|
| |
Reis na de Noordwestkust van America, gedaan in de Jaaren 1785, 1786, 1787 en 1788, door de Kapteins Nathaniel Portlock en George Dixon. Uit derzelver oorspronglyke Reisverhaalen zamengesteld en vertaald. Met Plaaten. Te Amsterdam, by M. Schalekamp, 1795. In 4to. 265 bl.
De gewigtige Ontdekkingen, die Zeevaard en Koophandel verschuldigd zyn aan den wereldwyd beroemden Zeeman cook, hebben aanleiding gegeeven tot de Reisbeschryving, het voorwerp onzer Aankondiginge. Zyne laatste Reis na de Zuidzee ontdekte een onuitputbaare bron van rykdom voor toekomstige Zeelieden, die ter verkryging op de Noordwestkust van America wilden gaan handelen.
Zulk eene winstbeloovende Ontdekking ging egter met zo veele zwaarigheden in de onderneeming en volvoering vergezeld, dat, schoon dezelve reeds in den Jaare MDCCLXXX aan veelen bekend was, het tot den Jaare MDCCLXXXV leedt, eer eenige Heeren in Engeland de vergunning van de Zuidzee Maatschappy verkreegen, om deezen Handel, in de grootste uitgestrektheid, by uitsluiting te mogen dryven: wanneer 'er terstond twee Schepen tot eenen tocht na de gemelde Kust werden uitgerust onder de Capiteins portlock en dixon, in dit Boekdeel beschreeven. Beiden waren zy Tochtgenooten geweest van den beroemden cook op diens laatste Reize, en dus geschikt tot eene onderneeming, die meer dan gemeene kennis en ondervinding vereischte.
| |
| |
‘De Reeders,’ vermeldt ons de Inleiding, ‘stelden alles in het werk om de onderneeming wel te doen slaagen, laatende niets onbeproefd, 't welk men maar denken kon iets tot den goeden uitslag te kunnen toebrengen. De Pelteryen, welke men aan de Americaansche kust zoude opdoen, moesten in China verkogt worden, onder het onmiddelyk opzigt van den supercarga der Oost-Indische Maatschappy, voor welker rekening de Schepen op de t'huis reis stonden bevracht te worden. - Maar, (lof hebbe deeze Inzigten!) de oplettenheid der Reeders bepaalde zich in dit geval niet enkel tot Geldwinst. Behalven de Mondbehoeften, welke gemeenlyk op de Koopvaardyschepen medegegeeven worden, en waar van men thans zorgde het allerbeste in ieder soort te bekomen, werd 'er een ruime voorraad van alle bedenkelyke middelen tegen het scheurbuik aangeschaft, welke, benevens eene onafgebrooke inagtneeming van Kaptein cook's handelwyze, van zo veel invloeds op de gezondheid des Scheepvolks geweest zyn, dat 'er, op deezen tocht van omtrent drie jaaren, onder allerhande luchtstreeken, van de beide Schepen, niet meer dan vier Persoonen gestorven zyn.’
In het Voorberigt, waar uit wy dit ontleenden, treffen wy een kort verslag aan van 't geen voorige Zeelieden ten aanziene van de Americaansche Kust verrigt, en, inzonderheid, wat zy by de Ontdekkingen van wylen Capt. cook gevoegd hebben, en voorts eene korte opgave van wat 'er reeds ten aanziene van den Pelteryhandel gedaan is. Ten aanziene van het bygevoegde tot de Ontdekkingen van Capt. cook worden wy overgeweezen tot de algemeene Kaart der Reize, voor aan 't Werk gevoegd, en is dit verder in het Reisverhaal ingeweeven.
Deeze Reistocht, om een nieuwen Handeltak te doen bloeijen, mogt, gelyk wy in de Reis zelve vermeld vinden, ‘niet aangevangen worden zonder eene vergunning van de Zuidzee Compagnie, die, zonder zelve eenigen Handel te dryven, dien egter aan onderneemender Kooplieden moeilyk maakt.’ - Zy voorzagen zich insgelyks van de toestemming der Oost-Indische Compagnie, welke ten zelfden tyde aannam, hun een Laading Thee uit Canton te laaten overvoeren. Te recht merkt men hier by op: ‘Deeze Onderneeming der Maatschappy van King Georges Sound (met deezen naam was die Handelmaatschappy in Pelteryen van de Noordwestkust van America op China bestempeld) is alleen genoegzaam om
| |
| |
aan te toonen, wat de Engelsche Handelmaatschappyen, en Engelsche Capitaalen, zouden onderneemen en uitvoeren, indien zy tegen geene Vooroordeelen te worstelen hadden, of door geene Monopolien belemmerd werden.’ - Ongeholpen bleef egter deeze Onderneeming niet van eenen anderen kant.
‘De nieuwigheid van den aanslag,’ vinden wy wyders vermeld, ‘trok de aandagt van verscheide aanzienlyke Persoonen, beide door hunne bekwaamheden en hunnen rang, die deezen Tocht door hunne ondersteuning bevorderden, en de Maatschappy door hunne goedkeuring ondersteunden.’ Sir joseph banks en Lord mulgrave worden hier met lof gedagt, en 'er bygevoegd: - ‘Behalven de voordeelen van den Handel en de nuttigheid van ontdekingen, hadt deeze Reis nog andere Nationaale oogmerken. Verscheide fatzoenlyke lieden, wier Kinderen genegenheid tot het beroep der Zeevaart getoond hadden, vertrouwden dezelve aan Kapt. portlock, om hun vroegtydig een Beroep te doen leeren, 't welk meer eene langduurige ondervinding dan een uitsteekend vernuft vordert, en Kapt. portlock nam toen ook william philpot evans, en joseph woodcock, twee Aankweekelingen van Mr. wales, Leeraar in het School der Wiskunde van Christus Hospitaal, in zynen dienst aan, zo wel om deeze Jongelingen in het leeren van de beginzelen der Zeevaartkunde behulpzaam te zyn, als om zich van hun te bedienen tot het aftekenen van merkwaardige Gezigten, en het maaken van Kaarten van goede Havens.’ - Wy stippen deeze laatste byzonderheid aan, om onzen Landgenooten een wenk te geeven wat een der middelen is, waar door Engeland ter Zee zo zeer uitmunt. Het Beroep eens Zeemans is daar geëerd, en Kinderen van goeden Burgerhuize neemen dienst ter Zee, maaken 'er dikwyls hun Fortuin, en doen den Lande dienst.
De Reis zelve is in den eenvoudigen trant eens Dagverhaals opgesteld, en een genoegzaam uitvoerige Inhoud der XIII Hoofdstukken, in welke dezelve verdeeld is, doet den Leezer onder 't oog vallen wat hy te wagten hebbe. Die eenvoudigheid heeft ons behaagd, en de Reis met genoegen doen leezen. In den loop des Werks ontmoeten wy Verbeteringen op de Waarneemingen die cook niet ten vollen hadt kunnen doen, als bl. 23, 46, 48 en 88, en welke voor volgende Bezoekers deezer Oor- | |
| |
den van nut kunnen zyn, terwyl zy de Aardrykskunde verbeteren.
Breedvoerig en zeer leezenswaardig is de beschryving van Portlocks Haven; waar zy een voordeeligen Handel dreeven. Dit Hoofdstuk wordt met deeze aanmerking beslooten: ‘De onschatbaare waarde der Pelteryen op de Americaansche Kust zal de Vaart op dezelve steeds aan den gang houden; en wanneer deeze eens op een vasten voet gebracht, en 'er een Volkplanting gevestigd wordt, zal dezelve een zeer kostelyken en voordeeligen tak van Koophandel uitmaaken. Ondertusschen zou het voor de Regeering, of voor de Oost-Indische Maatschappy, eene gemaklyke zaak zyn, hier zulk eene Volkplanting aan te leggen. Wegens de weinige talrykheid der Inboorelingen was dit in de eerste plaats zeer mogelyk; en daar de Maatschappy verpligt is, om al de Thee van de Chineezen voor gereed geld te koopen, zouden de kosten van deeze Volkplanting byna niet in aanmerking komen, maar voldoende zyn om alles te betaalen, wat uit China gehaald wordt. - Een ander voordeel, welk waarschynlyk het gevolg zyn zoude, is het voorneemen, welk zich een welbekend onderneemend man gevormd heeft, om, met behoorelyke aanmoediging van 's lands wegen, over land na deeze gewesten te reizen. Waar door de Vraag, omtrent den lang gezochten Noordwestlyken doortocht, eindelyk volledig zou beslist worden, en wy eenig bericht krygen van de inwendige gesteldheid des lands, waar van wy tot hier toe niets weeten. Eene gebeurtenis, naar welke ieder beminnaar van het Vaderland behoort te wenschen; en, schoon de onderneeming met alle bedenkelyke gevaaren zou verzeld gaan, wat is 'er, dat de Britsche stoutmoedigheid niet durft waagen!’
De berigten van de ontmoette Eilanderen stemmen veelal geheel in met die wy uit cook weeten. Eéne byzonderheid trof ons, en toonde hoe de dikwyls zo hoog geroemde Natuurstaat eeniger Wilden niet van Onderdrukking vry is. Van de Sandwich Eilanden spreekende, ontmoeten wy het volgend verslag: ‘Eene hoedanigheid is 'er welke by hun boven alle andere uitsteekt, en zich onfeilbaar vertoont by allen, die maar eenige maat van macht of gezag bezitten, of uit eenigerhanden hoofde tot hooger staat dan hunne Landgenooten verheven zyn. Want trotsheid, baldaadigheid en gulzigheid zyn de kenmerkende eigenschappen, waar door de laagere klasse ge- | |
| |
leerd wordt hen te vreezen, en met ontzag en onderwerping hunne bevelen te gehoorzaamen, hoe strydig ook met derzelver rust, belang of veiligheid: in zoo verre, dat wy eens een voornaam Opperhoofd te Woaho in zyn kanoe by het Schip zagen zitten, die zelfs niets te koop bragt, maar het oog hieldt op een armen drommel, die misschien van het andere einde des Eilands was komen roeijen met zyn gansche gezin, en misschien met al zyn hebben en houden; als een paar jonge Varkens, een weinig Pisang, gemaakt Doek en eenige weinige Broodvruchten. Zo draa deeze zyne kleine laading verkocht, en daar voor eenige stukjes yzer en andere kleinigheden, (doch voor hun, inzonderheid het yzer, van onschatbaare waarde,) bekomen hadt, sprong het inhaalige en wreedaartige Opperhoofd uit de kanoe in het water, en eischte hem stuk voor stuk alles af wat hy hem hadt zien ontvangen, 't welk deeze ook terstond overgaf. Kaptein portlock sprak 'er over met den Koning, die hem te verstaan gaf dat zulks volgens hunne vastgestelde gewoonten gewettigd was.’
Met het XI Hoofdstuk begint het byzonder berigt van Capitein dixon, die in Etches Haven gescheiden was van portlock. Dit Reisverhaal draagt het kenmerk van eene andere hand, die ons voorkomt meer op schryven afgerigt te weezen dan de voorgaande. Wat hier vermeld wordt van de Noordwestkust van America moeten wy gedeeltlyk overneemen. ‘Vóór den laatsten tocht van Kapt. cook naar den Stillen Occaan, was dit gedeelte van de Kust weinig of niet bekend. De beroemde Russische Zeeman beering deedt dit land aan op 58o, 28′ N.B., en ankerde op 59o, 18′; doch het uitgegeeven verslag van zynen reistocht is zeer gebrekkig en onnaauwkeurig. De Spanjaarden zyn naar alle gedachten bekend met de kust een weinig ten Zuiden van King Georges Sound, en omstreeks Kaap Edgecombe; op welke beide plaatzen zy, in het Jaar 1775, ten anker gelegen hebben; maar 'er is reden om te denken, dat hunne kennis zich ook tot die byzondere plekken bepaalt.
De plaatzen, welker ligging van Kapt. cook met zekerheid bepaald werd, waren King Georges Sound, Prins Williams Sound en de Rivier naar hem genoemd: en de menigte Pelteryen, welke hy in deeze Baaijen vondt, gaf ongetwyfeld de eerste aanleiding tot het aanvangen van den handel in dezelve. Onze mededingeren uit de Oost- | |
| |
Indiën hadden hunne kundigheden hieromtrent gewisselyk uit dezelfde bron geput, en dit was in zekeren opzicht voor ons niet ongelukkig. Want, daar zy geen Pelteryen op andere plaatzen, dan welke door Kapt. cook vermeld waren, dachten te vinden, hielden zy zich te vrede met 't geen zy aldaar konden opdoen; terwyl wy, gevolglyk, op andere Oorden moesten gaan zoeken, of met ledige handen na huis keeren. Langs deezen weg vonden wy Koningin Charlottas Eilanden, welke onze vuurigste verwachtingen overtroffen, en grooter menigte opleverden, dan misschien eenige andere tot hier toe bekende plaats.
Dat wy tot de Geographie deezer Kust veel toegebragt hebben, zal niemand ontkennen; met dit alles blyft 'er nog veel overig, en wy weeten 'er, in de daad, zoo weinig van, dat het zelfs eenigermaate twyfelagtig is, of wy wel eens de Vaste Kust gezien hebben. Zeker is het dat dezelve vol Eilanden ligt; maar toekomende Reizigers zullen moeten uitmaaken, of eenig land, daar wy digt by geweest zyn, waarlyk het Vasteland is. Zo veel kunnen wy echter verzekeren, (en dit is voor deeze onderneeming van het grootste aanbelang) dat de Pelteryhandel onuitputlyk is overal waar Ingezetenen zyn, en deeze zyn niet bepaald tot eenige streek, maar overal langs de Kust in Stammen verspreid, welke door toekomst ge Handelaaren verdient naagezocht te worden van 40 tot 61 Gr. N.B., en van 126 tot 155 Gr. W.L.’
De bygevoegde Beschryving van de Sandwich Eilanden en der byzonderheden van de Bewoonderen zyn wel beschreeven. - Wyd verschillend zyn de opgaven van het getal der Inwoonderen, en is niet wel met zekerheid te bepaalen. ‘Kaptein king rekent het getal op viermaal honderd duizend; doch, met allen eerbied voor zulk een achtenswaardig gezag, schynt deeze opgave echter merklyk overdreeven, gelyk men ook uit andere dergelyke trekken, in dezelfde Reisbeschryving, kan opmaaken. Toen Kaptein cook voor de eerstemaal Atoui aandeed, schatte hy het getal der Inwoonderen van dat Eiland op dertig duizend, in de onderstelling dat 'er zestig Dorpen waren, en ieder van dezelve vyf honderd menschen bevatte. Deeze berekening loopt gewisselyk te hoog. Ondertusschen gaat Kaptein king nog verder, en stelt het getal der Inwoonderen op Atoui op vier en vyftig duizend, het welk zekerlyk de helft te veel is. Indien wy derhalven zyne overige berekeningen op gelyken voet verminderen, en
| |
| |
het gantsch getal der Inwoonderen op tweemaal honderd duizend stellen, zullen wy ongetwyfeld het naaste aan de waarheid komen.’
Een bygevoegde Kaart van de koersen, door deeze Schepen te gader, en ieder afzonderlyk, gehouden, geeft duidlykheid aan het Verhaal, terwyl eenige Afbeeldingen van Plaatzen en Persoonen 't zelve opcieren. |
|
Auteursrechtvrij