Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1790

Gemeenzaame Brieven over verscheiden waarheden, invloed hebbende op den beoeffenenden Godsdienst naar het Euangelie, in een naauw verband staande met de Leere der Verzoening door Christus. Uitgegeven door een vriend van Waarheid, Godsvrucht en Vrede. Tweede en laatste Stuk. Alom te bekomen. 284. bladz. in gr. octavo.

Overeenkomstig met het hoofdbedoelde van den Autheur, en zyne manier van beschouwing der Euangelische waerheden, in de negen voorige Brieven, ontvouwen deze acht laetsten, volgens des Schryvers denkwyze, de Leer der Nederlandsche Kerke, naer den inhoud der Euangelieleere en de voordragt der formulieren van eenigheid, nopens des Zondaers kennis van zyne ellende, en deszelfs verlossing door Jezus Christus. - Hy tracht zynen Vriend eerst te doen opmerken, wat men in agt behoore te nemen, om zich een recht denkbeeld te vormen van de ware kennis der elende; hierop verklaert hy hem den wezenlyken aert dier kennisse, mitsgaders het rechte oogmerk, waer toe de Zondaer deze zyne elende kennen moet; toonende vervolgens, dat alles, wat hy deswegens voorgedragen heeft, naer zyn inzien, volkomen overeenstemt met Gods Woord en de leer der Kerke. - Dit in een viertal van Brieven nagegaen hebbende, maekt hy 'er in den veertienden Brief zyn werk van, om een klaer en duidelyk bericht te geven, van de wyze, op welke, en van de persoonen, aen welken de beloften des Euangeliums, van Gods wege, gedaen worden; op dat een Zondaer, zyne elende, uit de wet, door het Euaugelie, geestlyk kennende, bewoogen worde, tot Gods genade in Christus den toevlucht te nemen. Zulks leid hem, om, in den vyftienden Brief, zyne gedachten mede te deelen, over des zondaers Verzoening met God, en deszelfs Regtvaerdiging voor God in Christus, met aenwyzing, dat deze, schoon waerlyk van elkander onderscheiden, nochtans een zeer naeuw verband met elkander hebben. Hieraen hecht hy, in een volgenden Brief, by manier van Aenhangzel, ene ontvouwing zyner hooge gedachten over de oneindige

[p. 100]

waerdy van 's Heilands dood, overeenkomstig met Gods woord en de aengenomen formulieren. En eindelyk bepaelt hy zich, in den laetsten brief, nog tot het overwegen der Kerkleere, zo aengaende het eerste en naeste voorwerp des geloofs, als aengaende den naesten en vasten grond des geloofs, volgens het Euangelie.

De Opsteller van dit Geschrift behandelt in deze zyne gemeenzaame Brieven verscheiden onderwerpen, die verschillend begrepen, of althans op verscheidenerleie manieren voorgesteld worden, door dezen en genen, die zich echter, de een zo wel als de ander, op de Nederlandsche Kerkformulieren beroepen. Hy komt wel voor als een bekwaem en yverig verdeediger van zynen aenhang; maer te gelyk houd hy alleszins de bescheidenheid in 't oog, en legt het 'er bestendig op toe, om de gemoederen, door overtuiging, te verenigen: 't welk ligtlyk zou kunnen geschieden, wanneer men ter wederzyde begon te begrypen, dat ver de meeste verschillen over onderwerpen van die natuur niet zo zeer gaen over de zaek zelve, als wel over de manier van beschouwen. Dit is voor onpartydigen, in en buiten de Nederlandsche Kerk, die alle onminzame woelingen van dien aert, onder de Christenen, met medelyden beschouwen, zeer zigtbaer; en zy zullen des gereedlyk hunne toestemming geven aen de volgende tael van onzen Briefschryver: ‘Men kan toch in de waarheden, als waarheden, zo als die van God aan ons geopenbaard zijn, en in onze kerk geleerd worden, eenstemmig zijn; en nogthans van veelen zijner Medechristenen verschillen, in de wijze, op welke men die waarheden begrijpt; in het begrip, 't welk men zich van die waarheden vormt; in de gedaante, in welke men die waarheden zich voorstelt; in het leerstellig kleed, waar mede men die waarheden opsiert, of in het oogmerk, waartoe men ze voordraagt.’