Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

[p. 110]

Verscheide weetenswaardige byzonderheden, betreffende de gewoonten en zeden der noorder Indiaanen, aan de oevers van Hudson's baay. Getrokken uit Mr. Hearne's Journey from Prince of Wales' Fort, on Hudson's Bay, to the Northern Ocean.

(Vervolg en Slot van bl. 75.)

By de Noorder Indiaanen worden de jonge Dogters altoos als zy nog Kinderen zyn, doch nimmer aan Persoonen haar in jaaren gelyk, uitgetrouwd. Deeze handelwyze is eene verstandige inrigting by lieden in hunne omstandigheid, waar het bestaan eens Huisgezins geheel afhangt van de bekwaamheid en het vlytbetoon eens enkelen Mans. Kinderen, zo als zy te regt aanmerken, zyn zo ligt veranderlyk in aart en gesteltenisse, dat het onmogelyk is, uit iemands bedryven in zyne vroege jeugd te oordeelen, welke bekwaamheden hy zal bezitten als hy tot ryper jaaren komt. Te deezer oorzaake worden de jonge Dogters, wat de jaaren betreft, dikwyls zo weinig geëvenredigd uitgehuwelykt, dat het geene vreemdigheid altoos is, een Man van vyf en dertig of veertig jaaren Meisjes te zien neemen van tien of twaalf jaaren, en zomtyds nog jonger.

Op den ouderdom van acht of negen jaaren, worden de jonge Dogters, door eene Gewoonte die als eene Wet geworden is, wederhouden van zich in vermaaken te mengen met Kinderen van de andere Sexe. Zy worden, 't zy ze t'huis in de tenten zitten, 't zy ze reizen, bewaakt en opgepast met zulk een onaflaatend toevoorzigt, als niet kan overtroffen worden door de strengste tugt op een Kostschool by beschaafde Volken. - Gewoonte egter en het bestendig voorbeeld maaken zulk een ongewoon bedwang en bepaaling ligt, voor Kinderen zelfs, wier jonge jaaren beter geschikt schynen om deel te neemen in onschuldige en woelige vermaaken, dan opgeslooten te zitten aan de zyde van oude Vrouwen, onophoudelyk bezig met het bereiden van Vellen, het verbeteren en verstellen der schoenen en kleederen, en het doen van ander huiswerk.

[p. 111]

Niettegenstaande dit ongemeen bedwang, waar in de jonge Meisjes leeven, is het gedrag hunner Ouderen geenzins eenpaarig of bestaanbaar met dit plan; dewyl zy in hunne gesprekken zich niet bedwingen, maar in het byweezen hunner Dogteren, ja zelfs tot dezelve, over de minst kiesche onderwerpen spreeken. Dewyl derzelver ooren aan het hooren van zulk eene taal, van jongs af, gewoon zyn, heeft zulks op haar geenzins dezelfde uitwerking, als die taal zou hebben op jonge Dogters, in een beschaafd Land gebooren en opgevoed, waar men alle voorzorgen draagt, om voor te komen, dat de zeden der jonge Dogteren niet bedorven worden door onhebbelyke praat. De Zuider Indiaanen betoonen zich nog minder kiesch in hunne gesprekken, ten byweezen hunner Kinderen.

Echtscheidingen zyn zeer algemeen onder de Noorder Indiaanen, zomtyds voortspruitende uit ongebondenheid, doch dikwyler uit 't geen zy gebrek aan bekwaamheden heeten, of slegt gedrag. Dit geschiedt, in een en ander geval, in niets minder of meer dan in een goeden dragt slaagen, het uitzetten uit de deur, onder het zeggen, dat zy na haar Boel, na haare Ouders of Vrienden, kan heenen loopen; uitdrukkingen, geschikt naar het geval des misdryfs.

't Is eene gunstige schikking der Voorzienigheid, dat dit Volk minder vrugtbaar is dan de Bewoonders van beschaafde Landen. Het is zeer zeldzaam dat eene Vrouw meer dan vyf of zes Kinderen krygt. De Kinderen komen altoos met zulk een tusschenruimte van tyd ter wereld, dat de jongste doorgaans twee of drie jaaren oud is eer het ander verschynt. - Zy gebruiken geen wiegen, gelyk de Zuider Indiaanen. Alleen steeken zy een lap van mosch tusschen de beentjes, draagen ze op den rug, tot dat zy in staat zyn om te wandelen. Schoon dus hunne handelwyze, ten opzigte van jonge Kinderen, in dit opzigt, de ongeschiktste en verkeerdste is, vindt men 'er weinigen onder die mismaakt zyn, en geen onder de vyftig die kromme beenen heeft.

'Er zyn zekere tyden, op welken zy nimmer toelaaten dat de Vrouwen met de Mannen in dezelfde tent woonen. Op zulke tyden zyn zy verpligt een klein verblyf voor zich zelve te maaken, op eenigen afstand van de andere Tenten. Naardemaal dit een algemeen gebruik

[p. 112]

is onder alle de Stammen, is het ook een streek der Vrouwen, wanneer zy eenig geschil hebben met haare Mannen, des gebruik te maaken als eene verschooning voor eene afzondering voor zekeren tyd; wanneer zy, zonder des eenige pligtpleeging te maaken, ('t welk haare bestendige wyze van doen is in zulke gelegenheden,) ter zyde van de tent, waar zy zitten, uitkruipen; want, op zulke tyden, is het haar niet geoorlofd den gewoonen uitgang te gebruiken. - Die gewoonte is onder de Vrouwen zo algemeen, dat ik dikwyls waarnam, dat eenige deezer Vrouwen de Tenten verlieten voor vier of vyf dagen, en dit spel drie of viermaalen in ééne maand herhaalden; terwyl de Mannen het bedrog niet vermoedden, of, zulk een vermoeden hebbende, de kieschheid hadden, om de zaak niet te onderzoeken. Ik weet, dat matonabbee's schoone Vrouw, die hem in May 1771 ontliep, op deeze Thun-nardy wyze, (gelyk zy het noemen,) dat is afgezonderde wyze, onder dit voorwendzel, verscheide weeken leefde; doch, ten blyke dat hy eenig kwaad vermoeden hadt, werd zy zorgvuldig bewaakt, om in haar gezelschap geen ander Man toe te laaten.

By deeze Vrouwlyke omstandigheden heerscht onder de Noord-Americaanen een optekenenswaardig bygeloof. Als dan mogen de Vrouwen nooit op het ys van rivieren of meiren komen, of naby aan die streeken, waar de Mannen Bevers jaagen, of hunne Vischnetten uitzetten; vreezende dat dit de vangst zou stooren en benadeelen. Zy mogen als dan ook niet eeten van den kop van eenig dier, en zelfs niet wandelen over een plek gronds, waar over onlangs de kop van eenig dier gedraagen of gesleept is. - Zich schuldig te maaken aan de overtreeding van een deezer Volksgebruiken, wordt voor eene zaak van het uiterst aanbelang gehouden; dewyl zy voor vast gelooven, dat dit het middel zou weezen, om den Jaager te beletten, in volgende Jachttochten een voordeelige vangst te hebben.

Dit armoedig Volk bewoont een zo weinig bewoonbaar gedeelte van den Aardbodem, dat zy, door mangel aan brandstoffe, menigmaal genoodzaakt zyn, alles raauw te eeten, bovenal in het Zomersaisoen. Maar vroegtydige gewoonte, en veelvuldige noodzaaklykheid, maakt dit by hun zo gewoon, dat zy, wel verre van des eenig ongemak te voelen, of 'er den minsten wederzin in te hebben, het

[p. 113]

dikwyls uit loutere verkiezing doen, bovenal in het eeten van visch; zelfs dan, wanneer zy zo genaamd ze toebereiden, zyn de Visschen zelden doorwarmd. - Te meermaalen was ik een van de party, die rondsom een versch gedood Rendier zat, en mededeed in het schoon afkluiven der beenen, wanneer my het meest raauwe vleesch zeer goed smaakte; en, hoe vreemd het moge klinken, moet ik het zelfde zeggen van half raauwe visch. Zelf heden ten dage geef ik de voorkeuze aan Salm, enz. wanneer dezelve niet warm aan 't been is.

De verregaande armoede deezer Indiaanen, over 't algemeen, laat niet toe, dat zy koperen Ketels van de Compagnie koopen; weshalven zy zich steeds in de noodzaaklykheid bevinden om hunne oorspronglyke wyze van kooken te volgen, welke bestaat in hunne spyzen gereed te maaken in groote Vaten van boom-bast gemaakt. Naardemaal deeze Vaten niet tegen het vuur bestand zyn, maaken de Indiaanen, om dit gebrek te gemoet te komen, steenen gloeiend heet, werpen die in 't water, om 't zelve te doen kooken, 't welk van korten duur is; dan, door het steeds bywerpen van versch gloeiende steenen, kunnen zy het kooken, zo lang het noodig is, aan den gang houden. - Deeze wyze van kooken gaat met een zeer groot gebrek gepaard: de spyze, op die manier bereid, is vol zand; want de steenen, in dier voege heet gemaakt, en dan in 't water gedompeld, staan niet alleen bloot om in stukken te schilferen; maar veele zyn van zo broos eene zelfstandigheid, dat ze, in de ketel gedaan, tot gruis verkruimelen, en de ketel met gruis vervullen, welk gruis zich met de spyze vermengt.

Zeer uitgebreid is de Landstreeke door de Noorder Indiaanen bewoond, zich uitstrekkende van den 59 tot den 68 Graad Noorder Breedte, en van het Oosten tot het Westen is dezelve meer dan 500 Mylen breed. Ten Zuiden wordt die Landstreek bepaald door de Churchill-Rivier, ten Westen door de Athapuscow-Indiaanen, ten Noorden door de Dog-ribbed- en Copper-Indiaanen, en ten Oosten door Hudson's Baay.

Het land, door deeze geheele uitgestrektheid heen, is naauwlyks iets anders dan een groote klomp rots en steenen; op de meeste plaatzen zeer oneffen, 't geen, in 't Westlykst gedeelte, onder het houtgewas meest plaats vindt. De grond, wel is waar, is, op de meeste plaatzen, met een dun soort van mosch bedekt, doormengd met de

[p. 114]

wortels van de Weesa-ca-pucca, en eenige andere weinig beduidende gewassen en kruiden; doch, over 't algemeen, is 'er een volslaagen gebrek aan grond, in staat om iets voort te brengen, dan 't geen byzonder eigen is aan deeze Land- en Lugtstreeke.