]

valt hieromtrent aan te merken, dat de Roode Zee, van de Straat tot aan Suez, overal eene wydte heeft van veertig mylen, en dat niet alleen de Europeaanen beter Zeelieden zyn, dan de Arabieren; maar dat hunne Schepen ook oneindig beter by den wind zeilen. Zo dat deeze terugreize, op minder geschikte tyden, wel voor de Oosterlingen, maar geenzins voor de Europeaanen, ondoenlyk zoude zyn; te meer daar zy in dit geval altoos de vloeden te baat hebben, en geduurende de ebben kunnen voor anker liggen.

De tegenwoordige omstandigheden hebben in Europa de aloude Vraag doen herbooren worden, of het niet mogelyk zou zyn, de Landengte van Suez door te graaven, en daar door langs een niet weinig verkorten weg naar de Oost-Indiën te vaaren.

De beroemde buffon heeft omtrent dit gewigtig onderwerp eene gedagte medegedeeld, die onderzogt dient te worden. Hy is naamelyk van gevoelen, dat de Middellandsche Zee veel laager ligt, dan het waterpas der Roode Zee en des Oceaans. Aanstonds valt in het oog, dat niets meerder strydt tegen de wetten der Natuurkunde en der Waterwerktuigkunde, dan twee Zeeën te onderstellen, die met elkanderen gemeenschap hebben, en echter van een verschillend waterpas zouden zyn. Buffon grondt zyn gevoelen, voornaamelyk, op den loop des strooms in de Straat van Gibraltar, door welken het water, van het Westen naar het Oosten, naar binnen wordt gevoerd; welk verschynzel, zyns erachtens, genoegzaam is, om te bewyzen, dat het water in den Oceaan hooger staat dan in de Middellandsche Zee, en dat het bed van den Oceaan in die Zee hellende afloopt.

De redeneering van den Heer de buffon is voorzeker zeer toepasselyk op Rivieren, om dat men weet, dat in dezelve altoos eene helling van het bedde plaats moet hebben; doch ten opzichte der Zeeën bewyst zodanig eene gevolgtrekking te veel. Want, wanneer men dus ten opzichte der Zeeën wilde redekavelen, zou daar uit volgen, dat dezelve nergens waterpas zyn; om dat men in dezelve, overal, tegen elkander inloopende stroomen vindt, op kleine afstanden. 'Er bestaat geene Zeeengte, of 'er loopt een zeer duidelyke stroom: dus zou dan volgen, dat alle Zeeën, die door eene Straat, of Zeeengte, van elkander gescheiden zyn, een verschillend waterpas hebben. Mogelyk zal hier op iemand aanmerken:

[p. 428]

de stroom loopt in de Zeeëngten gewoonlyk van het Oosten naar het Westen, en dus in dezelfde rigting met den algemeenen loop der wateren; gevolglyk zyn deeze stroomen uitwerkzels van de algemeene wetten der beweeging. Maar de stroom loopt, in de Straat van Gibraltar, van het Westen naar het Oosten; dus moet hier eene andere oorzaak plaats hebben. Ondertusschen volgt daar uit niet, dat die juist in eene meerdere of mindere helling der beddingen moet bestaan; dewyl 'er een zo groot aantal gelykzoortige, steeds naar het Oosten loopende, stroomen wordt gevonden, dat deeze redeneering te veel zou bewyzen.

Het door den Heer de buffon ondersteld verschil van waterpas doet hem besluiten, dat het doorgraaven der Zeeëngte van Suez mogelyk gevaarlyk zou zyn. Dit zou waar kunnen weezen, indien zyne bygebragte redenen voor dit onderscheid van waterpas op een genoegzaamen grond steunden, waar aan wy zeer twyfelen. De bewyzen, welke deeze beroemde Wysgeer voor zyn gevoelen bybrengt, zyn: 1^o. Dat de Roode Zee een tak is van den grooten Oceaan; dewyl in deeze Zee vloed en ebbe plaats grypt, en dit water dus deel heeft aan de algemeene groote beweegingen der wateren. 2^o. Dat de Middellandsche Zee in haaren boezem den Nyl ontvangt, die evenwydig loopt aan den Westelyken oever der Roode Zee, en Egypte, welks oppervlakte ongemeen laag ligt, doorloopt. Wat de laatste bewysrede aangaat, schynt het ons toe, dat men uit den evenwydigen loop des Nyls aan den oever der Roode Zee geenerlei gevolg tot de ligging van de bedding dier Zee kan trekken; dewyl de reden van den afloop des Nylwaters niet moet gezogt worden in den laagliggenden grond van Neder-Egypte, maar in den hooger liggenden grond van Opper-Egypte, en nog meer in het hoog Gebergte van Nubie en Abyssinie, waaruit deeze Rivier ontspringt.

Ten opzichte der eerste redeneering van den Heer de buffon kan men hem zeer gevoegelyk toestaan, dat de Roode Zee een gelyk waterpas heeft met den Oceaan, vooral dat het bezwaarlyk valt te begrypen, dat de eene Zee een ander waterpas zoude hebben, dan de andere. Doch wy kunnen de door hem daar uit getrokkene gevolgen niet toestaan; dat, naamelyk, door het doorgraaven der Landëngte, de boorden der Middellandsche Zee zouden overstroomd worden. Noch ook zyne verdere gevolgtrek-

[p. 429]

king: dat, zo men al niet het hoogere waterpas der Roode Zee wilde erkennen, men echter zou moeten toestaan, dat de eb en vloed, die in de Roode Zee zeer kennelyk zyn, na de doorgraaving der Landëngte insgelyks zeer kennelyke beweegingen in de Middellandsche Zee zouden doen ontstaan, en dat om die rede de hoeveelheid van water aldaar-ten sterksten zou vermeerderen. Ondertusschen meenen wy, dat hier veelligt hetzelfde zou gebeuren als in de Straat van Gibraltar, alwaar steeds het water van den Oceaan binnenloopt, zonder verandering in het waterpas te maaken.

Indien de Middellandsche Zee, in de daad, van een laager waterpas is dan de Oceaan, moet 'er eene onbekende Natuurkundige rede zyn, die zulks veroorzaakt; by voorbeeld onderaardsche gemeenschaplyke kanaalen met andere Zeeën. Doch wanneer 'er zodanige werkoorzaaken bestaan, die eene nadeelige uitwerking van het by Gibraltar instroomend water verhinderen, zullen dezelve ook wel toereikende zyn om dat meerdere water te bergen, 't geen, door eene veel engere doorgraaving by Suez, aldaar zou kunnen binnenloopen.

Dan, indien 'er ooit een ernstig besluit genomen wierd, om de mogelykheid van de vereeniging der beide Zeeën, door middel eener doorgraaving, te beproeven, zal men zekerlyk, in de eerste plaats, moeten beginnen met den grond, die tusschen de beide Zeeën gelegen is, te waterpassen. Ontdekte men nu door deezen weg een onderscheid van waterpas, 't welk eenige bedenking zou kunnen baaren, dan waren de gevolgen daar van nog altoos te weeren, door het aanleggen van een of meer zwaare schutsluizen.

Wat nu de verdere zwaarigheden aangaat, die tegen het beproeven deezer doorgraaving kunnen bygebragt worden; als daar zyn: het verzamelen van water in een zo heet, uitgedroogd, Land; het graaven eener graft door beweegbaar zand, 't geen dit gedeelte van Egypte als tot een Zandzee maakt, die mogelyk by den eersten storm het kanaal weder vullen zoude, enz. - daar over zullen wy op eene andere keer handelen. Deeze Vraagstukken verdienen een afzonderlyk onderzoek, en kunnen niet dan uit de Waarneemingen der Reizigers beoordeeld worden.