Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1788

De Beroerten in de Vereenigde Nederlanden, van den jaare 1300 tot op den tegenwoordigen tyd; geschetst ter waarschuwinge van derzelver tegenwoordige Burgers en Leden van Regeering. VI Deelen. Te Amsterdam. by P. Conradi, en te Harlingen, by V. van der Plaats, 1788. In gr. octavo.

Aanleiding ter vervaardiginge van dit Geschrift, gaf de in ons Vaderland onrustige Herfstmaand des jaars 1786: het diestyds voorgevallene vestigde des Schryvers aandagt, op de heillooze gevolgen van binnenlandsche onlusten, en noopte hem, 's Lands geschiedenissen, welke hier van veele voorbeelden opleveren, bepaaldlyk uit dat gezigtpunt na te gaan. Zulks heeft hem een Geschrift doen opstellen, behelzende een verslag van de merkwaardigste beroerten in ons Vaderland, zedert het jaar 1300; om den Leezer te leevendiger te doen opmerken, ‘hoe zeer opschuddingen en beroerten het Lichaam schokken en schudden, deszelfs deelen uit elkander werken, en het in gevaar brengen van een volkomen ondergang: ten einde daaruit te leeren, hoe het, voor elk Lid der zamenleevinge, een onvermydelyke pligt zy, eene heilzaame eensgezindheid aan te kweeken en te handhaaven, en alle aanleidingen tot opschudding en geweld zorgvuldig te ver-

[p. 351]

myden.’ - Eenige opmerkzaame voorvallen van dien aart, in de veertiende en vyftiende Eeuw, worden kortlyk gemeld; die der zestiende en zeventiende Eeuw tekent de Autheur wat breeder aan; doch het gantsche tydbestek, zints het jaar 1300 tot het jaar 1700, loopt af met het eerste Deel; waarop het tweede een aanvang neemt, met het begin der achttiende of tegenwoordige Eeuw; welker gebeurtenissen, ten deezen aanzien, tot op het afloopen van 't jaar 1750, in 't tweede en derde Deel ontvouwd worden. Eene dertigjaarige rust, zo van binnen als van buiten, doet onzen Schryver het vierde Deel eerst aanvangen met het jaar 1780, toen de Engelschen ons den Oorlog verklaarden, en de Keizer ons vervolgens ten strengste dreigde; geduurende welken tyd ook de binnenlandsche onlusten ontstonden, die zich in den jaare 1788 openlyk verhieven, en, hoewel eenigzins gestuit, tot nog niet geheel tot bedaaren gebragt zyn. Ter ontvouwinge van het voorgevallene, geduurende dat tydsverloop, schikt de Autheur het overige van dit zyn Geschrift, en brengt het met het einde van het vyfde Deel, tot op het afloopen van het jaar 1786; waar aan hy in het zesde Deel hegt een uitvoerig verslag van de Regeeringsverschillen te Rotterdam, en het deswegens gebeurde aldaar, ‘tot dat, by de inrukking der Troepen van zyne Pruissische Majesteit, en zedert de gewigtige Omwenteling, die daarop volgde, alles op den voorgaanden voet hersteld wierdt:’ welke aanmerkelyke gebeurtenis, met het verder voorgevallene in de Nederlanden, in den jaare 1787, vervolgens nader staat voorgedraagen te worden. - Men verzamelt in dit Werk by een, 't geen nopens de Nederlandsche Beroerten, in eene menigte van Geschied- en Tydschriften, opgetekend is geworden: des men het hier en daar deswegens verspreide gereedlyk kunne nagaan.