Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1788

[p. 195]

Geographische Historie van den Mensch, en de alom verbreidde Viervoetige Dieren. In het Hoogduitsch beschreeven door den Hooggeleerden Heer E.A.W. Zimmerman, Hoogl. in het Carolin. Collegie te Brunswyk. Vertaald en met Aanmerkingen vermeerderd, door P. Boddaert, M.D. Lid van verscheide geleerde Genootschappen. Te Utrecht, by G.T. van Paddenburg en Zoon, 1786. In gr. 8vo. Behalven de Voorreden, 160 bladz.

Onder alle de betrekkingen, waarin de menschlyke natuur, door den onvermoeiden yver der uitmuntendste Wysgeeren, als van rondsomme beschouwd, en op het naauwkeurigste bezichtigd is, moet men zig indedaad verwonderen, dat 'er zo weinig oplettenheids besteed zy, om ook die betrekking, waarin de mensch, ten opzichte zyner woonplaats, op deezen aardbol voorkomt, naa te gaan en te onderzoeken. Een bonnet, pope, buffon, linnaeus, blumenbach, en zo veele andere beroemde mannen, die den mensch, in zyn zedelyk en natuurlyk bestaan, met zo veel juistheid hebben naagespeurd, zagen hem echter in dit gezichtpunt niet dan zeer onvolkoomen en oppervlakkig. - Een verzuim, 't welk zig niet alleen tot den mensch bepaalt, maar zig ook tot de viervoetige dieren uitstrekt, als welker Aardrykskundige Beschryving, zelfs by de beste Schryvers in dit vak der Natuurkunde, niet minder gebrekkig en onvolledig is.

De Hoogleeraar zimmerman, reeds als een voortreflyk Natuurkundige door zyne Schriften bekend, heeft dus in een opzettelyk Werk, waarvan de voor ons leggende Vertaaling het eerste Gedeelte uitmaakt, dit ledige in de Natuurlyke Historie trachten aan te vullen, en, uit een aantal van Waarneemingen, en eigene naaspeuringen, dit belangryk, maar indedaad zeer moeijelyk, stuk, van nader by zoeken te ontwikkelen, en in een meer helder daglicht te plaatzen.

In de Inleiding tot dit Werk, beschouwt de Hoogleeraar het geheele plan der Schepping, zo ten aanzien van den schakel der weezens, of het geheele samenstel der Natuur, als ten opzichte van derzelver getal en verdeeling, en toont dat ook, ten opzicht deezer laatste, zo wel eene geregelde orde plaats heeft, als in den eersten, ofschoon onze gebrekkige kennis wel eens den zamenhang niet overal even duidelyk aan ons oog vertoone.

[p. 196]

De naaspeuringen, waarmede de Heer zimmerman eenen aanvang maakt, stelt hy zelven voor in de volgende vraagen: ‘welke Luchtstreeken, welke trappen van hitte, enz., (zie bladz. 33 tot 34. reg. 17,) was hy een Neger of Georgier? ingeslooten.’ Deeze vraagen worden in de eerste Afdeeling met de mogelykste naauwkeurigheid ontleed, oordeelkundig beantwoord, en met een reeks van uitmuntende waarneemingen gestaafd.

In de tweede Afdeeling onderzoekt de Hoogleeraar, tot meerdere voldoening, of nu waarlyk de opgegeeven oorzaaken zodanig eenen invloed op het menschlyk geslagt gehad kunnen hebben, dat uit het zelfde ras van menschen alle die gedaanten en verscheidenheden, die wy thans in het zelve waarneemen, zouden kunnen gesprooten zyn. En hy besluit uit een aantal redenen, die des Schryvers uitgebreide beleezenheid en scherpziend vernuft byzonder kentekenen, doch welke in het Werk zelve moeten naagezien worden, ‘dat alle de verschillende soorten enz. enz.;’ (zie bl. 119 geheel uit.) Asien dus als de geboorteplaats van den mensch (die dan ook verondersteld wordt blank of blond geweest te zyn,) aanneemende, stelt de Schryver zich de verbreiding van het menschlyk geslagt op eene zeer aanneemlyke wyze voor; (zie bladz. 138. enz.)

De derde en laatste Afdeeling van dit eerste Gedeelte, waar in de vraag ‘was de eerste mensch twee- of viervoetig?’ beantwoord wordt, strekt ter wederlegging van monboddo en rousseau, die den mensch tot een Orang-Outang verlaagden, en van moscati, die beweerde, dat de mensch natuurlyk op vier voeten moest gaan. - Stellingen, welker ongerymdheid de Hoogleeraar, zo door de bewyzen van tyson, buffon, d'aubenton, paauw, camper, als zyne eigen redeneeringen, ten bondigsten betoogt.

Dit korte overzicht zy genoeg, om onzen Leezer met dit, in allen opzichte interessant, Werk, bekend te maaken. Jammer is het, dat de uitvoering van den druk zo slordig, en de Vertaaling zo vol Germanismi, is. De bygevoegde Nooten hadden, zonder de waarde van het Boek te verminderen, weg kunnen blyven, te meer, daar men 'er verscheiden onnaauwkeurigheden in ontmoet.