Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1792

[p. 570]

Nieuwste Poëzy van P.J. Kasteleyn. Te Amsterdam by W. Holtrop, 1792. In gr. 8vo, 188 bl.

‘Te onbedreeven zynde in de gronden en schoonheden zyner ryke moedertaale; bouwende op een valsch grondbeginsel, aangaande het waare Wezen der Poëzy; vervuld met de hersenschimmige fraaiheid eener zogenaamde losse Werktuiglykheid, welke weldra in slordigheid ontäart, en zich boven de, op de natuur gegronde, kanstregelen van het schoone, en de kieschheid en eigenäartigheid des styls verheven waant; was de Heer kasteleyn welëer vermetel genoeg, om de aandacht zelfs van het kundig gedeelte zyner Landgenooten, voor zynen zoo onbevoegden als onvolkomen arbeid, in 't vak der fraaije letteren, te verzoeken.’ - Dit, niet zeer gunstig, getuigenis geeft de Heer kasteleyn zelf, van zyne voormaalige bekwaamheden, in eene korte beschouwing zyner eertyds uitgegeeven Dicht- en Tooneelwerken; en noodig bericht by de uitgave van deezen arbeid, voor dezelve geplaatst: waarna alle zyne uitgegeevene Dichtwerken de Revue passeeren, en ten slotte, by voorraad, van deeze verzameling voor altoos worden uitgesloten. 1. De Graaf van Olsbach, Tooneelspel, naar het Hoogduitsche van brandis, (1778.) 2. Dormont en Julia, een Tooneelspel; ten deele uit het Hoogduitsche overgenomen. (1779.) 3. Dichtlievende Verlustigingen; eene verzameling van uit 't Hoogduitsch overgebragte Versen, (1779.) 4. De kunst om altyd vrolyk te zyn, naar uz. (1780.) 5. De Vaderlandsche Zanger, eenige losse oorspronglyke Stukjes, in 1781 uitgegeeven. 6. Geschenk voor Tooneeldichters en Tooneelspeelers (1781); meest vertaaling 7. De Marquis de Bouillé, Heldenspel (1782), bevattende de herovering van St. Eustatius, door de Franschen. 8. De Jufferlyke Kamerdienaar; een Blyspel (1783), zonder eenheid van daad of oogmerk. 9. Oorsprongelyke Dichtwerken (1783), een middenmaatig werk. En 10. De Tooneelstuiting, (1788). De volgende heeft de Dichter echter met meer genegenheid aangezien, en, by voorraad, nog behouden; 1. Moliere, Tooneelspel (1781), oorspronglyk naar goldoni. 2. Elfride, Treurspel, (1783 en 1787), naar het Hoogduitsche van bartuch. 3. Codrus, Treurspel (1784 en 1785), naar van cronegk. 4. Eduard de derde, Treurspel (1786), naar weisze: zynde dit Stuk ook in dit Deel der Nieuwste Poëzy te vinden. 5. Erastus en Lucinde, een Zangspel, naar geszner (1786). 6. Olintes, een Treurspel (1786 en 1789), gedeeltelyk naar van cronegk. 7. Carolina van Eerburg, Tooneelspel, (1788), gevolgd naar sprikmans Natuurlyke Dochter. 8. Wysheid de Zuil der Vryheid (1787), in Zangen; en 9. Lierzang over den

[p. 571]

invloed van een vast geloof aan de Voorzienigheid, (1791), door het Leydsch Genootschap: Kunst wordt door arbeid verkreegen, bekroond; en in het VIIde Deel van deszelfs Werken geplaatst.

Behalven het reeds gemelde Treurspel, Eduard de Derde, Kroonprins van Engeland, 't welk de laatste 75 bl. van dit Deel der Nieuwste Poëzy beslaat; zyn 'er de volgende Lierzangen in: 1. Aan Joanna. 2. Aan God. 3. Aan den Doed. 4. Aan Menschenvrienden. 5. Aan de Wysheid. 6. Aan Kortzigtigen. 7. Aan A. Vereul. 8. Vriendschapstrouw. 9. Washington. 10. God regeert. 11. Aan het Mededoogen. 12. Elise. 13. De twee gelieven. 14. Aan de Jongelingschap. 15. Aan de Liefde, en 16. Aan de Eenzaamheid. Tot eene Proeve strekke, uit deeze, de agt eerste Coupletten, van het schoone stuk:

God!.... aller glans is nacht by uwen glans te noemen,

En aller luister duisternis!

En echter durft het wormpje uw grootheid staamlend roemen,

Wyl 't wormpje óók 't werk der Almagt is.

*

Gy waart van eeuwigheid, Gy zult dezelfde weezen

Tot aller eeuwen eeuwigheid:

Maar nimmer wordt uw lof, uw roem, uw naam volpreezen,

Jehovah! God van majesteit!

*

Wat ben ik by deeze aarde? een stip, zoo klein, zoo teder,

Als 't drupje by den Oceaan;

Als 't stofje by den berg; als 't halmpje by den çeder;

Als 't lamplicht by de volle Maan.

*

En wat, wat is deeze aard' by duizend, duizend bollen

En waerelden, die uwe hand

In hunnen loopbaan doet door 't perkloos ydel rollen?....

Min dan één korl by 't oeverzand.

*

Wie telt de duizenden, de duizend myrryaden,

Verdubbeld door een duizendtal,

Der schepslen, die vóór my op deezen aardbol traden,

En 't heir, dat is en weezen zal?

[p. 572]

 

Wat zyn zy by het heir, dat leeft in alle kringen,

 

Door U gehangen aan het niet? -

 

Wat is dit heir by hen die uwen troon omringen?

 

Een teder, ligt te knakken, riet.

 

 

 

*

 

 

 

En wat dit glansryk choor by U, o Levensader?

 

By U, die was en weezen zal?

 

By U, der chooren God? By U, der heiren Vader?

 

By U, ô oorsprong van 't Heeläl?....

 

 

 

*

 

 

 

God!.... aller glans is nacht by uwen glans te noemen,

 

En aller luister duisternis!

 

En echter durft het wormpje uw grootheid staamlend roemen,

 

Wyl 't wermpje óók 't werk der Almagt is!

Of de Dichter, in het vervolg, nog eene nadere schifting in zyne Dichtstukken zal maaken, waar toe het woordje by voorraad eenig vermoeden geeft, zal de tyd leeren. Mogelyk zal eene nadere beschouwing hem doen opmerken, dat de reeds uitgeslotene Tooneelsluiting, als oorspronglyk werk, meer waarde heeft, dan Carolina van Eerburg; door hem, in hetzelfde jaar 1788, in 't licht gegeeven: al ware het zelfs dat zyne Vertaaling van het laatste het oorspronglyke van sprikmans overtrof. Mogelyk zal hy zien, dat hy, eertyds te gunstig over zyne Werken gedacht hebbende, nu in eens al te streng met dezelve handelt. Zynde het, ten voordeele zyner Leezeren, te weuschen, dat de verdere beschouwingen hem, in alle tyden, toch zoo gelyk aan zich zelven zullen doen blyven, dat in laater jaaren ook deeze Nieuwe Poëzy niet door hem uitgesloten worde.