Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

Waaragtig Verhaal van het voorgevallene tusschen philippus van dueren, Predikant in den Fynaart, en Willem Mense,Lidmaat en Diaken in de Klundert. Met aankleeve van dien. Door een Vriend van goede Orde. Tweede Druk. Alom te bekomen. In gr. 8vo. 14 bl.
Naauwkeurig Verhaal eener Briefwisseling, en deszelfs gevolgen, tusschen philippus van dueren, J.Z., Predikant in den Fynaart, en willem mense, Lidmaat en Oud-Diacon in de Klundert; uit de egte Brieven, Stukken en Bescheiden, opgesteld en uitgegeven door philippus van dueren, J.Z. Te Dordrecht by D. de Vlugt en N. van Eysden, 1792. In gr. 8vo. 117 bl.

In het eerstgemelde Stukje wordt het Publyk onder 't oog gebragt, een Verhaal wegens een geschil, tusschen Dom. van dueren en den Ouderling mense, ontstaan uit eene Briefwisselinge, van welke hier als de grondslag wordt opgegeeven, het verzoek des laatstgemelden, om met den Leeraar, over deeze en geene Stukken, in onderhandeling te treeden. Eenig misverstand hier omtrent, vooral de uitdrukking van den Heere van dueren, dat hy niet wilde uitgehoord worden, maar wel aan den anderen eenige Stukken voorstellen, over welke hy dan zyn oordeel mogt zeggen, was oorzaak dat mense de pen opvatte, en zich eenige scherpe zeggingen liet ontvallen; die voorts, naa veel over- en wederschryvens, ten gevolge hadden, dat de Diaken onder Censuure gesteld, doch eerlang wederom daarvan ontheven, wierdt. Dit Verhaal gevallen zynde in handen van Dom. van dur-

[p. 254]

ren, ontmoette zyn Eerw. daarin zo veele onnaauwkeurigheden en tegenstrydigheden, dat hy zich verpligt oordeelde, het algemeen naauwkeuriger te onderrigten. In deeze opgave vinden wy eene reeks van Brieven, Kerkelyke Resolutien, en andere Stukken, dit geschil betreffende. Naardien het geschil geheel personeel is, zullen wy met een berigt van het beloop daarvan onze Leezers niet lastig vallen. Ook willen wy daarin geen party kiezen; maar kunnen evenwel niet nalaaten, den Leeraar van dueren te beklaagen, zynen dierbaaren tyd te hebben moeten spillen met een persoon, die ons uit zyne Brieven voorkomt, met gezond oordeel zeer schaars bedeeld te zyn; althans de gaave, om zyne gedagten verstaanbaar uit te drukken, in 't geheel niet te bezitten. 't Lust ons, eenen van 's Mans Brieven aan Dom. van dueren den Leezer onder 't oog te brengen, om hem, door een nieuw voorbeeld, te doen opmerken, tot welk eenen hoogen graad van verwaandheid de verbeelding van eigen kunde in Godgeleerde Weetenschappen iemand kan vervoeren; die, intusschen, tot niets anders bekwaam is, dan om kwalyk zamenhangende woorden en onverstaanbaare wartaal voort te brengen. De Heer van dueren hadt aan mense geschreeven, hoe hy het volkomen eens was met zekeren Engelschman, pike genaamd, volgens welken de middelen der Genade niet als bevorderende middelen tot 't Geloof, maar als gebodene pligten, moeten voorgesteld worden, en dat een mensch buiten Christus alleen onder den eisch der Wet is. Hier op schreef mense den volgenden Brief, welken wy letterlyk zullen mededeelen:

‘Ik zyn waarlyk aangedaan over u brief die ik ontvangen hebbe Eensdeels vermids het dingsdags avond by onse Geliefde Rentm. Aysma al bekend gemaakt was door een brief dat ik u geschreven hebben daar by in dag ligt gestelt op een wys gans niet beminnelyk (o boose werelt)

Andersdeels vermids uwe Lettere ook gans niet aangenaam waren daar ik in myn Ziel voor god en Christus daar over bedroef zyn En wense ook aan niemant het te klagen dan aan hem die myn klagen regt kan beoordeelen Regt te zyn of niet, ik kan waarlyk zegge het doet my leet in myn Ziele ik wense het nogtans met zagtmoedigheid te dragen ik zyn met veel Ruymte aangedaan dat al wat ik tragte te

[p. 255]

vatte of meyne te begrype van de waarheid tot eer van Jesus borgtogt zoeke te vatten zoo in zyn verdienende of betaalende als in zyn toepassende geregtigheid ten dien Eynde Eerw. heer zou het wel kunnen gebeure dat ik in een of ander stuk wat al te bekrompe stond vreesende Jesus middelaars werk leyd daar schade door, dus waar het ook gelege met die vraag u gedaan want zoo een onbekeert mens mag en moet gevordert worden god te gehoorzaamen uyt kragt van de gegeve wet aan hem die nu nog buyten Christus is moet nootzakelyk tot zyn gevolg hebbe een godsdienst de mens te leeren buyten Christus en adams Kroos weer na Edens hof te weysen en na het Sacrament den boom des levens daar adam van god door den Engel voor altoos van verwydert werd en opmerkelyk met een vuurig lemmer eens Zweers zoo hy wilde wederkeere hy hem dan in Gods toorn zoude doode, en wel na dat het vrouwe Zaat geopenbaard was is hy verdreve, Ismaël mogt niet langer in abrahams huys blyve doe hy met Isaak spotte maar moest gaan dwale in de woestyne daar geen water tot lissing van Zyn dorst was dan water des wets daar hy meer dorst na kryge zoude verre van water des levens.’ - Qui capere potest, capiat.