Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1790

Twee Leerredenen, gehouden in de Luthersche Gemeente te Bodegraven, den 9 Aug. en den 6 Sept. 1789. Door J.F. Scheffer, Leeraer in de Luthersche Gemeente te Rotterdam. Te Rotterdam by E. van der Dries, 1789. Behalven de Voorreden, 50 bladz. in quarto.

Ter gelegenheid dat de Bodegraefsche Gemeente, wachtende op de komst van haren beroepen Leeraer, nog Herderloos was, heeft de Eerwaerde Scheffer, op derzelver aenzoek, deze Leerreden aldaer gedaen; en de vriendlyke aendrang dier Gemeente heeft hem overgehaeld, om dezelven door den druk gemeen te maken.

De eerste heeft ten onderwerpe de Wraekzucht, onder den schyn van yver voor de Waerheid of Deugd, naer aenleiding der geschiedenisse gemeld, Luc. IX. 51-56. waeromtrent zyn Eerwaerde de drie volgende zaken in opmerking neemt. (1.) De gelegenheid tot den byzonderen yver der Apostelen tegen de Samaritanen. (2.) Op welke schyngronden van regt de Apostelen gemeend mogen hebben, hun verlangen na strafoefening over de Samaritanen te kunnen regtvaerdigen. En eindelyk (3), hoe 'er gegronde reden zyn, om de Godlyke langmoedigheid te verdeedigen, en de schyngronden, waerop de wraekzuchtige yver der Apostelen berustte, te wederleggen. Aen ene oordeelkundige en bondige behandeling dezer drie stukken, hecht onze Leeraer voorts ene zeer wel ingerichte toepassing, strekkende inzonderheid om zyne Toehoorders het minzaem character van Jesus ter navolginge voor te stellen, en hen te waerschuwen tegen een soortgelyk wangedrag als dat der Apostelen, 't welk, in velerleie opzichten, ook nog heden maer al te dikwerf plaets heeft. Hier mede verbindt hy, met het afloopen zyner Leerreden, nog ene welgepaste herinnering,

[p. 149]

die, gelyk hy gegrond aenmerkt, zeer noodig, en tot onze rust in dit leven bevorderlyk is. ‘Wacht u (zegt hy,) voor geringe misslagen, op dat gy niet in den haet der wereld valt! Een misslag van onachtzaamheid, en onbeleefdheid, onvriendlykheid kan u het grootste onheil berokkenen. De Samaritanen weigeren Jesus huisvesting te geven, en, zo Jesus het niet verhinderd had, zouden de Apostelen hen om die reden door het blikzemvuur verpletterd hebben. Groote God! Wat is de mensch?’

's Mans tweede Leerreden behelst, onder de opheldering van des Apostels tael, Eph. I: 19, 20, ene beschouwing van Gods Almagt in het Ryk der Genade; welke hy, naer luid van 't voorstel, nagaet, zo als dezelve zich openbaert, zo wel (1.) in de geloovigen, als (2.) in Christus. Ene wel doorwerkte overweging van dit onderwerp, in beiderleie betrekking, gaet vergezeld van ene treffende toepassing, welke den Toehoorder opleid, om die Almagt dankbaer te erkennen, dezelve hoog te agten, en daer mede werkzaem te zyn, in de troostryke verwachting dat dezelve ons bestendig zal byblyven, en ter gelukzalige eeuwigheid opvoeren. - Deze werking der Godlyke Almagt in 't Ryk der Genade, stelt zyn Eerwaerde, ten opweklykste, in een sterk en allezins aanmoedigend licht. Dan, als een Luthersch Predikant, is hy echter van oordeel, dat dezelve niet onwederstaenbaer te noemen zy; en hy beweert, dat men, uit dit denkbeeld van ene wederstaenbare genadewerking, gansch ongegrond zou afleiden, dat niet God, maer de mensch het werk der bekeeringe begint, daer het toch God is, die hem eerst tot bekeering roept. Mitsgaders, dat men dezelve daerom als niet genoegzaem zoude hebben aen te merken; nadien de hinderpalen, die de werking van een allerkragtigst middel beletten, nooit ene oorzaek kunnen zyn, om dat middel kragtloos te heten. - By de overdenking van dit onderwerp doet hy zyne Toehoorders gadeslaen, dat het verzetten tegen die almagt geduchte gevolgen heeft; en te gelyk waerschouwt hy hen tegen ene aen de andere zyde verkeerde denkwyze omtrent Gods genadewerking, waeromtrent hy zich op deze wyze verklaert.

‘Zo dwaes en ongeloovig is het van de andere zyde voor den verlegenen mensch, om te wantrouwen aen Gods bewaringe. Wat kan een mensch toch meer begeeren, dan eene goedertieren almagt? Zoo dwaes is het, voor zich zelven bezorgd te zyn, en anderen te waerschouwen, om toch niets te ondernemen, of te doen in eigene kracht. “Ach!” hoor

[p. 150]

ik daer zuchten; “ach mensch! doe toch alles in de kracht der genade! doe niets voor dat gy die genade zyt deelachtig geworden; want anders staet gy in gevaer, van een werkheilige, en wetgezinde zondaer te worden, by alle uwe opregte voornemens in 't goede.” Ginds hoor ik twistende zeggen: “de mensch kan door de kracht der natuur geene goede werken doen;” terwyl de ander sterk beweert, “dat de mensch eenen vryen wil hebbe.” Dan waartoe al die woordenstrydt? heeft de mensch wel eenige kracht, die hy niet van God ontvangen heeft? wat moeten wy dan doen? ophouden met beuzelen over menschelyke woorden, en terstond, van nu af aen, gebruik maeken van die krachten, die wy bezitten, tot liefde van God en den naesten. Dit zal ons den kortsten weg baanen tot ons eeuwig geluk. Werkt zoo, als of gy alles vermogt te doen! bekommert u niet, of de kracht, die in uwe ziele is, de kracht der natunr of der genade zy! slaet maer handen aen 't werk, en wy verzekeren u, dat de almagt u sterken zal. Wilt gy den eersten weg bewandelen, zo staet gy in 't gevaer van 't getal dier werklooze christenen te vermeerderen, die, om hunne geestelyke traagheid, van iets goeds te doen, te verschoonen, voorgeven, dat zy nog op de genade wachten, die hun hart nog niet wil bewerken, (even als of 'er een tyd was, waer in God aen 's menschen bekeeringe niet zoude werkzaem zyn.) Het is wel waer dat vele vromen de geestelyke krachten in die mate niet bezitten, als zy wel begeerden, maer hy spreekt onverstandig, welke zegt, dat een mensch geene krachten ten goede heeft. Dit is onze meening, dat wy ons dagelyksch moeten gewennen, om de krachten te gebruiken, welke wy in ons vinden. Niemand zal dat op den duur vruchteloos doen; want Gods kracht zal in deszelfs zwakheid magtig worden. De Heer vermeerdert zyne genade in evenredigheid van het gebruik, het welk wy daer van maeken; en by tegenstelling gaet het met de geestelyke en zedelyke kracht, als met het yzer, het welk zyne veerkracht door den roest verliest.’