Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

[p. 569]

De Opvoeding van het Menschdom volgends den Bybel. In eenige Leerredenen, door Ewald,Superintendent en Predikant te Detmold. Uit het Hoogduitsch. Tweede Deel. Te Utrecht by de Wed. S. de Waal en Zoon, 1792. In gr. 8vo, 226 bladz.

In dit Deel, 't welk negen Leerredenen bevat, gaat de Eerw. ewald voort met de volvoering van zyn plan, 't welk was, gelyk hy, in het voorgaande Deel, hadt aangeweezen, een Voordragt der Middelen, door den Allerhoogsten te werk gesteld, om het Menschdom tot het waare doelwit zyner bestemminge te leiden. De zelfde ernst en gemoedelykheid, welke wy, aangaande de genoeg bekende Schriften van den Eerw. ewald, meermaal hebben opgemerkt, straalt ook in deezen bondel door. Het zyn Opstellen, welke zich niet door diepe Redeneerkunde of door de tooizels der Welspreekendheid aanpryzen. Eenvoudigheid en stigtelykheid zyn derzelver hoofdkenmerken, en mogen zy, uit dien hoofde, onder de nutte Huisboeken gerangschikt worden. Als een Aanhangzel ontmoet men hier drie, dus genaamde, Gelegenheids-Leerredenen: twee op Kersdag, en eene op Nieuwjaarsdag.

Het volgende diene thans ter proeve, uit de zestiende Leerrede, over de woorden van christus, Joh. VI: 44. Niemand kan tot my komen, ten zy dat de Vader, die my gezonden heeft, hem trekke.

Over de wyze en de middelen, op en door welke de Vader de menschen tot Christus trekt, drukt de Heer ewald zich, onder andere, aldus uit:

‘Hy trekt, dat is te zeggen, door omstandigheden, die Hy bereidt; door gelegenheden, waar in Hy ons plaatst; maakt hy dat wy Christus van doen hebben, opent hy ons verstand voor de waarheid zyner woorden, vertoont hy ons, het een of ander woord, de een of andere daad van Christus, juist in die omstandigheden, dat wy ze verstaan kunnen, en haare waarde voelen moeten; toont hy ons redenen, juist in zulke stemmingen, dat wy van de Godlykheid van Christus overtuigd zyn moeten. - Steeds is het een trek tot dien Eenen, tot Christus, hoe zeer het ook menigmaal juist van Hem af schynt te leiden. Maar verschillend is de trekking, gelyk menschenvorming

[p. 570]

verschillend is. Het is met de opvoeding van God gelegen, als met alle goede opvoeding. Het oogmerk van alle opvoeders by alle kinderen is eenerlei; alle moeten gezond van hoofd, hart en lichaam, alle moeten goede, geschikte, gelukkige, menschen worden. - De hoofdleiding is ook eenerlei. - Zy moeten dit alle door wysheid en deugd worden; maar de middelen zyn 'er zo veelen noodig als 'er kinderen zyn. De één moet aangespoord, de ander te rug gehouden; in den éénen moeten de slaapende kragten opgewekt, in den anderen de opklimmende neiging gesmoord worden. By den éénen moet men een hard woord gebruiken, by den anderen is slechts een opslag van het oog genoeg. De één doet veel, indien men hem niet vermaant; een ander dan slechts, als hy sterk vermaand wordt; lang moet men wagten by den éénen; een ander ontwikkelt zich schielyker. - Dus is de opvoeding van God en van menschen!

Myne toehoorers; (dus vervolgt de Heer ewald,) wanneer gy op verschillende manier beangst wordt, als uwe Vrouw of uw Vriend u niet bemint, als uw kind niet zoo wordt, gelyk gy hooptet; als menschen u bedriegen, aan welken gy uw leeven zoudt vertrouwd hebben; als u het eene aardsche plan naa het ander ook het beste mislukt; - murmureer niet! Het is trekking des Vaders tot Christus! God wil u leeren, dat het wezen deezer Wereld vergaat. - Hooger behoefte, gedachten op het onzichtbaare, wil hy in u verwekken; op dat hy u dierbaar worde, die hooger behoefte alleen kan bevredigen.

Of als gy diep, en daaglyks dieper, uwe onreinheid gevoelt, en u zelven daaglyks daarom ondraaglyker wordt; als gy strydt en poogt, om rein van hart te worden, en toch niet kunt, en elken avond weder gevoelt, dat gy niet vermogend zyt - murmureer niet! ook dit is eene trekking des Vaders tot Christus. Tot hem zal dit u brengen, Hy zal daardoor voor uw hart dierbaarer worden, die belooft en houdt: zalig zyn zy, die hongeren en dorsten naar gerechtigheid; zy zullen verzadigd worden.

Of wanneer uw wezen aan een ander wezen hangt, wanneer het u daaglyks liever, daaglyks onontbeerlyker, wordt, en gy u zelven ook zeggen kunt, waarom het u daaglyks liever, daaglyks onontbeerlyker,

[p. 571]

wordt - en juist dan verliest gy het door den dood! - Gy voelt alles ledig, en treurig om u - u alleen in de Wereld - gy voelt het onmooglyk te zyn, om in het leven te blyven zonder dit beminde van uw hart! - ook dan, hoe zwaar het u ook vallen mag - murmureer niet! Ook dit is wel eene smertlyke, maar sterke, trekking des Vaders tot Christus. Eeuwigheid, wederzien, is thans uwe eenige hoop; is brood, het eenige voedzel voor uw hart. En als gy dan slechts een woord van Jesus hoort, van Jesus den doodenwekker, den levengeever; zoo wendt gy u zeker tot hem. Zyne woorden moeten u lief en dierbaar worden. - Al ware het vooreerst slechts om dit ééne woord: de uure komt, in welke allen, die in de graven zyn, de stemme des Zoons van God zullen hooren, en die ze hooren, zullen leven.’

Met deeze en meer andere soortgelyke voorbeelden, ook van aangenaame ontmoetingen ontleend, tragt de godvrugtige ewald de wyze, op welke de menschen, door den hemelschen Vader, worden getrokken, eenigzins bevattelyk te maaken.