Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1792

De winter.

Weldoende Winter! schoon me uw strengheid schaars bekoort,

Leert gy my 't Albestuur, met blyde toonen, roemen;

Keer vry, op uwe beurt, van 't eeuwig koude Noord:

Ik blyf u 't mild geschenk der hoogste Wysheid noemen.

moens.

Zo komt dan de trillende Winter den geschakeerden Jaarkring voltoojen - hy komt droef en norsch. Verzeld van donkere Wolken en dikke Nevelen, met sombere stappen aan. Dan - het zyn echter deeze, die myne Ziele tot plegtige gedagten, en - hemelsche overdenkingen, opheffen; ja, welkom zyt gy my, die ons heilzaamste nut, met kille handen, schenkt, en - beschouwden wy weleer, de bekoorlykheden der Lente, wanneer de blonde Mey zich cierde, met jeugdig groen en frische Lentekranssen: - de aangenaame Zomer en deszelfs uitwerkselen, - de bedaagde Herfst, met haare frische Winden en koele Schaduwen! Dat wy dan beproeven, om eindelyk de Winter, en alle deszelfs aanbiddenswaardige nuttigheden, insgelyks te beschouwen, op dat wy daardoor mogten opgeleid worden tot dankbaare aanbidding en grootmaking van Hem, wiens Grootheid, Wysheid en Magt, ontzag verwekt door de gantsche onafmeetbaare Schepping!

Nu schynt Natuur te kwynen, ter Winterslaap gereed te zyn, - de Zon thans na de uiterstens van 't Heeläl overhellende, breid nu even den korten dag over de Waerld uit, en schiet zyne schuinsche straalen door de dikke lugt neder, terwyl zyne verflaauwde schyf, van graauwe Wolken omgeeven, zeer schielyk weder ondergaat, om - de kwyneude Waereld in een langen nacht te dompelen. De sluimerende eenzaamheid bewoont, en Woud en Velden, - de werkzaamheid verstyft, en - het vaale doodskleed spreid zich over het Aardryk uit; zo valt de Winter, met eenen sterk

[p. 94]

drukkenden last, op 't Aardryk neder, - hoe verwonderenswaardig is hier weder de Natuur met alle haare veranderingen! den vorigen avond zag men haar eenvoudig en zonder cieraaden; maar thans heest een dikke Rym allerwegen haare fraaiheden uitgestort, - de vachten van het Schaap zyn geheel en al ruig gemaakt, en de lokken van den Reiziger, als ineen gekroest; de Wanden, en de gantsche grond, schynen als bestrooid met zilver! Dan - nu zwerft de strenge Vorst op barre Noorderstormen. Nu komen de dikke Wolken aan, zy rollen, zwaar weegende, haaren blanken wollen last voort, en - de witte - de nuttige, Sneeuw daalt in de stille lugt, na beneden; welk eene heerlyke verwonderingwekkende vertooning! nergens is eenig onderscheid van coleur, alle de Velden zyn in Winterpracht getooid, alles schittert van het heerlykste wit: de bosschen buigen haare gryze kruinen nederwaarts, en, men ziet geen onderscheid tusschen de gronden, tot den Ploeg geschikt, en die - welken tot groene Weiden bewaard worden; alles ligt bewaard, onder de kostelyke Sneeuw, en geeft zulk een sterk weerkaatsend ligt, ook in zyne gevolgen tot heerlyke einden dienende: ô! Hoe verbaazende zyn de Werken van den Grooten, den Aanbiddenswaardigen Schepper, en - hoe wonderbaarlyk verscheiden. Hoe buigzaam en gedwee is de Natuur onder zyne vormende Hand! Op zyn bevel neemt dezelfde stof verschillende gedaanten aan, en wordt in eene oneindige menigte van beeldtenissen hervormd: op het wenken van zynen Wil, wordt dezelsde hoofdstof, in ruigen Rym als eene fyne assche, op de aarde gestrooid, of - als een digt vlokkig dons over de wyde vlakte heen gespreid: dan - hoe heerlyk, hoe nuttig, is de nedergevallene Sneeuw, die, door zyne schittering, de staarende oogen doet pinken! Welk eene koude zy ook mag aanvoeren, zy schenkt ons echter het heilzaamste nut: levert een warm Dekkleed voor het Veldgewas: beschut het voor de nypende Vorst, en koestert zyne groe ende Werkzaamheid; zy blyft voor een wyle liggen, om haare beveiligende hoede te werk te stellen, en haaren kweekenden invloed te oefenen, en - wanneer het tydstip daar is, dat de straalen der leevenwekkende Zon het zelve doen versmelten, dan strekt het vocht tot heerlyke einden, daar het ontbindende Salpeter in de aderen der aarde indringt terwyl het de vooren; met dat groeizaame leeven vervult, welk zich in den bloessem van de Lente zal openbaaren, en - in de vruchten van den Herfst doen rypen.

En, beschouwen wy de heldere en blinkende dagen, van den vriezenden Winter, welke den Dampkring in een nuttig evenwigt houdt, daar door zynen adem de Zaaden der besmettingen worden weggevaagd: en - de vaalgevlerkte Pest, al vroeg, in haare geboorte wordt gesmoord: - de heldere zuivere

[p. 95]

lugt verlevendigt onze lichaamen; geeft ons nieuwe kragten - voed, en, vervlugt onze bloedbollen, - versynt onze geesten, - dringt met eene leevendige snelheid in dezelven. en zich een weg door de Zenuwen, welken hy versterkt, heen baanende, nadert hy het brein, dat volkonstige verblyf onzer edele Ziel. - De gantsche geschapene Natuur gevoelt de leevendigmaakende kragt des doordringenden Winters. - De aarde en derzelver Plantgewassen verzamelen hunne kragten voor het volgende Jaar byeen; de zuiverste en helderste Rivieren vertoonen in hun diep een doorschynenden spiegel, en murmelen, hoe langs hoe doffer, na maate zy, door de stremmende koude in hun loop beteugeld en vastgehouden worden.

O! Winterverst, met uwe aanbidlyke wonderen! vanwaar komen uwe scherpe schatten voort! vanwaar dat geheim vermogen! 't welk zyn bewind over alles uitbreid en - waaraan het fynste en geestigste vogt zelve niet kan ontsnappen! immers bestaat uwe verwondereuswaardige kragt in millioenen van Zoutdeeltjes, die met onzigtbaare hoeken en punten in de wateren der aarde, ja, allerwegen, door land en lugt, doordringen, en zich met die alle vereenigen.

Wanneer de stille avond genaderd is, en een einde aan den kortstondigen dag gemaakt heeft, wanneer het onbewolkte uitspansel met zyn helderst blaauw vercierd is, en het tallelooze getal van starren, met eenen ongemeenen luister aan het heerlyk lugtgewest schitteren! dan stort de Vorst haaren doordringenden invloed allerwegen uit; zo dat wy, by onze ontwaaking, als de morgenstond zyne oogen opent, de gantsche natuur als veranderd zien een harde korst bedekt het ondiepe moeras, en - de rivier weifeit in haaren loop, tot dat zy, door haaren stroom de glaze korst gebroken hebbende, voor een korten poos weder voortsnelt; doch eindelyk, door de vermeerderde koude, vastgeketend wordt, en in haaren nieuwen kerker moet blyven, - een allerkonstigst vlies bedekt de glasraamen onzer wooningen, daar zonderlinge vertooningen op te voorschyn komen, en allerkunstigste beeldtenissen als uitzwellen, de vrugtbaare akkers, worden als yzer, en - de vogtige weiden als marmer. Alle de vloeibaare paden zyn thans eenen vasten weg voor de voeten geworden: en, daar nog korts te vooren 't geschubde Vee als in menigte heenen zwom, daar wandelt nu de Mensch gerustelyk heenen.

Welk een aantal byzonderheden, in den voor ons zo nuttigen Winter; dan - het is niet alleen de Winter, neen, alle de Saizoenen. Het is God, die, op zynen tyd, de Hemelen met Wolken bedekt, die voor de aarde regen bereid, die het gras op de bergen doet uitspruiten!

Het is God, die, op zynen tyd, ons verzadigt met het vette der tarwe!

[p. 96]

Het is God, die, op zynen tyd, Sneeuw geeft als Wolle, den Rym strooit als assche, het Ys heenen werpt als stukken. Looft dan, met waare erkentenis, zyne groote, zyne verhevene, Werken: daar zyne wonderlyke Kragt door Hemel en Aarde is verspreid.

O! Gy groote en eenige oorsprong der Natuur, wiens Almagtige en onvermoeide Vingeren de Jaargetyden wentelen en bestieren: hoe vermogende, hoe gedugt, - hoe heerlyk, hoe majestieus zyn uwe groote werken, die gy alle met Wysheid hebt gemaakt; met welk eene aangenaame aandoening doordringen zy onze ziele, die, met verbaasdheid en verwondering, uwe onbegrypelyke wonderen beschouwd, - wonderen, enkel tot ons nut, en ter bevordering van ons geluk en genoegen verördend!

Mogten onze beschouwingen der Saizoenen waarlyk heilzaam zyn, dan zal ieder stap, dien wy, in het toekomende, door Gods heerlyke Schepping zullen doen, niet alleen des te leerryker, maar ook des te bekoorlyker, voor onzen geest zyn.

J.D.V..

22 December.