Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1788

De Sentimenteele Echtgenoot, of het Huuwlyk, zo als 'er eenigen zyn. uit het Fransch vertaald. Te Dordrecht, by J. Krap, A.Z. 1788. In octavo 204 bladz.

Myn Heer Bompré, in den sterksten zin een sentimenteel Man, laat zig door zyn aandoenlyk gestel overheerschen, 't welk hem trapswyze ongelukkig maakt: waarvan hy zynen Vriend St. Tnomin, by brieven, van tyd tot tyd berigt geeft, hem tevens om zyn raad verzoekende, doch van wiens raad hy, uit hoofde zyner sterke gevoeligheid, geen verstandig gebruik weet te maaken. - Naar zynen staat in zyne soort gelukkig, gevoelt hy egter, dat hem, ter volmaakinge van het zelve, eene Huisvrouw, als een recht deelgenoot van zyn geluk, ontbreekt. Eerlang voltrekt hy een Huwelyk, 't welk hy in de uiterste volmaaktheid beschouwt, en waarin hy zig, met de sterkste aandoening, het hoogste genot van geluk voorstelt. Dan hy vindt zig in die streelende verwagting weldra te leur gesteld; te meer, daar zyne Huisvrouw, niet alleen van jonger jaaren, maar ook van eene gansch andere geestneiging is, dan hy; en waaromtrent hy, als te gevoelig, niet geschikt is, om zich als een rechtschapen Man te gedraagen. Tedere liefde maakt hem al te inschiklyk; in zyne toegeevendheid slaagt hy ongelukkig; dit treft zyn aandoenlyk gestel zeer hevig; zyn gevoelig hart klopt egter nog voor zyne waarlyk geliefde Egtgenoot; hy hoopt steeds op beter maar herhaalde te leurstellingen verydelen zyne hoop; en hy is ten laatste het Slagtoffer van zyne sterke gevoeligheïd.

[p. 641]

Door de hevigheid van zyn aandoenlyk gestel is hy niet meer magtig, aan 't geen hem dermate treft, tegenstand te bieden; zulks doet hem besluiten een einde van dat alles te maaken, door zigzelven met een pistoolschoot uit alle die rampen te verlossen, waaraan het sentimenteele hem, geduurende zynen Egt, bloot gesteld heeft. - Men kan zyn character genoegzaam opmaaken, uit de volgende beschryving, die hy van zigzelven en zyn toestand geeft, in een zyner Brieven aan den Heer St. Thomin, die hem, naar 't schynt, verweeten had, dat hy zig ongeluk op den hals haalde, daar hy gelukkig kon weezen.

‘Gy zegt my, (dus va gt hy aan,) terwyl gy my doet zien, dat gy gelukkig zyt, op eene gansch niet koele wyze, dat ik het ook moet zyn, om dat ik eene vrouw heb, die veel geest heeft, en zeer beminnelyk is; ik zal u daarin gelyk geven, als gy wilt, en dat zal waar zyn, indien ik terstond meester zal kunnen worden van eene zekere gevoeligheid, welke ik in myne ziel heb, en zo ras ik niet meer eene zekere onverzetlykheid, in myne geaartheid, zal hebben, die oorzaak is, dat ik de gevoelens, welke ik my eens eigen gemaakt heb, niet zonder moeite en smert kan laaten vaaren. Ik had my aan alles wat my omringde verknocht, ik had daar iets zedelyks in geplaatst, welk alle myne aandoeningen vervulde, en de erkentenis, welke ik in de gevoelige weezens ontmoette, voldeed myn hart: niets was voor my onverschillig; noch in myn huis, noch in myn buurt, noch in iets van al het geen my bezig hield Als ik eene vrouw, eene gezellin nam, twyffelde ik niet, of myne gevoelens zouden de haare worden, en dat zy niet gelukkig zyn zou dan door myn geluk; en alles, wat my daaraan doet twyffelen, is voor my een grievend denkbeeld. Ik weer dat zo veel van my af, als in myn vermogen is, ik veroordeel my zelven, maar des niet te min lyd ik 'er door. Het is eigenliefde, het is vooroordeel, het is lompheid, als gy zo wilt, maar de smert gaat haaren gang, en het hartzeer volgt my op de hielen, inzonderheid dan, als ik zie, dat myne vrouw weinig liefde heeft voor het geen ik beminde; dat zy zich verwydert van het geen naby my was, dat zy verandert het geen ik dacht dat wel ingericht was. Ik verbeeldde my, dat ik, van het geen ik genoot, niet meer alleen geneuchten zou hebben; ik hoopte myne geneuchten te verdubbelen, door dezelve, met haar, te deelen, en ik heb niets anders gevonden, dan moeilykheden, dan tegenstribbelingen. Het vermaak is nooit, daar ik dacht dat het was; 'er worden moeitens en veranderingen vereischt om het te vinden; maar laat het my in de toekomst zien; het geen tegenwoordig is, is nooit zo als het zyn moet. Men bewyst my, volgens de regelen van smaak, dat ik my van alle myne denkbeelden ontdoen moet; en men bewyst my, met zeer veel vernuft, dat myn genoegen en myn geluk eene dwaaling zyn; uit eene ydele beleefdheid, ben ik verplicht om het te gelooven. Zo was

[p. 642]

ik, by voorbeeld, ingenomen met de eenvoudigheid van myn huis; het was het huis van myne voorouderen, van myn vader; ik strekte den eerbied, dien ik voor hun heb, en dien zy verdienen, uit tot alles wat hun toebehoord had; myn oude huisraad was het hunne geweest, daarenboven is het goed en gemaklyk. De uitgaven die 'er gedaan zullen moeten worden, om het voor ander huisraad te verwisselen, zullen my het middel ontnemen, om een ander vermaak te genieten, waarin myn hart een beter genoegen neemt. Ik had het alles, zo als het is, willen houden, maar ik moet daarvan afzien, en de ontwerpen over alle die veranderingen veroorzaaken my hartzeer; doch myn lieve vrouw geeft daar, met zo veel geest en bevalligheid, rede van, dat het onmogelyk is om haar tegen te spreken. Is het mogelyk, myn vriend, dat men een vrouw, welke men bemint, weerstand biede? Die zo zagte, zo zwakke, wezens hebben verwonderlyke kragten; ik had dat nooit geloofd. Welhaast zal men in de kamer, welke myn vrouw voor zich gekozen heeft, verbeteringen beginnen te maaken; het is die kamer, welke myn vader, in zyn leven, tot zyn gebruik had, en welke ik, na hem, in gebruik gehad heb; men zal daar een bedkamertje in maaken; daar zal een kleedkamertje in zyn; en ik geloof, in waarheid, dat 'er ook een kleerenkas in wezen zal. Myn lieve vrouw zegt, dat zy een vertrek moet hebben, daar zy alleen zyn kan: ik had nooit gedacht dat zy by my gekomen was, om alleen te zyn. Zie daar myne verwenschte gevoeligheid, die zich alles aantrekt, en die niets anders moet zien dan het geluk veranderen. Myn lieve vriend! kom my te hulp, zeg my, dat men elkanderen beminnen kan, en tevens eene verschillende denkwyze, een verschillend gevoel kan hebben; dat de tederheid de overeenstemming van denkbeelden niet noodzaaklyk medebrengt; zeg my, dat het vernuft voor alles gaat, dat de aandoeningen vooroordeelen zyn; dat de gevoeligheid een ondeugd is.’