Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1797

[p. 369]

Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

Het Godsdienstig Huisgezin, in aangenaame en leerzaame Gesprekken tot bevordering van Bybelkennis en Godvrugt, door S. van Emdre, Predikant te Wageningen, Lid van de Zeeuwsche Maatschappy der Wetenschappen, Correspondeerend Lid van 't Haagsch Genootschap tot Verdediging van den Christelyken Godsdienst, enz. Derde Deels tweede Stuk. Te Utrecht, by W. van Yzerworst, 1796. In 8vo., 265 bl.

Genoeg hebben wy, in voorgaande aankondigingen, gezegd, om zo wel den aanleg en uitveering, als de waarde, deezes Werks te doen kennen. Van emdre blyft zich zelven steeds gelyk: getrouw aan het Systema van zyn Kerkgenootschap, duidelyk en naauwkeurig in zyne verhaalen, en telkens bedagt om de kennis ter verbeteringe van het hart en den wandel te doen dienen. Noodeloos agten wy het, uit dien hoofde, om onze aanpryzing van dit Geschrift, als een nuttig Huisboek, te herhaalen. Vier Gesprekken bevat dit laatste Stukje. Het een- en- twintigste Gesprek loopt over het Lyden en de Verheerlyking van Jesus, benevens het hellryk oogmerk van dezelve. Het volgende Gesprek verhaalt de Voortplanting van het Euangelium door de Apostelen; ieder van welke hier afzonderlyk vermeld wordt, met een nevensgaand verslag van de Roeping van paulus. Daarop volgt een Gesprek over de Gewyde Schriften, derzelver nuttigheid, ook in zaaken, die geen verband hebben met onze Zaligheid, en de Regels, welke tot het nuttig leezen moeten worden in agt genomen. Het vier- entwintigste of laatste Gesprek bevat eenige nadere aanwyzingen tot het nuttig gebruik van den Bybel; waartoe behooren, eenige kennis van de Tydrekening, Aardrykskunde, Joodsche Godsdienstplegtigheden, Gewoonten der Oosterlingen, Gesteldheid van 't Joodsche Volk ten tyde van j. christus, deszelfs Verdeeldheid omtrent Godsdienstige Leerstellingen, enz. Daar wy voorheen, tel-

[p. 370]

kens, genoegzaame staalen, om van emdre's manier te doen kennen, hebben bygebragt, zullen wy thans met eene korte aanhaaling ons vergenoegen; zy loopt over het verband tusschen het Oude en het Nieuwe Verbond. Een der Zamenfpreekers, aangemerkt hebbende, dat jesus christus, als Zaligmaaker der Zondaaren, in de Schriften van het Nieuwe Verbond ontdekt wordt, vraagt daarop, of wy dus de Schriften van het Oude Verbond niet kunnen missen?

Op die Vraage slaat het volgend antwoord: ‘Ik durf niet zeggen, dat indien iemand de Schriften van 't Nieuwe Verbond alleen bezat, en de andere niet bekomen konde, zou moeten verlooren gaan; ja al had hy zelfs slegts een gedeelte van 't Nieuwe Testament, voor zo ver in dat gedeelte de leer der Zaligheid was vervat, zou hy kunnen behouden worden; maar dit moet ons de boeken van moses en de Propheeten niet gering doen achten; want zy worden daardoor op 't kragtigst bevestigd, dat jesus is de Messias, de Zaligmaker van Zondaren. In 't Oude Testament heeft God den Messias voorzegt als de geen, die tot zulk een gewichtig einde te zyner tyd zou in de waereld komen, en de persoon van den Messias wordt daar in afgetekend, als God en Mensch, die door lyden en gehoorzaamheid eene eeuwige gerechtigheid zou aanbrengen; de vervulling daarvan lezen wy in 't Nieuwe Testament, benevens andere voorzeggingen, die zyn geslacht, de tyd zyner komste, de plaats zyner geboorte, zyn leer en wonderwerken betreffen, gelyk ook zyne daarop volgende heerlykheid, en heerschappy over de Kerk. Wanneer wy nu daarmede de Schriften der Euangelisten en Apostelen vergelyken, dan worden wy in die waarheid ten duidelyksten bevestigd, dat dit alles in jesus is vervuld, dien de Jooden hebben doen kruissigen. Hy is dan alleen die persoon door God den Vader tot dat werk verordineerd en bekwaam gemaakt, zodat wy vastelyk mogen vertrouwen, dat wy in Hem of by Hem de Zaligheid verkrygen kunnen. En 't geen van dien Messias voorzegd was, en in jesus vervuld is, is niet een verzonnen voorspelling, welke in laater tyden in 't Oude Testament is ingelascht, want wy vinden dit alles in den Hebreeuwschen Bybel, die de Jooden nog hedendaagsch gebruiken; nu weet ge dat de Jooden tot nu toe de bitterste vyanden van

[p. 371]

jesus zyn, en dus nooit na jesus komst zouden toegelaaten hebben, dat zulke stukken of voorzeggingen in hunne Bybels ingevoegd wierden. En gelyk 't Oude Testament dient tot bevestiging van 't Nieuwe, zo strekt 't laatste tot een sleutel van 't Oude Testament, dewyl wy daaruit ontdekken 't groote oogmerk van den plegtigen Godsdienst van Israël in alle die offeranden, reinigingen, enz. die 'er voor jesus dood en opstanding moesten plaats hebben. Dus moet 't Oude en Nieuwe Testament beiden gelezen worden.’