Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1797

[p. 136]

Davidis Iacobi van Lennep, Academiae Batavae Civis, Rusticatio Manpadica. Accedunt Carmina varii argumenti. Lugd. Bat. apud I. van Thoir, 1796. In 8vo. 111 pp.

Deze bundel Latynsche Versen bevat uitmuntende schoonheden, en verzekert den jeugdigen Burger van lennep algemeen de hoogachting en den lof, welken zyne Vrienden, als ene verdiende schatting zyns edelen vernufts, hem reeds lang geschonken hebben. De Dichter heeft niet alleen de beroemde voortbrengselen der Ouden, die de aandagt van den echten Kunstkenner immer opgetogen zullen houden, met smaak gelezen, naauwkeurig beoefend, en derzelver uitstekende sieraden volkomen opgemerkt; maar ook hy bezit een eigen, verheven, scheppend genie. Hy heeft zich, met oordeel en te recht, de beste Voorgangers tot Ieermeesters en leidslieden verkozen, en denzelfden weg genomen, welken zy voortyds met roem bewandeld hadden. Hy heeft van zyne beminde en kiesche lectuur een gepast voordeel getrokken, een schoon gebruik gemaakt. Zyne geöefendheid in de fraaie Letterkunde heeft zyn kunstvermogen verfynd, zyne vinding vertykt, en een' edelen zwier aan zyne beelden geschonken. Nogthans is hy als ene nieuwe, helderflonkerende, Ster aan den letterkun digen Hemel opgedaagd. Nogthans draagt hy het volkomen kenmerk van een oorspronglyk Dichter. Hy behoudt overal zyne eigen gedachten, en zyne wyze van uitdrukking geheel. - Het voornaam onderwerp der meeste Zangen, in dezen bundel voorkomende, is het eenvoudig en edel vermaak van het zachte buitenleven, zo als dat de Dichter zelf op zyne vaderlyke Landhoeve smaakte. In de eerste Elegie wordt de aangename streek, waaruit zich deze Landhoeve verheft, omschreven, en poogt de Dichter met nadruk zyne Lezers met zekeren heiligen eerbied voor deze streek te vervullen, uit aanmerking van de heldendeugd der Voorvaderen, welke aldaar, in den hagchelyksten stryd tegen een' uitheemschen dwingeland, de loflykste overwinning behaalde. Van de gelegenheid tot dezen stryd, en de wyze, hoe dezelve werd begonnen en voleind, geeft hy in een kort Voorbericht beknopt verslag. - Een ander gevecht viel in dezelfde streek (omtrent het Mannepad) voor, op het einde der vorige eeuw, toen de verenigde Verdedigers der Vryheid ene poging waagden om Haarlem van de belegering der Spanjaarden te bevryden. By dit gevecht was barneveld, toen nog maar een Jongeling van 25 jaren, als gecommitteerde te velde tegenwoordig. Zyne gloeiende vaderlandsliefde drong hem in hetzelve yverig deel te nemen. Hy werd gewond, en met veel moeite uit levensgevaar gered. Zyne verdiensten, en de zegen van zyn behoud voor het Land, worden door den Dich-

[p. 137]

ter, in zyne twede Elegie, naar waarde geroemd. De derde Elegie geeft een verrukkend tasereel van de eenvoudige pracht en milde schoonheid, welke van lennep op zyne vaderlyke Landhoeve, en in derzelver ommestreken, overal zag heerschen, en welke hy blykbaar toont geheel naar waarheid gevoeld te hebben. De natuur wordt door hem naar 't leven geschetst. En de edele uitdrukking zyns dankbaren gevoels voor het genot der ouderliefde en broederlyke deelneming is treffend, en te gelyk vererend voor zyn hart. De vierde Elegie beschryft des Dichters blyde aandoeningen, toen hy in het vrolyk jaargetyde de Stad verliet, en naar zyne beminde Hoeve wederkeerde. De vyfde is op de aankomst van den Herfst gedicht. De zesde, Piscator, de zevende, Venator, de achtste, laur. santenio, cum aviculis missis, de negende, Amatoris Rusticatio getiteld, hebben alle hare byzondere schoonheden. Maar zulke beslissende blyken van den kieschsten smaak, van het fynst en verhevenst gevoel; zulke ongemeen fraaie wendingen, als vooral in zyn' tienden Zang voorkomen, zal men niet veel, althans niet in dit kort bestek, by enig ander Dichter vinden. Deze Zang draagt het opschrift ad Maximilianum Appelium, en van lennep schynt daarin all' zyn edel vuur besteed te hebben om zynen Vriend den smaak voor het eenvoudig landleven in te drukken, en deszelfs aangename voordelen boven die der Steden te doen bezeffen. Eindelyk besluit hy zyne Rusticatio Manpadica met nog een klein Stukje, onder het opschrift: Ad Urbem Harlemum, de glande Bellica maiori, prope Manpadium recens effossa; hetgeen die edele zucht voor Vryheid, en het geluk en de ere zyns Lands, uitdrukt, welke ook in de overige Zangen duidlyk doorstraalt. Verder komen nog in dezen bundel voor, enige Dichtstukken van verschillenden inhoud, die ook alle hunne waarde hebben, doch waaronder evenwel byzonder uitmunt ene Rouwklagt op het afsterven van den verdienstlyken p. nieuwland, welke van lennep, op het einde des Jaars 1794, in de grote Gehoorzaal der Leidsche Academie, openlyk heeft uitgesproken. Tot ene bevestigende proeve voor hetgeen wy ons verpligt geacht hebben in het algemeen van dezen voortreflyken Dichter te zeggen, geven wy, uit den tienden Zang, alleen de volgende dichtregels. Na van der menschen dwaasheid in hunne afwyking van het eenvoudig landleven, hunne natuurlyke bestemming; van het algemeen verderf der Steden, en byzonder van de weelde, welke, als ene vernielende pest, in derzelver midden heerscht, gewaagd te hebben, staaft hy zyne gezegden met het voorbeeld van ons eigen Vaderland, op deze wyze:

En, si nulla fides dictis, si falsa locutum
Fortè putes, ullasve diu si simplice victu
Posse vigere, probis & vivere moribus urbes,

[p. 138]

 

I nunc & casu monitus mihi crede tuorum!

 

Scilicet ille vetus Pelago dominator, Iberum

 

Qui jolvit cervice iugum, fortissimus armis,

 

Europae atque Asioe olim stupor & cura, Batavus,

 

Ille iacet, maris oblitus regnique prioris.

 

Nempe tot heroüm suboles, florentibus annis,

 

Spes patrioe, (sinat ipse.) diem traducit inerti

 

Luxurie iuvenis; consumit inutilis aevum,

 

Nil laudis patrioeve memor. quâ ficta voluptas

 

Nulla datur periisse sibi miser autumat horam.

 

Femineum variis solers imitatur amictum

 

Vestibus. hac, gaudet, si quem superaverit arte,

 

Mollitieque novâ si Laïda vicerit ipsam.

 

Nempe vides, Rutere, vides; tua nempe propage

 

Debilis it, metuitque pedem ne offendat eundo!

 

Ergo ubi nunc celebrata fides; ubi prisca decoris

 

Cura? dies somno, teritur nox tota choréis.

 

Hac tamen, (heu! memorasse piget.) hac arte puellis

 

Iam solâ placuisse potes. venit alter, honestis

 

Imbutus studiis, at qui fallacibus uti

 

Blanditiis non novit, amans; minùs ille peritus

 

Ad cithar oe saltare modos, minùs ille protervus:

 

Infelix! certam properas quid obire repulsam?

 

Plura sed indè hilaris celebrantur commoda vitoe,

 

Quls, nisi in urbe, frui nulli datur: accipe, dicam.

 

Instruitur nimio regalis mensa paratu,

 

Mendicosque iubens secum coenare clientes

 

Dives adulantis dominus proeconia turbae

 

Exigit, & stolido nugas divendit hiatu.

 

Non laudas; vultu te protinus ille minaci

 

Despicit. his posthac metuas accedere mensis.

 

Nempe fragor, turboeque iuvant, atque ore popelli

 

Effusoe rauco voces, strepitusque rotarum;

 

At iuvat ille gravis, fetusque vaporibus aër,

 

At fumi urbanos sol obscuratus amictu,

 

Quem neque surgentem, neque fòrs novere eadentem.

Na deze gegeven schets, deelden wy nog gaarne mede ene daar op volgende dichterlyke uitboezeming; doch ons bestek laat zulks niet toe.

Hartlyk wenschen wy, dat van lennep zal kunnen voortgaan, den beminnaaren der Poëzy en fraaie Letteren meer zodanige vruchten van zynen gelukkigen dichtluim aan te bieden.