Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1792

Stof tot Onderhoudingen by Zieken en Stervenden, door J.C.F. Witting. Uit het Hoogduitsch vertaald. Te Coevorden, by J. van der Scheer, en te Amsteldam by A.B. Saakes, 1792. 104 bladz., in gr. 8vo.

Dit boekje bestaat uit agttien hoofdstukken, waarvan wy den inhoud kortelyk zullen opgeven. Het eerste bevat onderrigtingen, hoe men ziekten beschouwen moet, naamelyk voor eerst, als middelen, waardoor God de heilzaamste gedachten in ons wil verwekken, ons wyzer ma-

[p. 140]

ken, en tot de deugd aansporen; ten anderen, als middelen, om ons nadruklyk aan ons einde te erinneren, en ons den dood van naby te vertoonen; ten derden, als middelen, om ons vergenoegdheid te leeren; en eindelyk ten vierden, als bewyzen, dat het in Gods magt staat, ons eenig goed te ontnemen, of te geven, en dat alle weldaden, die wy genieten, vrye geschenken zyner genade zyn.

Het tweede behelst Vermaningen tot bekering in Ziekten, aangedrongen door de beschouwing van het oogmerk, dat God met het toezenden van ziekten heeft, en door de erinnering aan het oordeel Gods, dat ons inwagt, aan de vruchten van den Zoendood van Kristus, en aan de plichten, waartoe zyne liefde ons bewegen moet.

In het derde worden eenige goede overdenkingen aangeprezen, die men op een Ziekbed met vrucht zich eigen kan maken, en tevens eenige goede voornemens opgegeven, welken een zieke vooral behoort te koesteren. De ziekte wordt hier beschouwd, als den lyder misschien aan den dood zullende overgeven, en de dood wordt aangemerkt, als de bezolding der zonde, maar tevens ook voor den gelovigen als eene herschepping, in welke hy weder wordt het Evenbeeld van God. De Kranke wordt dus vermaand, om de oorzaak van den dood, de zonde, te bestryden; om den overigen tyd, dien hy nog te leven heeft, wel te besteden; om zich, wanneer hy weder hersteld mogt worden, tot eene vuuriger dankbaarheid jegens God, en meer medelyden en geduld met Zieken, te verbinden; en eindelyk om zyne ziekte gelaten te dragen, uit aanmerking van de nuttigheden, welken dezelve voor zyne vrienden hebben kan.

In het vierde worden de plichten der Zieken jegens hunne oppassers en vrienden opgegeven; gelatenheid; goedwilligheid; vriendelykheid; zorg voor de gezondheid der oppassers, vooral wanneer de ziekte van een besmettenden aart is; dankbaarheid voor ontvangene liefdediensten; pogingen om het Ziekbed voor anderen Leerryk te maken; en eindelyk behoorlyke zorg voor hunne wettige erfgenamen, en voor de opvoeding hunner kinderen.

Het vyfde geeft de plichten der Zieken op, betreklyk de herstelling hunner gezondheid, waartoe een behoorlyk gebruik van geneesmiddelen, een gepaste leefregel, en vooral het gebed tot God, aangeprezen worden, en welke plichten de Schryver aandringt, uit de verplichting, die wy hebben, om ons Leven ten dienste der Maatschappye te verlengen.

[p. 141]

De plichten der Zieken, by en na de genezing, maken den inhoud van het zesde hoofdstuk uit. Hetzelve bevat dus voorschriften van dankbaarheid jegens God voor zyne uitredding, en jegens de vrienden van den Zieken voor hunne oppassing; en voorts aanmaningen, om het gedrag, dat men in de ziekte gehouden heeft, te overdenken, en de goede voornemens, die men in dezelve heeft opgevat, niet te vergeten.

Het zevende wyst de plichten aan, die men by toenemende ziekte te betrachten heeft; en het achtste die, welken, by lang aanhoudende ziekte, op ons liggen. In het eerste geval worden vermeerdering van moed en vertrouwen op God, en een levendiger voorstelling van de mogelykheid des doods; in het andere, eene aandachtige bepeinzing van de veelvuldige nuttigheden van een langdurig lyden, aangeprezen.

Het negende bevat opwekkingen tot vertrouwen op God, en het tiende opwekkingen tot geduld in ziekten. De eerste zyn ontleend uit vorige bewyzen van Gods liefde, uit de beschouwing van zyne deugden en volmaaktheden, uit zyne welgemeende beloften, en uit zyne vaderlyke voorzienigheid; de andere uit des menschen onwaardigheid, uit het onteerende van alle twyfelingen voor iemand, die zyn geloof met eede bekrachtigd heeft, en uit de drangredenen, die het Kristendom oplevert tot eene heldhaftige lydzaamheid.

Het elfde behelst opwekkingen en onderrigtingen tot het Gebed in ziekten. Eerst wordt hier van de verligting gesproken, welke een godvruchtig gebed geeft; dan van de opwekkingen, die God zelf aan den lyder gedaan heeft, om 'er zich van te bedienen, en van de beloften, die hy 'er aan heeft gehecht; en eindelyk van de vereischten van hetzelve, een geheiligd hart, aandacht, vuurigheid, vertrouwen, en onderwerping aan Gods wil.

Vertroostingen voor Zieken worden in het twaalfde hoofdstuk opgegeven, ontleend deels uit een aantal Bybelplaatzen, die in het midden van het zwaarste lyden het hart van den gelovigen met hoop vervullen moeten, wanneer hy aan zyne tedere betrekking op een verzoenden Vader denkt; deels uit het lyden van onze medemenschen.

Het dertiende bevat opwekkingen tot het vrolyk en manmoedig sterven; vermaningen, om niet uit mismoedigheid, of driftige onverduldigheid, na den dood te verlangen; om ook, uit liefde tot het leven, voor denzelven niet te zeer te vrezen, maar, integendeel, door de verwagting van een beter

[p. 142]

leven gesterkt, denzelven getroost te ondergaan; om het lot der nablyvenden aan God toe te vertrouwen, en zich met de hope des wederziens te troosten; om niet voor den stryd des doods te vrezen, maar zich op de bescherming van Jesus gerust te verlaten; enz.

Het veertiende pryst de standvastigheid in de laatste dagen en uuren aan, uit aanmerking van de nabyheid der eeuwige ruste en belooning, het voorbeeld van Jesus, de eer van het Kristendom, de verplichting, om aan anderen een voorbeeld te geven; enz.

Het vystiende bevat een afscheid en zegenwensch eens stervenden aan de Nablyvenden; het zestiende eenige bybelplaatzen en stichtelyke bedenkingen, die by de aannadering eens stervenden met vrucht gebruikt kunnen worden, en eene Voorbede voor eenen stervenden; het zeventiende een gebed voor de nablyvenden na het overlyden hunner vrienden; en het achttiende eindelyk eenige stichtelyke Overdenkingen voor dezelven, eerst algemeene, en naderhand meer byzondere, voor ouders by den dood van een kind, voor weduwen en weezen.

Alle deze onderwerpen zyn op zulk eene wyze behandeld, dat dit boekje wel voor zeer eenvouwige menschen eenige nuttigheid hebben kan; doch denkende Kristenen, die door ziekten bezocht worden, en eenige handleiding tot bestiering hunner overdenkingen behoeven mogten, zouden hetzelve al te oppervlakkig en te flaauw geschreven vinden, dan dat het in staat zou zyn, om hunne denkbeelden te verlevendigen, of hun hart te treffen.