Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1796

[p. 487]

De Geschiedenis van Jozef voor Kinderen. Door Willem van Oosterwyk Hulshoff. Uitgegeeven door de Maatschappy: Tot Nut van 't Algemeen. Te Leyden, by D. du Mortier en Zoon, en te Deventer, by J.H. de Lange, 1796. In 8vo. 134 bl.

Te regt beschouwde de verdienstlyke en bloeiende Nederlandsche Maatschappy, ter Zinspreuke voerende: Tot Nut van 't Algemeen, de Geschiedenis van jozef, ‘door alle tyden heen, als eene der belangrykste en byzonderste, welke in den Bybel voorkomen.’ Geen wonder, derhalven, als volmaakt instemmende met haar plan, dat zy dit Onderwerp, als eene Prysstoffe, ter behandelinge voorstelde. Zy vorderde daar by van de Prysdingers, ‘niet alleen, dat zy de Geschiedenis van jozef voor de Jeugd zouden schetsen; maar dat zy tevens het Land, waar dezelve is voorgevallen, als mede de Karakters der persoonen, onderscheidenlyk zouden voorstellen; moetende de Zedeleer, uit de gebeurtenissen en lotgevallen getrokken, zo wel tot verbetering der jeugd, als tot vermeerdering van derzelver kunde, verstrekken.’ Een aantal van niet minder dan dertien Stukken, der Maatschappye toegezonden, toont de belangneeming van het schryvende Publiek in de voorgestelde stoffe. Het leezende Publiek, vooral de Jeugd, wenschen wy geluk, zo met den voortreffelyken arbeid van wylen den uitmuntenden willem van oosterwyk hulshoff, als met de keuze der oordeelkundige Keurmeesters over de ingekomene Opstellen. Zo ter voedinge van den leeslust, als ter voldoeninge aan de gestelde vereischten, dunkt ons hulshoff het doel volmaakt getroffen te hebben. In zyne manier van behandelinge schikt hy zich, op eene zeer gepaste wyze, naar de kinderlyke bevattingen. Een Schoolmeester, op een voornaam Dorp, hadt de gewoonte, naa dat de overige kinderen na huis gegaan waren, zyne tien kostkinderen, vyf Jongetjes en even zo veele Meisjes, geduurende de wintersche avonden, over de eene of andere leerzaame geschiedenis te onderhouden. Naa veele andere Vertellingen valt de Meester op de gedagte om den leevensloop van jozef te verhaalen. Hy volvoert die taak in twaalf avonden. Terwyl hy zelve altoos de voornaame Spreeker is, vallen hem de kinderen, nu en dan, met Vraagen of Bedenkingen

[p. 488]

in de rede, welke aanleiding geeven tot oplossing van zwaarigheden, of tot het voordraagen van nutte aanmerkingen. Zie hier iets ter proeve. De Meester verhaald hebbende, hoe jozef het Land Gosen aan zyne Familie ter bewooninge gaf: ‘Dat was altemaal heel braaf, ‘(zegt heintje;) maar, als ik jozef geweest was, zou ik toch myn' Vader en myne Broeders nog anders verzorgd hebben.

Mr. Hoe dan, heintje! zyt gy nog niet te vrede over jozef, nu hy zyne heele Familie eeten geeft, en in Gosen laat woonen?

Heintje. Neen, nog niet recht, de Heer van gansch AEgypte moest zyn' Vader en Broeders voordeelige ambten of bedieningen gegeeven hebben, zo dat zy, als groote lieden, op hun gemak konden leeven, zonder veel te werken, of langer achter de schaapen te loopen.

Mr. Uwe meening is goed; maar, by nader bezien, zullen wy merken, dat jozef geen kwaad deed, met zulks na te laaten, dat hy zelfs daarom gepreezen moet worden. Had onze jozef aan zyne bloedverwanten groote eerambten gegeeven, dan zou hy veele voornaame AEgyptenaars afgunstig en knorrig gemaakt hebben. Ook zou daartoe reden geweest zyn; want jakob en zyne Zoonen waren onbekwaam en ongeschikt voor zulke bedieningen. Zy hadden niet veel anders geleerd, dan akkerbouw en veehoedery. Jozef zou, dus, bekwaamere lieden afgezet of voorby gegaan moeten hebben, 't geen onrechtvaardig ware geweest, en ook nadeelig voor den Koning en het Volk. - Ieder, die een ambt of bediening te begeeven heeft, moet altoos zoeken naar de kundigste en bekwaamste menschen, die het meeste nut kunnen doen. Hy mag zyne byzondere Vrienden dat ambt niet geeven, of zy moeten 'er even geschikt toe zyn, als anderen; daarom moet ook niemand om een ambt verzoeken, waartoe hy geene bekwaamheden bezit, noch ook zyn best doen om andere onkundige menschen aan gewigtige bedieningen te helpen; zo zou men zyn Vaderland schade, en zynen medemenschen onrecht, aandoen.

Ook betoonde jozef eene zeer verstandige liefde, door zyne Vrienden herders te laaten blyven. Die levenswyze was hun gewoon, en, door de gewoonte, aangenaam geworden. In 't veehoeden waren ze door-

[p. 489]

kundig: daarin konden zy de AEgyptenaaren onderwyzen en helpen, dat was voor hun het beste en gemaklykste beroep. In andere, zwaare bedieningen, hadden zy weêr van alles moeten leeren, en waren dan nog benyd, bespot en uitgelagchen geworden. Jozef leert ons dus, dat men zyne genegenheid voorzichtig moet bestuuren, en verstandig letten op ieders bekwaamheid, om alzo aan elk te geeven, dat hem past.’

Daar dit Opstel, volgens de bedoeling der loflyke Maatschappye, tot een Schoolboek is bestemd, heeft men, om de onkostbaarheid te bevorderen, alleen in byzondere Afdrukken, in gr. 8vo., ingelascht het Schaduwbeeld, benevens eene Leevensschets van den Autheur, opgesteld door rinse koopmans, Opvolger, in het Leeraarampt, by de Doopsgezinden te Amsterdam, van wylen den beroemden allard hulshoff, Vader van onzen waardigen Schryver, en slegts eenige weinige weeken de een naa den anderen overleden. Verscheide byzonderheden ontmoet men in die oordeelkundig gestelde Leevensschets, welke den vroeggestorvenen hulshoff, zo van de zyde van zyn hart als van die van zyn verstand, in een beminnelyk licht plaatzen.