Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

[p. 602]

Alonzo, of de Zegepraal der Liefde. Treurspel, door A. Kraft. Te Amsterdam, by J. Allart, 1798. In gr. 8vo. 104 bl.

Nadat nomsz, verveer en kotzebue het beste uit de afbraak van het verwoeste Peru zich toegeëigend hadden, om daarmede hunne Tone Istukken, de liefde van Alonzo en Cora ten onderwerp hebbende, te stofferen, komt de Burger kraft op het overschot, en grabbelt de puithopen nog eens door, om nog enige bruikbare bouwstoffen te vinden, om daarmede onzen bouwvalligen Kunsttempel wat op te lappen. Maar, lieve Hemel! als 'er geen beter Metzelaars de hand aan hielden, zou dezelve in korten tyd wel geheel instorten!

Ernstig gesproken. - Daar onze eigene Toneeldichters, in een' tyd, waarin men anders verwachten zou, dat zy ons de vruchten van hunnen geest om stryd zouden aanbieden geheel schynen stil te zitten, zodat 'er thans bykans alleen Vertalingen van Fransche en Duitsche stukken in het licht verschynen, en op den Nederlandschen Schouwburg vertoond worden, stellen wy natuurlyk in de aankondiging van ieder oorspronglyk Toneelspel, naarmate het zeldsamer invalt, zoveel meerder belang. Aan hetzelve onze goedkeuring, en aan den Dichter aanmoediging te kunnen schenken, strekt ons tegenwoordig tot een wezenlyk genoegen. - Hoe gaarn zouden wy dus ook van den Burger kraft, vooral dezen Eersteling, in onze bescherming ne en! Maar, hoezeer met weerzin en tot ons leedwezen, de Rechtvaardigheid dringt ons denzelven af te wyzen. Wanneer wy dezen Alonzo met andere stukken, die wy over hetzelfde schone onderwerp van onderscheiden Dichters hebben, vergelyken, welk een verbazend en al te zeer in het oog lopend onderscheid! - Kraft wist niet, toen hy dit Treurspel in ledige uren, eerst alleen tot zyn vermaak, schreef, dat 'er reeds meer dan één stuk over ditzelfde onderwerp vervaardigd was. Naderhand hoorde hy dit, en vergeleek zyn Treurspel met dezelve. Hoe is het mogelyk, dat deze vergelyking hem niet allersterkst hebbe afgeschrikt, zyn werk, dat by die meesterstukken geheel verzinkt, ooit bekend te maken? Het tegendeel heeft intusschen plaats gehad. Toen hy, schryft hy in zyn Voorbericht, zynen arbeid voleindigd had, kon hy de begeerte niet wederstaan, om zyn stuk publiek te maken. Hoezeer, naamlyk, het onderwerp en de ontknoping der door hem vergeleken Toneelspelen van het zyne niet verschilde, zo zag hy nogthans, dat zyn Treurspel ene geheel andere wending had verkregen; te meer, daar hy 'er verscheiden Episoden had ingemengd, om het stuk meer werking te geven. - Aan Episoden ontbreekt het hem zeker niet, voor zo verr' kraft aan die menigte van voor-

[p. 603]

vallen, waaruit hy zyn stuk geheel heeft saamgesteld, dien naam verkiest te geven. Maar wy laten het aan het oordeel van elk mensch van smaak en gevoel over, of zodanige invoering van Episoden vereischt wordt, om aan een Toneelspel de nodige verscheidenheid, levendigheid en werking te geven; en niet veeleer geschikt is, om de aandacht te verstrooien, den Lezer of Aanschouwer in verwarring te brengen, en te beletten, dat aandoeningen, welke men eigenlyk wilde verwekken, tot de nodige hoogte klimmen. Dit is de natuurlyke en noodzaaklyke uitwerking van die Episoden zonder einde, waarvan de ene de andere dadelyk opvolgt, die in geen onmiddelyk verband staan met het onderwerp, en waarby dus de eenheid van bedryf, welke nog minder dan die van tyd en plaats (waartegen kraft hier ook aanmerklyk gezondigd heeft) mag worden uit het oog verloren, geheel verdwynt. Het onderwerp van den Alonzo is algemeen bekend. Het is hetzelfde met dat van de Zonnemaagd van kotzebue, van de Cora van verveer, en die van nomsz. Maar welk een onderscheid in de bewerking! Alleen uit het eerste Bedryf van den Alonzo leren wy enigzins de betrekking kennen, waarin hy tot de beminlyke Cora, en zy tot dezen edelen Spanjaard staat. Evenwel geeft nog dit Bedryf gene genoegzaam duidelyke verklaring van het onderwerp. In het twede, derde en vierde Bedryf verliezen wy dit onderwerp bykans geheel uit het oog. Daar vinden wy niets dan onderhandelingen, uitrustingen ten oorlog, verhalen van wisselende veldslagen, en dergelyken. In het eerste gedeelte van het vyfde Bedryf worden, met het sterven van Zoraï, den Zoon van Ataliba, deze Episoden nog voortgezet. Het overig gedeelte van hetzelve zal dan de ontknoping heten. Daarin wordt ook het onderwerp weder opgevat, maar hetgeen nu mede in de daad niet anders dan ene aangelapte Episode is, waarmede alzo dit Treurspel, zonder orde en samenhang, eindigt. Hoeveel verschilt van deze behandeling in het byzonder de Cora van verveer, welke wy hier juist konden vergelyken! In dezelve heerscht de volkomenste eenheid van bedryf, van het begin tot aan het einde. Men behoeft daar zyne aandacht op de worsteling der liefde met het bygeloof alleen te bepalen. Alle zyne Karakters ontwikkelen zich op dat éne punt geheel, en uitnemend. Kraft, daartegen, doet gene Karakters, zelfs zyne Hoofdpersonadien niet, behoorlyk uitkomen. Zyn Alonzo en Cora interesseren niet genoeg, en, vergeleken met die van verveer, maar zeer weinig. Wy wenschten wel, dat des jeugdigen Dichters eigenliefde hem had toegelaten dit zelf te zien. Verscheiden fouten, betreffende het verband zyner Tonelen, als anderszins, gaan wy nog met stilzwygen voorby. Indien hy des bevoegde Kunstrechters, waaronder wy hem thans alleen den boven alle verdenking verheven blair aanpryzen, wil raadplegen, zal hy, vertrouwen wy, onze beoordeling niet

[p. 604]

alleen niet te gestreng vinden, maar, by nader indenken en vergelyking, zelf moeten erkennen, dat hy, toen hy tot de uitgave van dezen zynen Eersteling besloot, al te vermetel gedacht en besloten hebbe.