Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1788

[p. 620]

Geloofsbelydenis van Z.K.H. Prins Fr. Willem, Kroonprins van Pruissen, benevens de Aanspraaken en de Leerreden, by deeze gelegenheid gedaan. Op hooggunstig bevel in het licht gegeeven, door Fr. G. Sack, Koninglyken Hofprediker, Opper Consistoriaal- en Kerkenraad. Uit het Hoogduitsch vertaald. In Gravenhage, by J. du Mee en Zoon, 1788. In gr. 8vo. 70 bladz.

Naer luid van 't Voorbericht, behelst deze Geloofsbelydenis een volledig verslag van 't geen Z.K.H. de Kroonprins op de aen hem, by zyne aenneming tot Lidmaet der Kerke, voorgestelde Vragen geantwoord heeft, 't welk door den Eerwaerden Sack, ten grootsten deele met 's Prinsen eigen woorden, in den vorm van ene achtervolgende en zamenhangende Geloofsbelydenis gebragt is. Dezelve behelst een geregeld verband van de voornaemste Godsdienstige waerheden, onder ene uitdrukkelyke omhelzing der Euangelieleere, wel inzonderheid zo als dezelve door de Protestanten geleerd word; verklarende de Vorst nog nader, zo lang de bekende scheuring der twee Hoofdpartyen stand houd, te behooren tot de zich noemende Gereformeerde Kerk, als bevindende dezelve met de Heilige Schrift meest overeenstemmende: van waer hy dan ook besluit in dezelve onwrikbaer te volharden. Met het voordragen hier van doet Z.K.H., by gepaste aenleidingen, herhaelde ernstige betuigingen van zyne oprechte voornemens om in alles zyne pligten, zo in 't algemeen, als in zyne waerdigheid in 't byzonder, ter harte te nemen, en zich dus te gedragen als een Christen; het welk hy in dezen plechtig beloost, met het vernieuwen en bevestigen zyner Doopgelofte. - De Gebeden en Aenspraken des Leeraers, voor en na het afleggen dezer Belydenisse, zyn hier bygevoegd; en zo ook 's Mans Leerreden, vier dagen later uitgesproken, by de eerste toenadering van Z.K.H. tot het Heilige Avondmael: in welk alles ene manlyke ernsthastigheid en nadruklyke wyze van voordragt by uitstek doorstraelt, met ene gepaste gebruikmaking van alles, 't geen het plechtige hem, in dezen, aen de hand gaf.

Het hoofdonderwerp der Leerreden is, naer aenleiding der textwoorden, Pred. XII. 13, de algemene verplichting

[p. 621]

tot Godsdienst; het welk den Eerwaerden Sack eerst het oog doet vestigen op den Godsdienst, en vervolgens op de algemene verplichting tot denzelven. Zyne omschryving van den Godsdienst luid aldus. ‘Dezelve is niets anders dan eene oprechte en werkzaame Vereering van God; eene Kennis van het hoogste Wezen, die in het leven en het doen of de daaden overgaat: hy is derhalven een zeker Gevoelen en Gemoedsaart, eene gesteldheid van het Hart, die zich in het geheele gedrag der Menschen openbaart.’ Op de breedere ontvouwing dezer omschryvinge, gaet de Leeraer over tot het tweede gedeelte zyner voorstellinge. ‘Deeze levendige (gelyk hy zich uitdrukt,) en in al ons doen en laaten werkzaame gewaarwording van God, welke de Hoofdzaak is in het character van een Mensch, die in waarheid aanspraak wil maaken op Godsdienst,’ behoort, naemlyk, niet tot dezen of genen alleen, niet slechts tot enige weinigen, maer tot alle Menschen zonder onderscheid. ‘Godsdienst, (zegt hy,) is en blyft de Plicht van ieder Mensch; de Eere van ieder Mensche, en dan ook het eigen waare Geluk van ieder Mensch.’ Elk dezer Stukken stelt zyn Eerwaerde beknoptlyk in een treffend licht: men oordeele hier over uit het geen hy, wegens het laetste, te weten het Geluk, zegt.

‘Dit verleent de Godsdienst den Mensch, door de rust en te vredenheid van het Gemoed, die hy, en wel hy alleen, geeft; de vergeving, die hy den geenen die berouw hebben aankondigd, de kracht, die hy de Vrienden der Deucht verleend, de troost, met welke hy de lydende en stervende te hulpe komt, de Hoope, met welke hy ieder Ziel, die zich aan hem overgeeft, vervrolykt en versterkt. - Ziet allerwegen om, naar alles wat Geluk genaamt werd, en wat andersints onze wenschen en nastreving waardig mochte zyn - gy zult niets beters en dat meer geluk geeft aantreffen als dit, Inwendiger Vreede, Rechtmaatigheid van Geneigtheden, en een Troost, die, by de nederploffing van alle wereldsche Heerlykheid en Vreugde, onwankelbaar vast staat; dit blyft toch altyd dat geene, waarnaar een ieder moet trachten, die naar waare Welvaart streeft. Al het overige in de Waereld kan men ontbeeren; maar een goed Geweeten, de Vergeving en de Genade van den Almagtigen, en de Hoope van door hem niet ver-

[p. 622]

worpen te zullen worden, dit kan men niet ontbeeren, indien men zich niet, ter eeniger tyd, ten hoogsten ongelukkig wil bevinden. 't Is daarom dat een ieder, ook om zichzelfs wille, den Godsdienst moet bevlytigen; want voor een ieder zyn zyne Wegen liefelyke wegen, en alle zyne paden vreede. Hy is gelyk aan de Zonne, die aan alles een verheugend Licht en eene verkwikkende Warmte geeft; die de Paleizen bestraald, maar in wier glans ook de neederige Hutte staat; in wie de Jongeling zich vervrolykt, maar waarin de afgeleefde Grysaart zich ook nog in zyne laatste uuren laaft. De Jeugd en de hooge Ouderdom, de Gelukkige en de Lydende; de Hooge en de Laage, de Ryke en de Arme, ondervinden zyne zegenryke invloeden; want by de eerste intrede in de Waereld is hy het, die ons het beste de gevaaren leert vermyden of doorstaan, welke als dan op ons loeren; in den Midden-ouderdom helpt hy de Plichten van 't Beroep getrouw vervullen, en de lasten van het zelve geduldig dragen; aan 't einde van de aardsche Loopbaan versterkt hy den vermoeiden Wandelaar, en toont eene zekere nabyzynde rustplaats. In welvaaren en voorspoed bewaart hy voor schadelyken Hoogmoed, en voor berouwbaarend misbruik van het Geluk, en in de dagen van Droefenissen wapent hy tegen de onteerende Kleinmoedigheid, en brengt ons troost en sterkte van God aan. Zoodanig is hy de Raadgever, de Vriend, de Medelydende Trooster, niet van deezen of geenen Mensch alleen, maar van de geheele Menschelyke Natuur. Die den Godsdienst van zich afstoot handeld vyandig tegen zich zelven; geen verlustiging en heerlykheid der Waereld kan hem ooit wegens zyn verlies schadeloos stellen.’