Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1797

Verhandeling over de Vraag; welke is het beste en zekerste middel ter beproeving, of de gronden, waarop onze tegenwoordige Staatsloots rust, met en benevens het Gebouw, 't welk, waarschynlyk, op die zelfde gronden finaal staat gevestigd te worden (gesteld dat hetzelve zyn volle beslag bekome) stand houden, en dus van duur zyn - dan of dezelven wederöm instorten en vervallen zullen? Door Mr. Philippus Verbrugge, der beiden Rechten Doctor. Tweede Druk. Te Leyden, by J. van Thoir, 1797. In gr. 8vo. 228 bl.

Een vreemde, den aart deezes Geschryfs genoegzaam aanduidende, Tytel; terwyl de naam des Schryvers ons kan doen opmaaken, welk Antwoord wy op die Vraage

[p. 400]

te wagten hebben. Immers deeze Mr. philippus verbrugge, der beiden Rechten Doctor, is dezelfde Man, die voorlange bekend is als een Partyganger onder de Schryvers. 's Mans naam, voor dit Stukje geplaatst, deedt ons herdenken aan de Copien van echte Stukken betrekkelyk zekere Onderhandeling tusschen willem den V, Prins van Oranje, en philippus verbrugge, geweezen predikant te Koedyk, Schryver van den Post naar den Neder-Rhyn, en den Hardlooper van Staat, behelzende een doorloopend berigt, nopens de onderhandelingen en aanleidende gelegenheden tot het passeeren der Papieren, betreffende eene Acte van zyne Hoogheid, waarby aan verbrugge een jaargeld van 900 guldens wordt gegeeven, en wat des verder voorviel. In Holland 1787. Wy zogten dit stukje op, en raaden elk, die het heeft, de herleezing, om dien Slegten te leeren kennen.

Verbrugge staat, en met waarheid, te boek, voor den Schryver van de Oranje Courant by gosse 1787; van den Hardlooper van Staat by hendriksen te Rotterdam; doch door de toenmaalige Regeering verboden, met byvoeging, ‘om geenerhande Geschriften, onder wat naam of tytel het ook zou mogen weezen, die reeds door hem geschreeven mogten zyn, of nog geschreeven zouden mogen worden, uit te geeven of te debiteeren, met last aan de Drukkers om geene Schriften hoe genaamd, van zyne hand komende, ter persse te brengen.’

Uit zyne Pen vloeide de Post naar den Neder-Rhyn; waar over de Boekverkooper van os, in 's Haage, in moeite geraakte, en verbrugge wegens No. 81 te Delft in hegtenis heeft gezeten. Daar uit geslaakt, is hy, naa eenige maanden toevens, na Duitschland vertrokken, en op de Pruissische Academie te Duisburg tot der Rechten Docter bevorderd.

Naa de Omwenteling schreef hy het Antipolitiek Haspelstertje. De Argus is van zyne hand; en wie weet hoe veele andere Naamlooze Stukjes. In den Jaare 1796 gaf hy, blykens de Voorreden van het thans voorhanden zynde Stukje, een Werkje uit, getyteld: De Historie der Politieke Eeden, Verklaaringen en Beloften, voor den Jaare 1795 en de zes eerste Maanden van 1796 - eene waare Nederlandsche Geschiedenis; wegens welk geschrift hy zes weeken, op aanschryving van het Provinciaal Bestuur van Holland, te Amsterdam in hegtenis gezeten

[p. 401]

heeft. Dit stuitte hem in de Uitgave van dit Boekske, en werd het Manuscript, voor zo verre het niet in handen des Letterzetters was, nevens den Schryver in detentie gehouden, doch teffens met hem ontslaagen, en hy in staat gesteld om het voorts in de wereld te brengen, en wel onder zyn Naam, 't geen anders zyne gewoonte niet was. - Dan, zo wy wel onderrigt zyn, zit Mr. p. verbrugge tegenwoordig, om zyn schryven, voor vyf jaaren, in het Rasphuis, te Amsterdam.

Dus veel oordeelden wy niet ondienstig te zeggen van den Schryver. Wat zyne Verhandeling over de op den tytel uitgedrukte Vraag aanbelangt, wy hebben, dezelve leezende, menigmaalen leedweezen gevoeld over niet weinige byzonderheden, die daadzaaken zyn, onder het Tegenwoordige Bestuur voorgevallen; en aan eenen Schryver als verbrugge stoffe in de ruimte geeven om 'er vinnige en schempende aanmerkingen over uit de pen te stooten. Maar tevens vonden wy grond tot genoegen, dat hy, wat de Hoofdzaak betrof, zich behielp met de kunstenaaryen der Drogredenaaren; en, om zyn doel te beter te bereiken, 'er den Godsdienst onder mengde; dit laatste is, voor een Man van 's Schryver bekend Character, den Huichelaar speelen, en de onnozelen misleiden, of wapenen aan soortgenooten in handen geeven.

Niet heeft het ons verwonderd, wel heeft het ons gespeeten, dat van het Geschryf van zulk een Man meer dan één Druk vertierd wordt. Men zal ons wel willen verschoonen van dit Werkje te ontleeden; genoeg gezegd, dat alles op het middelpunt uitloopt om de Nederlanders weder tot Oranje te brengen. - Gaarne zou de Schryver zich achter Vraagtekens verschansd, en voor herhaalde vastzetting beveiligd hebben; doch deeze hebben hem niet kunnen vrywaaren voor dit lot.