Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1790

Nederlandsche Insecten, door J.Ch. Sepp. Te Amsterdam, by J.C. Sepp, 1789. In quarto.

In drie Plaaten levert ons de opmerkzaame Sepp eene uitvoerige en naauwkeurige aftekening eener Rupfe, door alle haare veranderingen tot in een Vlinder; welk Insect hy te onderscheidenlyker gemaald en breeder beschreeven heeft, om dat deszelfs veranderingen eenigzins byzonder zyn. De Rups zelve is, van wegen haare gulzigheid, bekend onder den naam van Veelvraat; en Linnaus noemt haaren Vlinder Phalena Rubi, of Braamuil, om dat de Rups ook op de Braambezien gevonden wordt. Zy vervelt viermaal^(*), en ondergaat telkens geene ge-

(*) Nopens de vervelling, welke alle soorten van Rupsen, doch de eene meermaals dan de andere, moeten ondergaan, ter oorzaake dat haare huid, welke zich niet genoeg kan uitzetten, te eng wordt, voor het in uitgebreidheid toegenomen lichaam, tekent de Heer Sepp, ter deezer gelegenheid, hier het volgende aan.
‘Vermits het uitwendige dezer Dieren, der Rupsen-Vel namentlyk, niet grooter kan worden, maar door den wasdom van de inwendige deelen van het Dier te klein word, zo moet het zich uit dien hoofde op eenmaal, en wel al het buitenste te gelyk, van het eigentlyke Lichaam des Diers afzonderen. Deze aszondering heeft niet alleen maar betrekking op het Vel als Vel alleen, maar ook op alles wat op en aan het zelve is: dus verwisselen of liever stroopen as, ook alle de aldersynste, zo wel als aldergrofste Hairen, Doorens, Hoorens, Klaauwtjes en wat dies meer is van eene Rups. Van hier is het ook, dat aan eene zodanige afgestroopte Huid eener Rups, alle de zich aan dezelve bevindende Hairen enz. wezentlyke holle Buizen zyn, in dewelken men met Microscopische hulp kan inzien, zo lang namentlyk, als het asgestroopte Vel der Rups zyne vogtigheid of zweet, welke het onder het vervellen verkreegen heeft, nog bezit; want deze vogtigheid, of dit zweet, verdroogende, krimpt alles aan het Vel in elkanderen. 't Is zeer ligt te begrypen, dat, zal 'er zo eene volmaakte loslaating van alle de uitwendige deelen eener Rups geschieden, gelyk 'er by het vervellen moet geschieden, en ook werkelyk plaats vind, dat tot deze afzondering eenige tyd nodig is: hierom is het dan ook, dat alle Rupsen twee, drie, vier, ja zomtyds meer dagen, tot deze afzondering van hunne oude huid, zich stil ter neder zetten, en, om zo te spreeken, als met gelaatenheid afwachten, zonder in dien tyd eenig Voedzel te gebruiken; 't welk men als dan op 't vervellen zitten noemt. Zeer geredelyk kan men dit zien, of eene Rups op 't vervellen zit, of niet, door de verschuiving of verplaatzing van den ouden Kop: want deze begint, zo dra een Rups zich op 't vervellen zet, terstond geheel naar beneden te zakken, tot voor het Gebit of den Mond van den nieuwen Kop, waardoor het dus ook aan eene Rups, in dien staat zynde, volstrekt onmogelyk is iets te kunnen vreeten.’

[p. 18]

ringe verandering van koleur en gedaante van opperhuid. Met de vierde vervelling volwassen, en steeds in schoonheid toegenomen zynde, schikt zy zich egter nog niet ter verandering in eene Pop; maar blyft bestendig haar voedzel gebruiken. Hier mede volhardde zy, volgens de waarneeming van den Heer Sepp, na haare laatste vervelling, in 't begin van Augustus, zo lang hy haar Willige bladen verzorgen kon. Met den invallenden Herfst dit voedzel missende, en nu geen trek tot ander voedzel

[p. 19]

schynende te hebben, bleeven deeze zyne verzamelde Rupsen, zonder iets te nuttigen, al vast rond kruipen, tot dat de vermeerderde koude van het Jaarsaisoen hen eene schuilplaats deed zoeken, onder de dorre bladen en andere ruigte, die hy haar gegeeven had, waar onder elk deezer Rupsen zich geheel in elkander rolde, om dus, nog als Rups, te overwinteren. ‘Of zy, (zegt hy) deze in elkander gerolde gedaante aanneemen, om haare uitwaassemingen des te minder te doen zyn in den Winter, wanneer zy toch geen voedzel, zo 't my is toegescheenen, gebruikten; dan of zy dit doen om de inwendige warmte, om zo te spreeken, als meerder by elkander te houden, is my onbekend, doch het eene of andere schynt niet onwaarschynlyk te weezen.’ - In deezen stand bleeven, gelyk hy ons verder berigt, die Rupsen tot den 25^ten Maart, in 't volgende jaar, toen een warme dag haar zich op nieuw deed beweegen, 't welk vervolgens, by aanhoudende warmte, meerder toenam. Zy verkoozen egter geen voedzel te gebruiken, en 't liep aan tot in 't begin van May, eer zy zich, ter veranderinge in eene Pop, een spinzel vervaardigden, dan, eer ze hier toe kwamen, sneuvelden 'er veelen, ‘en zulks scheen,’ zegt onze Waarneemer, ‘niet veroorzaakt te worden door eene schielyke en geweldige berooving van het Leeven, maar door een langzaam verminderen en uitteeren van alle vermogens en krachten des dierlyken leevens; waardoor ze al langzaamerhand haare grootte en schoonheid verlooren, tot dat ze, in eene onaanzienlyke gedaante, geheel ingekrompen, stierven.’ - Deeze Rupsen, die eenige dagen noodig hebben, om hun spinzel, 't welk zy ongemeen lang en ruim maaken, te vervaardigen, liggen langer, dan andere Rupsen gewoonlyk doen, op haare verandering: 'er verliepen altans, volgens dit berigt, van toen af, dat de Rups zich begon in te spinnen, tot op haare verandering in eene Pop, niet minder dan 17 dagen; waar uit vervolgens de Vlinder hervoortkwam.