Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

[p. 366]

Christelyke Gezangen, ten gebruike der Doopsgezinde Gemeente, vergaderende by het Lam en den Toren, te Amsterdam. Te Amsterdam by P.J. Uylenbroek, L, van Hulst en A. van Aken, 1793. In gr. 8vo. 172 bl.

Het Gezang, een der voornaamste deelen van den Godsdienst der Christenen uitmaakende, konde de Doopsgezinde Gemeente, vergaderende by het Lam en den Toren te Amsterdam, niet afzyn, om ook op dat gedeelte haare aandacht te vestigen. Sedert den jaare 1684, zong men, in die Gemeente, eene beryming van Davids Psalmen, door verscheiden Dichters van dien tyd; als mede eenige weinige Schriftuurlyke Gezangen, toenmaals mede ingevoerd, meer byzonderlyk passende op Christelyke Feesttyden en Plechtigheden. Van tyd tot tyd echter veranderde de fmaak in de Nederduitsche Dichtkunst, en dit maakte ook eene verandering in dat verouderd gezang noodzaakelyk, en wel te meer, daar de meeste Protestantsche Gemeenten in ons Vaderland, zelfs die der Hervormden, hunne Psalmen, of Kerkgezangen, verbeterden. De gemelde Doopsgezinde Gemeente besloot, derhalven, ook tot het invoeren van een beter Gezangboek; kiezende nu, in plaatse van de Psalm-beryming, door d.r. camphuisen, j. oudaen, en anderen, vervaardigd, de veel betere van laus deo, salus populo; welke, den 16den van Zomermaand deezes jaars, benevens deeze Christelyke Gezangen, in die Gemeente werdt ingevoerd.

Niet ongepast vroeg klopstock: of david, wanneer hy onder het Nieuwe Testament geleefd had, of dat hy een Christen ware geweest; geen andere Psalmen zoude gemaakt hebben? - Zekerlyk zou zyn verheven genie zich dan tot de hoofdgebeurtenissen van het Euangelie, en verscheidene andere stichtelyke Onderwerpen uit de Christelyke Zedekunde, bepaald hebben. Dit verdedigt derhalven de onderstelling van die Christelyke Gemeenten, welke gelooven, dat zy, benevens de Psalmen van david, ook gepaste Liederen en Gezangen mogen en moeten gebruiken, welke meer op de hoofdgebeurtenissen van hunnen Godsdienst, en deszelfs Plechtigheden, toepasselyk zyn.

Een aantal van agt en zestig byzondere Gezangen komen in deezen Bundel voor, gaande over zodanige Onderwerpen, als de Geboorte, en het Lyden, van jesus, deszelfs Opstanding en Hemelvaart, benevens de meeste Feestdagen, en eenige punten der Zedekunde, opleveren. De Maakers deezer Gezangen worden niet genoemd; zy behoorden niet alle tot de Doopsgezinde Gemeente, maar waren Leden van zeer onderscheiden Protestantsche Gezindheden, 't welk zeer wel te stade geko-

[p. 367]

men is, om in de keuze hunner uitdrukkingen zich doorgaans te bepaalen tot bewoordingen, welke Christenen van onderscheiden denkwyze zouden kunnen goedkeuren, ten einde alzo hun werk voor veelen nuttig te doen zyn. Daar het geen geringe kunst is, zo eenvoudig in voordragt te wezen, dat men door eene geheele Gemeente verstaan wordt, terwyl men tevens als Dichter spreekt, zal men de moeite van zulk eenen arbeid ligt bevroeden; en men zal het dus billyk oordeelen, wanneer men, in een of ander Gezang, een of ander poëtisch beeld aan de vereischt wordende eenvoudigheid ziet opgeofferd, of weg gelaaten.

Dat dit alleen in sommige Gezangen, en geenzins in allen uit deezen Bundel, geschied zy, bewyze het uitmuntend dertiende Gezang, dat tevens ten Proeve kan strekken, getyteld:

1.

ô Groote God, in 't ongenaakbaar licht,

Op 's hemels troon onëindig hoog verheven!
Gy hebt een wet in 's menschen hart geschreven,

Die hem wel duur aan uwen dienst verpligt.

Die wyze wet, aanbidlyke Opperheer!

Spreekt, met gezag, met nadruk, in 't geweeten.

Zy is uw stem: dit staaft de onfeilbre leer,

Verkondigd door Apostlen en Profeeten.

2.

't Gewisse, een licht in de aardsche duisternis,

Ontdekt den geest, wat spoor wy ook betreeden,
Van stap tot stap, naar 't richtsnoer van de reden,

Wat goed of kwaad, of onverschillig is,

Wie door 't gevaar van rust zich vind beroofd,

Dit heillicht blyft der vroomen trouwen wachter;

Maar 't laat, waar 't stout door moedwil word verdoofd,

Een vonk, ter straffe, in 's menschen boezem achter.

3.

Ontvlamt die vonk, straks word ze een hel gelyk.

De hoop bezwymt; de zelfhaat slaat aan 't woeden;
De wroeging knaagt; de diepe wonden bloeden;

En de angst ziet niets dan 't eeuwigduister ryk.

De booswicht schrikt op 't ritslen van een blad.

Hy viugt, maar kan 't geweeten niet ontvlugten.

Hy vind geen' heul by vleijers, weelde of schat.

Zyn dartle vreugd verkeert in bange zuchten.

[p. 368]

 

4.

 

Maar vrolyk juicht een welgesteld gemoed:

 

Hoe laag 't zich hou, 't ziet de englen om zich zweeven;

 

't Looft 's Hoogsten naam; 't is 't leven van het leven;

 

Een bron van vreugd; een altoosduurend goed.

 

Myn ziel, die 't all' van God alléén verwacht!

 

Verduur 't geen u moet tot beproeving strekken,

 

En toon hoe gy geen waereld waardig acht,

 

Dat ge ooit om haar 't geweeten zoud bevlekken.

Wy wenschen, met de Opzieners der Doopsgezinde Gemeente, die deeze Gezangen hebben in 't licht gegeeven; dat hunne toeleg tot het gemeennuttige, en ter versterking in veele Christelyke gemoedsbeweegingen, van den zegen des Allerhoogsten achtervolgd moge worden; en dat het openbaar, zo wel als het byzonder, gebruik deezer Gezangen, strekke ter aankweeking van ongeveinsde Godsvrucht, en ter vermeerdering en uitbreiding van geloof en hoope der Zaligheid!