Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1797

Adres en Vertoog ter verbetering van het Genees- en Heelkundige, enz. in ons Gemeenebest, den 27 April 1796 aan de Nationale Vergadering overgegeeven, en thans met eenige Byvoegsels vermeerderd, door David Heilbron Cs., Med. Doctor in 's Hage, Lid van de Hollandsche Maatschappy der Wetenschappen te Haarlem, van het Bataafsch Genootschap der Proefondervindelyke Wysbegeerte te Rotterdam, Correspondeerend Lid van het Genees- en Heelkundig Genootschap pro AEgrotantibus te Brussel, enz. In den Haag, by I. van Cleef, 1797. In gr. 8vo. in 't geheel 130 bl.

Dit stuk bevat, behalven het Adres van den Heer heilbron zelve, vier Bylagen, te weeten, 1. on-

[p. 569]

der letter A, een Rapport aangaande dit stuk, door eene daartoe benoemde Commissie gedaan aan de Nationale Vergad. in 's Hage. 2^o. Onder letter B, het Rapport van den Burger Representant styl cum soc. aangaande de wyze, op welke eenige bepaaling, ten opzicht van het bevorderen der Algemeene Gezondheid, by de Acte van Constitutie zoude behooren te worden gemaakt. 3^o. Onder letter C, Berichten aangaande de Genees- en Heelkundige Ziekestichting te Jena; benevens eene vergelyking van de Klinische en Hospitaal-stichtingen over het algemeen. Eindelyk, onder letter D, een Fransch Uittreksel van een boekje, te Parys uitgegeeven, onder den titel: Plan General de l'Enseignement, dans l'Ecole de Santé a Paris, &c..

Het stuk van den Heer heilbron zelve bestaat uit een Adres, door denzelven in Grasmaand 1796 aan de Nationale Vergadering overgegeeven, om te dienen tot geleide van een kort Vertoog, over de veelvuldige en niet minder schadelyke gebreken, die in ons Gemeenebest plaats hebben, ten opzichte der Genees- en Heelkunde, en andere tot dezen betrekking hebbende Konsten en Wetenschappen; als ook over de middelen ter verbetering derzelven, en de hier uit ontstaande noedwendigheid eener Geneeskundige Staatsregeling.

Dit Vertoog, schoon in geene Hoofdstukken of andere geschikte Afdeelingen gesplitst, bevat eigentlyk vier verschillende Hoofddeelen. Het eerste behandelt de gebreken in het Genees- Heel- en Vroedkundig onderwys, benevens de, naar het oordeel des Schryvers, best geschikte middelen, om daar in te voorzien. Het tweede bevat de Gerechtelyke Geneeskunde. Het derde de Staatkundige Geneeskunde, en het vierde de Volksgeneeskunde.

Wat de eerste Hoofdzaak betreft; de Schryver meent, dat het onderwys op de Hooge-Schoolen veelal gebrekkig is: schryvende hy het gebrek der noodige vorderingen der jeugd voornaamelyk toe aan het te weinig bestudeeren der Ouden; het verzuim der Geneeskundige Litteratuur; het gebrek van de noodige Ziekenhuizen, en het veronachtzaamen der Disputeer-Collegien. Voorts is hy van oordeel, dat men, om goede leerlingen te vormen, niet alleen Hoogleeraaren, maar insgelyks vaste Repetitores, van nooden heeft. Waar by hy dan nog eenige aanmerkingen voegt, betrekkelyk tot de wyze, op welke de Geneeskundige Promotien zyn ingericht; zynde hy van mee-

[p. 570]

ning, dat 'er veel meerder proeven van kunde moeten worden gevorderd, dan doorgaans plaats heeft. Niet minder klaagt de Schryver over het gemis van den waaren Geneeskundigen yver, waar door eene doodelyke werkeloosheid onder de Konstbewerkers gebooren wordt, die onder anderen het verval der Haagsche Geneeskundige Correspondentie-Societeit heeft veroorzaakt. Na het afhandelen van het eigentlyke Geneeskundige Vak, gaat de Schryver over tot de beschouwing van het Heelkundige. Hy schetst ten dien einde de wyze, op welke die Konst hier te lande wordt onderweezen, die over het algemeen zeer beklaagenswaardig en gebrekkig is; waarna hy opgeeft, welke geschikte wegen men zoude kunnen inslaan, om de noodige verbeteringen in dit vak daar te stellen. Op denzelfden voet handelt hy over de gebreken van het onderwys in de Vroedkunde, de Artzenykundige Scheikunde, enz. en over de beste wyzen van verbetering.

De tweede hier behandelde Hoofdzaak is de Gerechtelyke Geneeskunde, die namelyk bevat de berichten der Geneesheeren aan den Rechter, aangaande de schouwing van doodgevonden Lichaamen; het onderzoek van toegebragte Wonden; de vermoedens van Kindermoord of Vergiftiging; de bepaaling of wel de verschooning van de Pynbank of lichaamelyke straffen; de natuurlyke redenen van Echtscheiding; de bewyzen van Verkragting, enz. Het gewigt van alle deeze en dergelyke zaaken is voorzeker zeer aanmerkelyk, en de aanmerkingen van den Schryver, om dit veelal verwaarloosd vak meerder te doen beoeffenen, zyn zeer geschikt en uitvoerbaar: als hoofdzaakelyk bestaande in een algemeener onderwys in deezen tak aan de Hoogeschoolen; een naauwkeuriger onderzoek naar de bekwaamheid der Lands of Stads Genees- en Heelmeesters in dit vak, by gelegenheid hunner aanstelling; het vertaalen van eenige der beste in het Hoogduitsch geschreevene Werken over deeze stoffe, &c.

In de derde plaats handelt de Schryver over de Staatkundige Geneeskunde, welker voorwerpen zyn: de Luchtzuivering in Steden, Gasthuizen, Schoolen, Kerken, Schepen, enz.; het opzicht op Voedzels, spys en drank; de voorzorg tegen noodlottige gevallen, die niet alleen bittere rampen, maar zelfs den smertelyksten dood, kunnen veroorzaaken; gelyk daar zyn de beeten van verscheurende dieren, en inzonderheid de Hondsdolheid; de

[p. 571]

voorzorgen, die in acht moeten worden genoomen, aangaande Drenkelingen en andere schyndooden; de behoedmiddelen tegen de besmetting der Rotkoortzen, Persloop, Kinderziekte, enz. eindelyk de middelen, om het onteeren der konst door Piskykers en andere Kwakzalvers te beletten, en daar en tegen ook te bewerken, dat de Geneesheeren hunne plichten behoorlyk volbrengen. Zaaken, die alle ten hoogsten de oplettendheid der Hooge Overigheid verdienen, en omtrent welke door den Schryver veele nuttige aanmerkingen aan de hand worden gegeeven.

In de laatste plaats beschouwt de Schryver de Volksgeneeskunde, onder welke benoeming hy bevat eene Geneeskundige Zedekunde, die de waardy eener opgeklaarde Genees- en Heelkunde algemeen doet erkennen; welke voorts aan de hand geeft, en, zo veel mogelyk is, doet eerbiedigen, eenige algemeene regelen aangaande een goeden leefregel ter opzichte van Spyzen, Dranken, Kleeding, enz.: terwyl zy alle schadelyke gewoonten en vooroordeelen, welke op de algemeene Gezondheid een aanmerkelyken invloed hebben, tracht uit den weg te ruimen. De verbetering in dit vak meent de Schryver, dat onder anderen het best zal worden bekomen door de medewerking eener verstandige en wel onderrichte Geestelykheid, gelyk ook door het mededeelen van algemeene Gezondheidslessen aan het volk, door de daartoe geschikte Geneeskundige Almanakken.

In het Adres, voor het gemelde Vertoog geplaatst, dringt de Schryver inzonderheid aan op de noodzaakelykheid van eene Geneeskundige Staatsregeling, of Opper-collegium Medicum, aan welke het beraamen der nuttige voorzorgen, tot verbetering der gebreken in het geneeskundig vak, en derzelver instandhouding, zoude worden toebetrouwd. Gaarne erkennen wy, dat zodanig een Collegie veele nuttige zaaken zoude kunnen ten uitvoer brengen. Dan van een anderen kant komt het ons ook voor, dat, indien men alles, wat aan frank en anderen, die in dit vak voornaamelyk crediet bezitten, in de herssenen is gekomen, wilde doen uitvoeren en met wetten bekragtigen, men, onder den titel van Geneeskundige Voorzorgen, eene ondraagelyke dwingelandye zoude invoeren, en den Bataven een juk opleggen, erger, dan 'er ooit door eenig Volk is gedraagen. De Commissie, tot Onderzoek der stukken van den Heer heilbron benoemd, is hierom

[p. 572]

ook zeer huiverig geweest, om dit Gerechtshof van Medicinale Inquisitie aan te pryzen, en zommige der verlichtste Leden der Nationale Vergadering hebben hetzelve, als schadelyk, verworpen.