Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1798

[p. 33]

Voorstellen, Bedenkingen en Ontwerpen tot het daarstellen eener Constitutie voor het Bataafsche Volk, uitgebragt in de Nationaale Commissie, gelast tot het ontwerpen der Constitutie, door Jacob van Manen, Ad. Z., Medelid van gemelde Commissie. In den Haage, by J.C. Leeuwestyn. In gr. 8vo. 319 bl.

De aart der Stukken in 't opgegeeven Werk, en 's Uitgeevers oogmerk met dezelve in 't licht te brengen, kunnen wy onzen Leezeren niet beter doen kennen dan met de eigene woorden van den Burger van manen, wien men, 't zy men in zyne gevoelens treede, of van dezelve afwyke, de eer niet kan ontzeggen van een allerarbeidzaamst Lid in deeze Nationaale Commissie geweest te zyn.

‘Myn oogmerk,’ schryft hy, ‘met de Uitgave deezer Advyzen is geenzins om der Geleerde of Politique Waereld eene Bydraage te leveren van nieuwe Theorien en Ontdekkingen - veel min om met dezelve, als meesterstukken in hunne soort, te pronken; noch derzelver aanleg, noch haare innerlyke waarde, zyn daar voor berekend. Byna alle Stukken, in deezen bundel vervat, zyn, elk op zich zelven, de vrugt van slegts éénen dag, of ten hoogste twee of drie dagen, naar dat de tyd tusschen de eene en andere Vergadering van de Commissie tot het ontwerpen der Constitutie daartoe gelegenheid liet.

Indien de Constitutie, op den 10 November uitgebragt, naar myn inzien, had beantwoord aan die Grondbeginzelen, welke ik my steeds als de eenige waare, op welke het heil der Natie, der Republicainsche Regeeringsform, moest gebouwd zyn, heb voorgesteld; of indien ik vermeend had, dat ik, om dat ik, als Lid der Commissie tot het ontwerpen eener Constitutie voor het Volk van Nederland, van niemand eene speciaale Instructie, Last of Voorschrift, om my naar te gedraagen, ontvangen had, aan niemand rekenschap of verantwoording schuldig was, dan aan God! - zo als in soortgelyke gevallen veeltyds begreepen is, of nog begreepen wordt - dan zouden deeze Stukken nimmer het daglicht hebben gezien, nimmer de Producten der Drukpers hebben vermenigvuldigd.

[p. 34]

Nu, daar de Constitutie op geheel andere beginzelen is gebouwd; nu ze, naar myn gevoelen, niet kan beantwoorden aan de verwachting der Natie, - nu ik oordeel, dat 'er van de gelegenheid, die ons openstondt, om der Natie de beste Constitutie en Regeeringsform, voor welke zy vatbaar was, en die aan haare gesteldheid en behoefte beantwoordde, aan te bieden, geen gebruik gemaakt is - nu reken ik het voor my zelven, voor de Natie, niet onverschillig, waereldkundig te maaken de wyze op welke ik in de Commissie werkzaam ben geweest. - De gelegenheid en omstandigheden geeven dus, misschien, aan de Stukken in deezen Bundel eenige meerdere waarde, dan ze welligt anders zouden gehad hebben.

De Natie kan 'er ten minsten uit zien, dat ik niet bloot nu, nu de tyd verloopen was - nu het Ontwerp der Constitutie voltooid en ter Nationaale Vergadering uitgebragt is - by myn Advys, op den 17 Nov. 1796, openlyk my daar tegen heb verklaard; maar dat ik, reeds van den aanvang der werkzaamheden van de Commissie af, dezelfde Gronden, op welke myne afkeuring berustte, heb voorgedraagen - en dienvolgende geen ledig aanschouwer ben geweest, of onverschillig die gevoelens heb laaten praevaleeren, welke zo veele Leden der Nationaale Vergadering met my, als ten hoogste nadeelig voor 't belang der Nederlandsche Natie, in het uitgebragte Ontwerp hebben veroordeeld, en ontoereikende bevonden.’

Voorts schetst en verdedigt de Schryver zyn gehouden gedrag, staande de Commissie, tot welke zyne Committenten, ‘in geenen deele,’ gelyk hy verklaart, ‘eenen Onbekenden, in hem, gekoozen hadden;’ hoe de wyze, op welke men te werk ging, veel toebragt tot de forme en inhoud eeniger Stukken in deezen Bundel voorhanden. Liever dan daar in verandering te maaken door beschaaven en verbeteren, verkoos hy dezelve letterlyk te geeven, zo als ze door hem in de Commissie waren uitgebragt - uitgenomen eenige Uitlaatingen op enkele plaatzen, waar van hy den Leezer in eene ondergevoegde Aantekening vermaant.

In het Voorbericht roert hy ook eenige stukken aan, den toedragt van de werkzaamheden der Commissie betreffende, te breed om door ons aangestipt, veel min overgenomen, te worden. Ten slot geeft hy den Leezer

[p. 35]

nog eenige opheldering, waarom zommige stukken hier voorkomen als geauthentiseerde Copyen, en andere niet: de rede hiervan was eenvoudig deeze, dat hy van de eerstgezegde, by de overgifte, geene naauwkeurige opstellen of afschriften voor zichzelven behouden hadt, en dus verpligt was die ter Secretary der Commissie te laaten copieeren - de andere, van welke hy Copyen of de eerste Opstellen behouden, of welke hy alleen voorgeleezen en niet overgegeeven hadt, vondt hy niet noodig te laaten authentiseeren, dewyl hy ze onder zyn eigen naam in 't licht gaf.

De Inhoud brengt ons onder 't oog, het voornaame, waar uit de XXIX Stukken, in deezen Bundel vervat, bestaan. Eenige zyn van eenen algemeenen, andere van eenen byzonderer aart, en alle raaken zy of de Gronden, of de Gedeelten, van het Staatsbestuur. Veel overweegens-, veel nadenkenswaardigs, komt in verre de meeste voor.

Dan zal men het Begrip van den Burger van manen, over de Nederlandsche Staatsconstitutie, best leeren kennen door het laatste Artykel deezes Werks, getyteld: Concept eener Nederlandsche Staatsconstitutie; immers by het mededeelen van dit Stuk schryft de Ontwerper in eene Aantekening, hoedanige men in den loop des Werks 'er eenige van dergelyken ophelderenden aart aantreft: ‘Na dat ik de ruwe Schets, om aan de voorgewende ignorantie van zommige Leden, wat men door een- en onverdeeldheid der Republicq te verstaan hadt, als ter vlugt had ontworpen, en op den 6 May overgegeeven; beproefde ik het, om eene meer uitgewerkte, voor de geheele Constitutie, te ontwerpen; en welke ik, ingevolge het slot van myn Advys, op den 20 May, heb geproduceerd, doch te rug genomen. - Sedert heb ik 'er hier en daar eenige veranderingen in gemaakt, en daarom verkoozen dezelve hier, ten slotte, agter de Advysen te doen volgen, om dat dit Concept het Resultat van de meeste derzelven bevat, en als eene recapitulatie derzelven kan worden aangemerkt. - Om een volkomen geheel, zo als ik het ontworpen had, op zichzelven uit te maaken, zou de Introductie, of het Contract Social, 'er vooraf moeten gaan: doch dewyl dat - hoe zeer ik ook dit, laater, veranderd hadt - reeds agter myn Advys van 2 May gedrukt was, heb ik het, om tot geene overtollige herhaalingen te komen,

[p. 36]

hier weggelaaten. - Even hierom heb ik weggelaaten het Departementaal en Plaatslyk Bestuur, met de Administratie der Finantien, om dat deeze reeds by myn Advys geinsereerd waren.’