Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1796

[p. 490]

Bericht, wegens de thans plaats hebbende Geneeskundige Inrichtingen, by de Nationaale Troupes der Bataafsche Republiek; waar by de Lyst van Geneesmiddelen, in 's Lands Magazyn in den Haag, voor handen, en eenige Geneeskundige Voorschriften, ten dienste van de Officieren van Gezondheid, by de Nationaale Armée. Door het Bureau van Gezondheid over de Armée en Hospitaalen der Bataafsche Republiek. Te Leyden, by A. en J. Honkoop, 1796. In gr. 8vo. 118 bl.

Het heeft ons dikwils bevreemd, dat, by de sterke schreden, welke de Genees- en Heelkunde in onze dagen heeft gemaakt, en waaraan veelen onzer Genees- en Heelkundigen geen gering aandeel hebben genomen, de Geneeskundige verbeteringen by de Land- en Zeemagt van den Staat, als ook by andere openbaare en byzondere Stigtingen of Bestieringen, eenen zoo traagen gang namen, of geheel agterbleeven. Nationaal is dit gebrek gewis niet, wat ook, ons min kennende, Buitenlanders mogen zeggen of schryven: nieuwigheden zyn voor ons zoo wel eene behoefte als voor alle andere Natien der Waereld. - By de verandering der publieke zaaken in ons Gemeenebest, waar werkzaame en kundige Lieden nu gelegenheid hebben hier en daar zich zelven voor te doen, hadden wy voorts hoop, dat de bedoelde verbeteringen in het Geneeskundige der publieke Inrichtingen niet zouden agterblyven. Het verblydde ons, deeze onze hoop zoo spoedig vervuld te zien, en wy namen dus dit Bericht greetig ter hand, en kunnen de Leezers van ons Maandwerk verzekeren, dat wy het grootste genoegen onder het leezen gevoelden.

In het Voorbericht word ons gemeld, dat de uitvoering van deeze Inrichting, zedert den I Augustus 1795, reeds in volle werking is, en in allen opzichte aan de verwachting beantwoordt; eene omstandigheid, het Bureau waarlyk veel eere aandoende. Wy hoopen met grond, dat zoo verdienstelyke Mannen de zuinigheid niet te verre zullen laaten gaan; zy is by groote Inrichtingen dikwerf zeer schadelyk. De Berichten der Officieren van Gezondheid, zoo als deeze, uit het Fransch vertaald, hier worden genoemd, zien wy met verlangst te gemoet; zy zullen zeker allernuttigst zyn: of eene

[p. 491]

verstandig bestierende hand van den Uitgeever dikwerf niet nuttig daarby zoude zyn, laaten wy aan den tyd en de Bestierders over.

Onder de verscheidene zeer gewigtige Werkzaamheden van het Bureau, in vier Afdeelingen vervat, word in dit Bericht alleen van het inrichten der Posten der onderscheiden Officieren van Gezondheid, en het toezicht, dat deeze hunnen pligt behoorlyk waarneemen, gesprooken. Wy kunnen en willen hier niet al het gewigtige van dit Bericht uitschryven; niemand, die de eer der Geneeskunde ter harte neemt, zal het ongeleezen laaten. Wy zullen ons alleen tot eenige Aanmerkingen bepaalen.

De Instructien voor de Officieren der Gezondheid komen ons uitneemend wel berekend voor, en de magt, aan het Bureau gelaaten, om, naar tydsomstandigheden, veranderingen, byvoegingen, verbeteringen, te maaken, snydt alle aanmerkingen af.

Op pag. 39 begint het verslag over de Geneesmiddelen, en hierin zullen veele Leezers met de Leden van het Bureau, in zeer veele opzigten, niet instemmen. 'Er zullen ongetwyfeld Gezondheids-Officieren en anderen weezen, te onvrede, dat eene en andere hunner favoriet-remedies verworpen of weggelaaten zyn; en ons dunkt, dat men, in dit geval, ook niet al te gestreng moest zyn. 'Er behoort tyd, en ondervinding, en oordeel, en kunde, toe, eer een Genees- of Heelkundige zich zelven eene behoorlyke of gezuiverde Materies Medica kan zamenstellen. De Praelectiones en de Winkel bepaalen hier dikwerf al te veel; en wie is onfeilbaar? 'Er zullen veelligt kundige Officieren der Gezondheid zyn, die, in zommige catarrhale Ziekten, of derzelver gevolgen, een gedroogd ligt specerieagtig en tezamentrekkend Kruid, b.v. Ysop, zeer nuttig, en boven de Catechu, keuren; anderen zullen Mel Rosarum & Conserva Rosarum voor nuttiger, in zommige gevallen, houden, dan Tinctura Castorei & Succini, in andere. Maar Catechu! een middel met Salep, enz., in borstziekten een der voornaamsten, in deeze gevallen met Aluin, enz. verwisseld! Het Emplaslrum Vesicalorium is toch, waarlyk, zamengesteld genoeg; en het moet niet oud worden. Unguentum emolliens? & nervinum? - Men duide ons niet ten kwaade, dat wy nog eenige aanmerkingen op de Lyst der Geneesmiddelen maaken.

[p. 492]

De Moschus, een zoo enorm duur middel, en van zoo weinig en twyfelagtige werking! Astragalus exscapus: van deezen willen toch de nieuwere Waarneemingen niets weeten. Radix Graminis: hoeveel verschilt het afkookzel met dun bier? Herba Hederoe terrestris siccata is toch alleen voor Liefhebbers. Aloe Socotorina is geenzins de Caapsche; deeze, minder kragtig, word aan des niet kundigen daar voor verkogt. - Nimmer zag Recensent van eenig Geneesmiddel, zoo wel in de Hospitaalen als in de particuliere practyk, meer misbruik maaken, dan van het Acidum vitriolinum en het Nitrum. - De Opstellers van de Lyst der Geneesmiddelen hebben, in de daad, reguard genomen op de verschillende denkwyze van hun, voor welken deeze Lyst gesteld is; en, in zoo verre Recensent van hun verschilt, is zyne stem alleen die van een eenig man.

Wy kunnen niet voorby, hier nog een fraai gezegde der Opstellers aan te haalen, 't welk alle Waarneemers wel mogen opmerken. ‘Wy speuren wel zeer naarstig alle zeldzaame Waarneemingen op, maar het zyn niet deeze, waartoe wy de aandacht der Officieren van Gezondheid eeniglyk aanmaanen. Zy verzadigen wel, boven anderen, de nieuwsgierigheid, maar brengen niet even zeer het grootste nut aan. Onze Waarneemingen zyn immers niet als slegte munten of domme handschriften, die alleen door haare zeldzaamheid waardye hebben,’ enz.

De Afdeeling, pag. 61 beginnnende, is vol gewigtige en voortreflyke bedenkingen. Wy herhaalen, dat ons dit Bericht een onuitspreekelyk genoegen heeft veroorzaakt, en wenschen, dat de Bewerkers nog lange jaaren die belooning van hun doel mogen genieten, welke zy zich in het slot van het Bericht wenschen.