Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

[p. 414]

Antwoord, op het Werk van den Heer Thomas Paine,getyteld: Rechten van den Mensch, enz. Door John Adams,Schildk. Uit het Engelsch. Te Dordrecht by A. Blussë en Zoon, 1793. 68 bl. in gr. 8vo.
Dit zelfde Antwoord. Te Haarlem by J. van Walré en Comp. en A. Loosjes Pz. 68 bl. in gr. 8vo.

Niet vreemd, dat de Aankondiging eens Antwoords op paine van den hier te Lande, zints den aanvang der Americaansche Onlusten, zo bekenden Heere j. adams, in de Engelsche Nieuwspapieren, een aantal Boekhandelaars uitlokte, om elkander voor te komen in het aankondigen eener Nederduitsche Vertaaling dier Brieven. Deeze onder elkander in de Couranten geplaatst te zien, gaf stoffe tot menig een glimplach, en men verlangde te verneemen, wie de eerste gereed zou weezen, uit aanmerking van de bykans gelyktydigheid des verklaarden voorneemens. Dat zy allen eene Vertaaling zouden waagen, was niet te denken; doch dat meer dan één, de kleinheid van het Stukje in overweeging genomen zynde, het zou onderneemen, liet zich gissen. Die gissing werd beantwoord. Blussé en zoon hadden, schoon, zo 't ons voorstaat, in Aankondiging laater, de Vertaaling en Druk eerder in gereedheid dan de Haarlemsche Boekhandelaars walré en loosjes, die zich, om onderlinge belemmering voor te komen, vereenigd hadden; doch het leedt slegts weinig dagen, of ook deeze laatstgemelden kwamen met hunne Uitgave te voorschyn, zo dat het ons aan geen voorraad van deeze Brieven ontbreeke; en de beide Vertaalingen ontloopen elkander zo weinig, dat de een boven de ander geene aanpryzing verdiene. De verhaasting heeft 'er geen broddelwerk van gemaakt.

Hadt men de twyselagtige herkomst deezes Antwoords geweeten, de drift, om 't zelve in 't Nederduitsch te kleeden, zou zo groot niet geweest zyn. Dat men in Engeland 't zelve voor een Geschrift van dien Staatsman bieldt, of althans wilde gehouden hebben, blykt daar uit, dat Mr. stockdale, de oorspronglyke Americaansche Uitgave te Londen, onder den naam van john adams, Esq. nadrukte, als mede dat, in het Regtsgeding over paine, eenige plaatzen uit die Brieven worden aangehaald, met byvoeging, dat deeze te meer opmerkings verdienden, als geschreeven door den tweeden Persoon in het Uitvoerende Staatsbestuur van America. - Doch den Uitgeeveren van the Universal Magazine^(*) werd dit berigt, we-

(*) Zie Univ. Magaz. for Febr. 1793. bl. 147.

[p. 415]

gens de herkomst deezer Brieven, ter hand gesteld: ‘Om regt te doen aan myn Vriend Mr. john adams, moet ik u berigten, dat het Antwoord, zo genaamd, niets anders is dan een aantal Numeros, getekend publicola, uitgegeeven in the Gazette of the United States, Vol 3, tusschen Juny 8 en Aug. 6, 1791. - July 23, 1791 herhaalde de Gazette, uit dunlap's American Daily Advertiser, een Papier, getekend agricola tegen publicola, waar in de eerste styf en sterk staande houdt, dat publicola niemand anders was dan de Vice-President john adams Esq., dien hy heftig beschuldigt, van alles, wat zyn kunst, vernuft en geleerdheid, vermag, aangewend te hebben, ter rechtstreeksche bestryding van het vry en gelyk beginzel des Staatsbestuurs, waar in hy geplaatst is. - Publicola schryft, in zyn laatste Papier, gedrukt in the Boston Columbian Centinel, waar in het geheele Antwoord eerst voorkwam: De Papieren, onder de Naamtekening van publicola, hebben een vioed van misverstand en mishandeling veroorzaakt; niet ten aanziene van den daadlyken Schryver, noch omtrent de Gevoelens daar in beweerd; maar ten opzigte van een veronderstelden Schryver, en van veronderstelde Gevoelens. Wat den Schryver betreft, geen der gissingen, in druk verscheenen, is welgegrond. De Vice-President schreef noch herzag de Brieven; hy gaf geen de minste goedkeuring aan eenig Gevoelen, daar begreepen; en gingen zy niet ter Drukpersse onder de voorgewende bescherming van diens Zoon.’

Dit zegt reeds veel; dan nog meer de Verklaaring van john adams zelve. Te weeten, toen in January deezes Jaars de groote washington, met Algemeene Stemmen der Vereenigde Staaten van America, op nieuw tot President verkooren werd, kreeg de Vice-President john adams ook de verkiezing op nieuw; doch slegts met een kleine Meerderheid van Stemmen. De oorzaak hier van was, dat men hem hieldt voor den Schryver der Brieven, in antwoord op Mr. paine's Regten van den Mensch, getekend publicola. Doch de Heer adams verklaarde, by openlyke aankondiging, dat hy de Schryver dier Brieven niet was. Zyne Vrienden bragten ook den Americaanen te binnen, hoe zeer adams door het Hof van Groot-Brittanje vervolgd geweest was. Zonder deeze Verklaaring, en bykomende bedenking, zou Mr. clinton, die hem in Stemmen zeer naby kwam, Vice-President geworden zyn^(*).

Zo veel oordeelden wy ter toelichtinge, wegens den Schryver deezes Antwoords, te moeten zeggen. Wat het Antwoord zelve betreft, 't zelve blyft, wiens Werk het weezen moge, der oordeelkundige Leezinge waardig, en kunnen wy ons ze-

(*) Zie the Univ. Magaz., als boven, bl. 152.

[p. 416]

gel zeer wel hangen aan 't korte Voorberigt, voor de Uitgave by walré en loosjes. ‘Ontbreekt tot op heden aan den Nederlandschen Leezer eene Overzetting van het oorspronglyk Werk van den Heer burke, tegen het welk dat van den Heer paine, onder den Tytel van Regten van den Mensch, in de eerste plaats, is ingericht, het laatstgenoemde egter heeft, vertaald zynde, een zeer groot aantal Leezers in dit Land gevonden. - De leevendige en stoute Voordragt der vrye gevoelens van den Heer paine hebben zeker niet weinig loegebragt, om de aandagt onzer Landgenooten uit te lokken, en het naïve, dat in zyne schryswyze heerscht, betovert ligtlyk de zodanigen, die met dat onderwerp by voorraad zyn ingenomen. - Paine heeft dikwerf, vooral in zyn Eerste Deel, zyne magtspreuken tegen de magtspreuken van den Heer burke aangevoerd; de gewoone, schoon weinig afdoende, Wapens in Twistschriften van Mannen, welke het niet aan geest mangelt. - 't Kan ondertusschen allen verstandigen, die het alleen om Waarheid te doen is, en die zich niet vergaapen aan de geestigste slagen van de twee vernuftige Partyen, die het te doen is om het Geluk des Menschdoins, niet onaangenaam zyn, de bedaarde, koele en onpartydige, Wysbegeerte te zien optreeden, om, met een edel gevoel van Menschlievenheid aangedaan, de waardy der aangevoerde Bewyzen te toetzen. Zulk een toets van het Werk van paine meenen wy althans gedeeltlyk te vinden in het Antwoord van den in ons Land zo bekenden Heer john adams’ - lees hier, van den Onbekenden Schryver.

De Uitgeevers te Dordrecht en te Haarlem belooven in 't slot, dat, byaldien deeze Brieven door den Heer adams mogten vervolgd worden, zy dezelve, zo ras mogelyk, vertaald, hunnen Landgenooten zullen mededeelen. - Wy gelooven niet, dat zy gelegenheid zullen vinden om in een wedloop te treeden, ter voorkominge van elkanders Uitgave des Vervolgs. Dan wy pryzen, schoon adams de Schryver niet zy, nogmaals dit Antwoord der gezette Leezing aan van hun, die paine geleezen hebben. De kortheid en aart van het Stukje ontslaan ons van eenig Uittrekzel te maaken, en heeft de zonderlingheid van de Lorgevallen deezer Brieven ons reeds langer, dan wy beoogd hadden, daar by doen stilstaan.