Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

De Kerk van Jesus één en ondeelbaar, of Gedachten over den Aart en het Gewigt van de Vereeniging der Protestanten. Door C. Rogge. Te Leyden, by D. du Mortier en Zoon, 1798. In gr. 8vo. 104 bl.

De Leeraar c. rogge, welken wy, zedert de jongste Omwenteling, meermaalen, met lof vermeldden, voert hier de pen over een belangryk onderwerp, op eene wyze, die 's Mans oordeelkunde en bescheidenheid loflyk aan den dag legt. 't Is de Vereeniging der Protestanten, een onderwerp, welk, naa het rondzenden van den bekenden Brief der Remonstrantsche Broederschap, veeler aandagt heeft gewekt, en den Burger rogge niet onverschillig zyn kan, als zynde hetzelve opgeworpen door een Genootschap, by 't welk hy met eere en tot nut van veelen het Leeraarampt bekleedt. Opgemerkt hebbende, dat misverstand omtrent de waare natuur en bedoeling der voorgeslagene Vereeniginge veelen van het goedkeuren van, of toetreeden tot, dezelve wendig maakte, wilde hy, in deezen, het juiste punt vaststellen, 't welk hy niet alleen als het hoofdpunt beschouwde, de Conditio sine qua non, maar dat ook, zyns inziens, alle zwaarigheden en bedenkingen tegen de Vereeniging moest wegneemen, althans haar zoodanig wyzigen, dat deeze uit den aart der zaake voorgekomen wierden.

Tot genoegen, vertrouwen wy, van veelen onzer Leezeren, zullen wy 's Mans Opstel kortelyk ontleeden. Hy vangt aan met eene schets der eerste Christen Kerke, welke één was, niet in gevoelens over byzondere leerstukken, maar één in de belydenis, dat jesus de Messias is, en van God gezonden; terwyl de vervalschingen van zommigen omtrent byzondere punten deeze éénheid niet sloopten, en de Christenheid, ondanks het verschil van begrippen, één hart en ééne ziel bleef. Eénheid bleef vervolgens voortduuren, doch nu gebouwd op zekere vastgestelde Leerbegrippen, welker bepaaling men zich aanmaatigde, tot in de elfde Eeuw, wanneer de scheuring tusschen de Latynsche en Grieksche Kerk haar volle

[p. 428]

beslag kreeg, en het denkbeeld algemeen wierdt, dat de Kerk van jesus op geen anderen grondslag één en ondeelbaar zyn kan, dan op de volkomenste eenstemmigheid in gevoelens, eenstemmigheid, die wel een harssenschim mag genoemd worden: zodat, indien de Eénheid der Kerke op geen anderen grondslag kan gebouwd worden, men de gewenschte Vereeniging wel als hooploos mag stellen, tot aan het einde der waereld: te meer, alzo geene geloofswaarheid, zelf niet door de Remonstrantsche Broederschap nedergesteld, geschikt is om tot een punt van vereeniginge te dienen, indien men als eene volstrekte voorwaarde wil stellen, dat de vereenigende partyen het nopens derzelver beteekenis alvoorens eens moeten weezen. Maar welk is dan, volgens rogge, het punt van Vereeniginge? Dit, dat de Schriften des N.V. den eenigen regel van geloof en leeven vervatten, en dat ieder Christen, zyns verstands magtig, geregtigd en verpligt is, om dien regel voor zich zelven uit die Schriften op te maaken. ‘Dit punt (schryft rogge) tot een grondslag leggende, wordt daarop het gebouw der Vereeniging voltrokken. De Protestantsche Kerk erkent allen, die met haar in dezen grondregel instemmen, als leden der Kerk, en geeft aan allen dezelfde gelyke regten. Zy kent allen Leeraaren des Kristendoms het regt toe, om, waar zy geroepen worden, het Euangelium, volgends de uitspraken van hun hart, te verkondigen: zy kent allen leeken het regt toe, om, waar zy zulks verkiezen, belydenis van hun geloof af te leggen, en zich met den anderen in den maaltyd der liefde en des vredes, ter gedachtenis van den dood van Jesus, te vereenigen, zonder dat zy hierdoor aan eenig Genootschap zich byzonder verbinden; - zy kent allen het regt toe, om, zo als zy willen, als kind of als bejaarde, zich der Kerk te laten inlyven.’ Volgens rogge is deeze de eenige Vereeniging, welke Jesus kan gewild en bedoeld hebben, en die hy ook met 'er daad heeft bedoeld; gelyk dan ook de Apostelen geene andere Vereeniging in de Kerk van Jesus getragt hebben in te voeren: terwyl, daarenboven, afzonderlyke Kerkelyke huishoudingen, onder de verschillend denkende Christenen, met dat beginsel geenzins onbestaanbaar zyn.

Zie daar het hoofdbeloop der bedenkingen, door den geagten Leeraar in zyn Geschrift voorgedraagen. De

[p. 429]

bewyzen, met welke hy die bedenkingen tragt te staaven, konden wy, bestaanbaar met ons plan, niet aanvoeren. Wy twyfelen niet, of veelen onzer Leezeren, door de voordragt der zaake uitgelokt, zullen dezelve in 't Werk zelve gaan naaleezen; 't welk beslooten wordt met de oplossing van eenige ingebragte zwaarigheden tegen het geopperde plan van Vereeniginge.