Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1797

[p. 597]

De Geschiedenis van een Luther's Meisje, door Mercier. Uit het Fransch vertaalt. II Deelen. Met Platen. Te Utrecht, by G.T. van Paddenburg en Zoon, 1796. In gr. 8vo. 380 bl.

De Heer mercier, genoeg by onze Landgenooten bekend door andere zyner vertaalde Schriften, als een Man van vinding, juistheid en smaak, en als een keurig schetzer van Characters, levert ons in deezen Roman een nieuw bewys van zyne uitmuntende bekwaamheden.

Jezennemours, eigenlyk de Held deezes Romans, was van eene hem onbekende geboorte, en werd, door zynen Doopvader, de la Hogue, in zyne kindsheid ter Minne besteed, en vervolgends, tot aan zyn tiende jaar, aan het opzicht vertrouwd van een dommen Landpriester, die, in stede van hem eene beschaavende opvoeding te geeven, zyn geheugen volpropte met schoolsche kundigheden, zo in de taaloeffening als het Godsdienstige, en hem met eene ruwe gestrengheid behandelde. - Tien jaaren bereikt hebbende, werd hy overgebragt in het Jesuiten-Collegie te Straatsburg, alwaar Vader la Hogue Regent was. De gestrengheid, met welke hy hier behandeld werd, de onverdraagzaame grondbeginzelen, die men hem hier zogt in te stampen, en de onmenschelyke en gruwzaame bedreigingen van hel en verdoemenis, waar mede men zyne tedere en gevoelige ziel gestadig in schrik en vrees bragt, vervulde zyn hart, dat van dit alles het tegengestelde gevoelde, met afkeer tegen het bedwang, waar onder hy gehouden werd. - Hierby kwam, dat hy smoorlyk verliefd werd, op een braaf, maar Luther's (Luthersch) Meisje; zyne liefde werd met vuurige wederliefde beantwoord, en hy besloot, zo om de Orde, waar toe men hem voorbereidde, en waar van hy in zyne ziel den grootsten afkeer had, als om aan hunne onderlinge liefdedrift eenmaal te kunnen voldoen, met het voorwerp zyner genegenheid te vlugten. Men bragt dit besluit ter uitvoer; doch tot hun ongeluk werden zy op hunne reis overvallen, geplunderd, en van elkander afgescheurd, door een troep Hussaaren, die, Suzanna, zo heette het Luthersch Meisje, medesleepende, hem, naakt uitgekleed, aan eenen boom gebonden, agterlieten: in deezen akeligen toestand werd hy gevonden door zekeren Monval, by wien het zien en verlossen van zulk een deerniswaardig voorwerp het werk van hetzelfde, slegts van één oogenblik was. - Deeze Monval was een schatryke Paryssche Pagter, die hem, in zynen rampspoed, met alle belangneeming koesterde, en hem voords in zyn huis nam, en met alle oplettenheid behandelde. Deeze Man (want de Leezer moet hem kennen, om-

[p. 598]

dat hy zulk een voornaame rol in deeze historie speelt,) was van een gedienstig, zachtaartig, menschelyk en mild character; doch, behalven dat hy de sterkste vooroordeelen bezat tegen die denkbeelden, die het meest geschikt zyn, om de deugden, die hem natuurlyk eigen waren, te vestigen, was hy, daarteboven, een Wellusteling in den hoogsten graad; maar het haatelykste in hem was, dat hy 'er 't grootst vermaak voor zich in stelde, de onschuld te verleiden, en den deugdzaamen te doen vallen. - De zedige, strikt deugdzaame, en tevens verstandig-wysgeerige, Jezennemours, had dus het ongeluk, om, onder alle betooningen van vriendschap, en 't genot zyner weldaaden, het doel te zyn zyner verleidgraage aanslagen. Aan Jezennemours, bestand tegen Monval's zedebedervende gesprekken, en onbezweeken in een aanval van de wellustigste verzoeking, werd door deezen deugdvernieler een strik gespannen, waarin hy, onverhoeds, en zyns ondanks, verward en gevangen werd. - Florimonde, een verleid, doch in den grond van haar hart deugdzaam, jong mensch, werd, door den snooden Monval, tot het werktuig hiertoe verkooren. Onder den schyn dat zy een vervallen Landgoed bezat, 't welk een kundigen en naarstigen opziener behoefde, vertrok hy, met haar, ter herstelling van 't vervallene, derwaards. Gemeenzaam met haar verkeerende, zag en vereerde hy de deugdzaame, verstandige, en weezenlyk kiessche, hoedanigheden, welke zy (niettegenstaande zy voor de verleiding bezweeken, en tegen dezelve niet bestand was, waar van hy echter steeds onkundig bleef,) bezat; en in eene overyling van het jeugdig hart bezweek hy: hy viel! - Doch de gedachte aan zyne voorheen geliefde Suzanna, de liefde tot welke wel verdoofd, doch niet uitgebluscht was, kwam weder, en ontrustte hem, zelfs in 't midden der weelde, die hy by Florimonde smaakte: eene toevallige ontdekking hiervan, door de deugdlievende Florimonde gedaan, en hem bekend gemaakt, bragt zyn geest geheel in onrust; - hierby kwam, dat Monval, met zyn spooreloos wellustig gezelschap, op de Hoeve, zogenaamd, van Florimonde verscheen, om aldaar de zegepraal der ondeugd, boven de dengd, als 't ware te vieren. Dit opende zyne oogen geheel, en op eenmaal. Hy besloot te vlugten, en ontweek, met de daad, de voor hem zo noodlottige plaats; zich steeds de ongelukkige Suzanna, van welker lot hy niets gehoord had, voor oogen stellende. - Geheel aan zichzelven overgelaaten, werpt hy zich, op de grenzen van Zwitserland, in 't woud ter neder, wordt in een ongerusten slaap bemerkt, en na zyn ontwaaken, zich in naare jammerklagten uitboezemende, gehoord, van een achtingwaardigen, hoogbejaarden, Krygsman, die in dien omtrek welgezeten was. By deezen, de Heer de Chaterbaune, die hem opnam, om, volgends zyne begeerte, by hem met zyner handen werk zyn

[p. 599]

eigen brood te eeten, sleet hy eenigen tyd een genoeglyk leven, en stichtte eene boezemvriendschap met deszelfs Zoon. Maar hoe groot was zyne verbaasdheid, toen hy naderhand bemerkte, dat deszelfs Echtgenoote zyne Suzanna was. - Dit brak nogthans den vriendschapsband tusschen den eerlyken Jezennemours en den Echtgenoot van de kuissche Suzanna niet. - By toeval ziet Jezennemours het pourtrait van de Huisvrouw van den ouden Chaterbaune, en vindt daarin zo veel gelykheids met Florimonde, dat dit den ouden beweegt, zyne Dogter, eigenlyk Cecilia genaamd, op te zoeken; men vindt haar by Monval, en deeze ontmoeting doet den Vader zo zeer aan, dat hy, op 't oogenblik dat hy zyne Dogter ziet sterft. Florimonde besluit daarop in een Klooster te gaan. om boete te doen; en Jezennemours, tot den jongen Chaterbaune wedergekeerd, en aan deezen van 't voorgevallene bericht gegeeven hebbende, had het verdriet, van deezen zynen Vriend, die wel de hand, maar nooit, volgends haare bekendtenis, het hart, zyner Vrouwe bezeten had, te zien vertrekken, en zyne Vrouw te verlaaten. - Jezennemours vertrekt, om den vlugtenden Chaterbaune op te speuren; steekt zelfs, ten dien einde, over naar America; treft daar den Exjesuit, Vader la Hogue, aan die hem ontdekt, niet slegts zyn Doopvader, maar Natuurlyke Vader, te zyn. - Hy vindt, zeer toevallig, den jongen Chaterbàune, die in zyne armen sterft; en dit geeft hem, in Frankryk wedergekeerd, de gelegenheid, om met Suzanna, het Luthersch Meisje, te huwen.

Uit den beknopten inhoud van deezen Roman, ziet de Leezer, dat wy reden hadden, in het begin van dit uittrekzel, Jezennemours den eigenlyken Held deszelven te noemen: en, in de daad, het heeft ons, onder het leezen, dikwils verwonderd, waarom men dit Verhaal bestempeld heeft met den naam van de Geschiedenis van een Luthersch Meisje; want Suzanna behoort zeer zeker wel degelyk tot den inslag van dit Stuk; doch is, wel verre van eene werkende, alleen eene lydende perfonaadje in hetzelve. Of mercier zelf, dan de Vertaaler of Uitgeever, 'er deezen titel aan gegeeven hebbe, is ons onbekend; doch wy kunnen niet nalaaten te vermoeden, dat, wie ook dit Werk dus benaamd heeft, hetzelve alleen geschied is om het vertier daarvan te bevorderen. - Voor 't overige kunnen wy den Leezer verzekeren, dat de redeneeringen en gesprekken, hier voorkomende, alzins leerzaam, en de schakeeringen der tusscheninkomende gevallen vry natuurlyk en aangenaam zyn; schoon het misschien eenigen stooten zal, dat 'er zo veel aan 't Lot, en Lotgevallen, wordt toegeschreeven, 't geen echter, door 'er het denkbeeld van Voorzienigheid aan te hechten, gemaklyk kan vergoed, of ten minsten verholpen worden.